فاجعه مرگبار منا صلاحیت آل سعود را زیر سوال برد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، فاجعه مرگبار در منا که تاکنون به کشته شدن صدها تن منجر شده است، باردیگر برنامه‌ریزی برای اصلی‌ترین مراسم مذهبی مسلمانان، امنیت برگزاری آن و صلاحیت مقامات عربستان سعودی که خود را «خادمین حرمین شریفین» می‌نامند، زیر سئوال برد

بدون شک حضور نزدیک به 2 میلیون نفر از سراسر جهان در مراسم حج، ممکن است چنین حوادثی را به همراه داشته باشد، اما علت بروز چنین حوادثی تنها چند روز پس از سقوط یک جرثقیل که منجر به مرگ حدود 120 زائر شد، جای تأمل و بحث دارد.

روند صعودی و مداوم ساخت وساز در مقدس‌ترین مکان مسلمانان و ارتباطات و طراحی ضعیف و ناکافی برای مقابله با حوادث عوامل موثر در بروز چنین رخدادهایی هستند. منتقدان دولت سعودی همچنین ناآگاهی مردم و پاسخگو نبودن مقامات عربستانی را یکی دیگر از عوامل بروز چنین حوادثی عنوان می‌کنند.

شمار زائرانی که برای انجام مراسم حج به مکه می روند، از سال 1973 با رشد چمشگیری همراه بوده است. براساس آمار منتشر شده از سوی مقامات  سعودی، شمار زائران در سال 1920، بیش از 58 هزار تن بوده که این آمار در سال 2012 به یک میلیون و 700 هزار نفر رسیده است.

پروژه‌های ساختمانی عظیم در مکه و توسعه سیستم حمل و نقل سریع برای جابجایی زائران باعث شد تا دولت سعودی  بتواند پذیرای زائران بیشتری باشند که این مسئله باعث توسعه اقتصادی این کشور نیز می‌شود.

اما برخی از منتقدان بر این باورند مقامات شهر مکه در این زمینه آموزش کافی را دریافت نکرده‌اند. یک وکیل سعودی می‌گوید: «این گونه حوادث ناشی از غفلت نیست، اما راه کارهای اضطراری اتخاذ شده برای مواجهه با این حوادث متناسب با حجم این حادثه نبوده است. مسئولان برای مقابله بهترین تلاش خود را انجام می‌دهند اما این تلاش‌ها کاملا غیر حرفه‌ای و آماتوراست.»

خالد المعینا،روزنامه نگار سعودی پیش از این حوادث در مقاله‌ای نوشت: «وزیران و مقامات باید فرهنگی را در دولت جدید ترویج کنند که بر اساس ارائه خدمات با کیفیت به مشتریان باشد.» وی در این مقاله از دولتمردان عربستان سعودی خواست تا در دوران پادشاهی سلمان برخورد مسئولانه‌تری برای ارائه خدمات عمومی داشته باشند.

اما منتقدان غیر سعودی مواضع تندتری نسبت به این مسئله داشته‌اند. ظفر بانگاس، منتقد مسلمان کانادایی در این باره می‌نویسد:«مسائل خاص مربوط به حج اکنون با مشکلات ناشی از اشتباه انسانی آمیخته شده است.»   

وی ادامه می‌دهد: «باید به این مشکلات، بی کفایتی مقامات سعودی ناشی از تکبر ذاتی آنها را اضافه کرد.»

برخی از زائران بر این باورند که مراسم حج جنبه معنوی خود را از دست داده است. یک زائر سعودی که شاهد فاجعه بوده است در پیامی به یکی از بستگان خود نوشته است: «این اولین باری نبود که برای مراسم حج رفتم اما به‌نظر می‌رسد این آخرین باری باشد که این کار را انجام می‌دهم.» 

یک مسلمان انگلیسی به دوستان خود می‌نویسد: «چند هفته پیش در مکه بودم. تمام منطقه به یک سایت بزرگ ساخت و ساز تبدیل شده است. از فضای معنوی در این مکان خبری نیست. به دوستان توصیه کردم که  به این سفر نروند.» 

یک زن سعودی می‌گوید: «مهمانان خدا همه باهم برابرند. همه ما با پای برهنه راه می‌رویم، همه لباس احرام سفید می‌پوشیم. اما اکنون می‌دانیم افرادی هستند برای اقامت در هتل‌های گران قیمت مکه شبی هزار ریال (واحد پول عربستان) پرداخت می‌کنند در حالی که دیگران در چادرهای کمپ با گرما دست و پنجه نرم می‌کنند.»

مداوی الرشید یکی از مخالفان دولت سعودی در مدرسه اقتصاد لندن می‌گوید: این حادثه مرگبار تنها ناتوانی مقامات سعودی برای مواجهه با انبوه جمعیت را نشان می‌دهد. به همین دلیل حتی برگزاری تجمع کوچک در عربستان ممنوع است. 

وی ادامه می‌دهد: «این یک ضربه برای مقامات سعودی محسوب می‌شود. زیرا این حادثه مشروعیت ادعای مقامات سعودی که خود را خادمین حرمین شریفین می‌دانند کم رنگترمی‌کند. بدون شک این گونه حوادث اعتبار عربستان در جهان اسلام را نیز کاهش می دهد.»

همچنین روزنامه گاردین با ابراز شک و تردید نسبت به رویدادهای حج تمتع امسال نوشت: آنچه در مکه روی داد پرسش‌های جدی را درباره سازماندهی، سلامت و ایمنی حجاج و میزان صلاحیت مقامات سعودی برای تضمین آن مطرح می‌کند.

این روزنامه با اشاره به حضور سالانه دو میلیون زائر بیت الله الحرام برای ادای مناسک حج در مکه و اینک ه دور از ذهن نیست که ازدحام و شلوغی بیش از حد خود یکی از دلایل فاجعه روز گذشته در منا باشد، افزود: تأثیر این حادثه دوچندان بود زیرا با حادثه چند روز پیش سقوط جرثقیل غول پیکر در حرم مکی همزمان شد.

به گفته گاردین، ازدحام بیش از حد، تشدید ساخت و ساز، ضعف سازماندهی و پاسخ به شرایط اضطراری، همه و همه موجب شد که حادثه روز گذشته روی دهد.

روزنامه گاردین به نقل از «ایان ریدر» دانشمند دین شناس نوشت:«حج از مناسک قدیمی است و در گذشته بسیاری از حجاج به علت بیماری‌ها، پیمودن مسیر طولانی و خستگی و یا راهزنان جان خود را از دست می‌دادند و همچنان نیز در حال حاضر جان حجاج به دلایل دیگر تهدید می‌شود.»