روحیه حقیقت‌جویی، سلمان را به آیین اسلام کشاند/ چه شد سلمان فارسی، سلمان محمدی شد؟
کانون خبرنگاران نبأ: استاد حوزه و دانشگاه گفت: سلمان در یک خانواده زرتشتی به دنیا آمد روحیه حقیقت‌جویی و مراودت‌هایی که با پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) داشت باعث شد که آیین اسلام را بپذیرد و «مِنّا أَهْلَ الْبَیْت» نامیده شد.
حجت‌الاسلام محمد دغانلو، استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، به مناسبت 8 صفر که وفات حضرت سلمان محمدی(ع) نامگذاری شده است به شخصیت این صحابه بزرگوار پرداخت.
چه شد که سلمان فارسی، سلمان محمدی شد؟
مدرس حوزه و دانشگاه گفت: صحبت در مورد شخصیت سلمان و اینکه چه طور می‌شود کسی از ایران (متولد 215 یا 315 قبل از هجرت در روستای جی اصفهان امروزی) به جزیرة‌العرب می‌رود و صحابه خاص حضرت رسول(ص) می‌شود، تنها چیزی که شاید می‌شود به آن اشاره کرد روح یکتاپرستی و حقیقت‌جویی سلمان بود چون سلمان در یک خانواده زرتشتی پرورش یافته بود، می‌نویسند پدرش کسی بود که آتشکده را برای عبادت زرتشتیان روشن نگه می‌داشت و سلمان هیچ وقت این را نمی‌توانست قبول کند این آیین، آیین حق باشد؛ مدتی محکوم به 6 ماه زندان شد که اگر آیین زرتشتی را قبول نکند اعدام خواهد شد؛ همین باعث شد که سلمان به کمک یکی از اقوامش فرار کند و به بیابان‌ها پناه ببرد.
حجت‌الاسلام دغانلو تشریح کرد: آنچه که سلمان را سلمان محمدی کرد؛ این است که هر انسانی که روح حقیقت‌جویی را در خودش تقویت کند و در مورد آیین‌ها و روش و منشی که برای ستایشگری انتخاب می‌کند تأمل و تفکر داشته باشد به این آیین اسلام می‌رسد.
ولایت‌پذیری سلمان
مدرس حوزه و دانشگاه گفت: در بحث ولایت‌پذیری واقعا اگر انسانی اهل تقوای دینی و سیاسی باشد؛ ولایت‌پذیری در آن تقویت می‌شود این یک اصل کلی است که انسانی بخواهد حقیقت‌جو باشد باید از یک کسی وحی را بگیرد.
وی ادامه داد: وقتی که رفتارهای متقابل با پیامبر یا امیرالمؤمنین را نگاه می‌کنیم می‌بینیم که ولایت‌پذیری در زندگی سلمان موج می‌زند تا جایی که مقام به حدی می‌رسد که پیامبر می‌فرماید: « سَلْمانُ مِنّا أَهْلَ الْبَیْت» یعنی اینکه خود ما شده است.
استاد حوزه گفت: وقتی امیرالمؤمنین(ع) در بیابان قدم بر می‌داشت، سلمان جای پای علی بن ابی‌طالب(ع) می‌گذاشت، وقتی که از وی سؤال می‌کردند؛ می‌گفت: حتی من می‌خواهم در راه رفتن هم از علی(ع) تبعیت کنم. کسی که حتی در راه رفتن تبعیت می‌کند، مطمئناً در عقاید و اعتقادات در اولویت است.
الگوپذیری جامعه اسلامی از سلمان‌ها در تبعیت از ولی فقیه زمان خویش
حجت‌الاسلام دغانلوعنوان کرد: تبعیت، صرف محبت نیست؛ محبت وموّدت دو واژه جداگانه هستند؛ در قرآن آمده است « قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى» این مودّت را می‌رساند.
وی ادامه داد: مودّت یعنی محبت همراه با عملیات، یعنی اینکه کسی شخصی را دوست دارد سعی می‌کند به آن کمک هم کند یعنی این را به منصه ظهور برساند.
مدرس حوزه و دانشگاه گفت: در زندگی سلمان بنگریم؛ اعراب این روز به چشم غریبه به سلمان نگاه می‌کردند چون سلمان، زبان وطایفش فرق داشت؛ پیروزی جنگ خندق به خاطرمشورت و کمک فکری سلمان به پیامبر بود؛ سلمان گفت باید برای پیروزی، خندق بزنیم پیامبر هم به این نتیجه رسیدن که خندق بکنند.
وی افزود: در جنگ طائف هم بار دیگر سلمان به پیامبر کمک کرد وقتی به قلعه‌ها رسیدن سلمان گفت اگر ما می‌خواهیم پیروز شویم باید منجنیق بسازیم تا این موقع عرب از منجنیق استفاده نمی‌کرد این میراث سلمان بود.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در بحث الگوپذیری سلمان، نکته ظریف این است که نه تنها ما باید از ولی‌مان تبعیت کنیم بلکه باید هم دیگر را هم کمک کنیم الان در جامعه امروز، خیلی‌ها می‌گویند ما ولایت‌پذیریم، ولایت به هر معنایی که باشد ولی در عمل به منصه ظهور نرسیده‌اند؛ در جریان‌های مختلف، در جریان‌های سیاسی متأسفانه می‌بینیم که کسانی که دعوی ولایت دارند ساکت می‌مانند به آن ولایت‌پذیر نمی‌گویند.
حجت‌الاسلام دغانلو افزود: در ولایت‌پذیری، سلمان حامی بود خانه و زندگیش و بلادش را رها کرد آمد، پای پیامبر(ص) ایستاد در سایر مسائل پیامبر را کمک کرد؛ گوشهنشین نمی‌شد منتظر نظر بقیه نبود خودش صاحب‌نظر بود بعضی از خواص، گوشهنشین و بعضی فاتحه اسلام را خواندند.
شناخت پیامبر با سلمان
مدرس حوزه و دانشگاه گفت: ظاهرا سلمان به کمک عمه‌اش که خداپرست بود از زندان گریخت؛ وقتی به بیابان‌ها آمد به کاروانی برخورد کرد که این کاروان به سمت شام می‌رفت در آن زمان وقتی گمشده‌ای را پیدا می‌کردند آن را به بردگی می‌گرفتند اکثر آنهایی که در شام بودند یهودی بودند وقتی سلمان را پیدا کردند سلمان را به بردگی گرفتند.
وی ادامه داد: به سرزمین حجاز که رسیدند پیامبر، سلمان را دید. همان نگاه اول 40 نخل خرما و وقیعه که هر وقیعه 40 درهم است به آن قیمت از شخص یهودی خرید و سلمان را آزاد کرد؛ اسم سلمان این موقع در سرزمین ایران روزبه بود؛ پیامبرمی‌فرماید من تو را سلمان می‌نامم از آن به بعد سلمان شیفته پیامبر می‌شود. سلمان می‌گوید من گمشده خودم را پیدا کردم شما می‌گویید من بروم ولی کجا بروم در همین جریانات، آشنایی پیامبر(ص) با سلمان شروع شد.
شناخت امام علی(ع) با سلمان
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: امیرالمؤمنین(ع) یکی از استوانه‌های اسلام و صدر اسلام بود؛ همین جریان ملاقات‌ها و رسیدن‌ها باعث شد سلمان با امیرالمؤمنین(ع) آشنا شود؛ یکی از حامیان بزرگ امیرالمؤمنین(ع) بعد از شهادت حضرت رسول(ص)، حضرت سلمان(ع) بود.
حجت‌الاسلام دغانلو تشریح کرد: خطبه سلمان در مسجدالنبی خیلی شنیدنی است چون وجهه‌ای پیش مردم هم داشت همان تعریفاتی که پیامبر از حضرت سلمان داشت؛ مقام جناب سلمان که رتبه 10 می‌گفتند اباذر تلمذ می‌کرد؛ بعد از شهادت رسولالله(ص) منبر رفتند و خطبه قراء خواندند مردم اگر می‌خواهید دینتان فاسد نشود از این به بعد باید دست به دست علی(ع) بدهید همه مردم را احاله دادند به سمت امیرالمؤمنین(ع) همین جریان هم باعث شد که بد اخلاقی با سلمان به خاطر همین دفاع از حریم ولایت شروع شد.
مدرس حوزه و دانشگاه اضافه کرد: نکته‌ای که درمورد تبعیت و ولایت از علی‌بن ابی طالب(ع) است، این است که ایران در زمان خلیفه دوم فتح شد خوب طبیعی است وقتی که در آن زمان فتح ایران اتفاق افتاد باید مذهب عثمانی، یا اهل تسنن الان را باید انتخاب می‌کردند اکثر مردم ایران اهل تشیع هستند علتش نقش پرنگ سلمان فارسی است؛ خطبه و صحبت‌هایی که در مدائن داشت صحبت‌هایی در رابطه با ولایت‌های امیرالمؤمنین(ع) که داشت باعث شد که مردم به مذهب اسلام برسند شیعیان ایران مدیون جناب سلمان فارسی هستند و باید حقش ادا شود 8 صفر که یادمان حضرت سلمان است خیلی باید باشکوه برگزار شود چون هم صحابی پیغمبر هم صحابی امیرالمؤمنین(ع) است.
وی ادامه داد: سلمان حاکم مدائن(خراسان) بود از مدائن تا دیوار چین را خراسان بود از سمتی که خورشید می‌تابد به عراق حجاز عراق عرب خراسان نامیده شده بود سلمان حاکم مدائن بود و وسعت زیادی فرماندهی‌اش داشت.
استاد حوزه افزود: کار به جایی رسید که اصبغ بن نباته همراه سلمان بود وقتی سلمان از دنیا رفت دید سواره‌ای آمد دستور داد برای تجهیزات سلمان من را کمک کنید اصبغ می‌گوید با خودش کافور برای حنوط کردن آورد؛ کفن همراهش بود وقتی مشغول شد دیدیم که جناب امیرالمؤمنین(ع) بوده؛ سلمان را غسل کرد بر پیکرش نماز خواند و با دستانش سلمان را در قبر گذاشت.
وی ادامه داد: قبر جناب سلمان در مدائن نزدیک بغداد است؛ دیدیم که امیرالمؤمنین(ع) روی کفن جناب سلمان دو بیت شعر نوشته است: «وفدت علی الکریم بغیر زاد/ من الحسنات و القلب السلیمی»؛ «و حمل الزاد قبح کل شئ/ اذا کان الوفود علی الکریمی»؛ امام علی(ع) روی کفن حضرت سلمان نوشتند بسوی کریم می‌روم در حالتی که هیچ زاد و توشه‌ای ندارم؛ زاد وتوشه هم از حسنات و قلب سلیم است یعنی دستم خالی است هیچی ندارم بعد می‌فرماید: وقتی استقبال کریمی می‌روی قبیح و زشت است برای خودت زاد و توشه‌ای ببری.
ویژگی سلمان
مدرس حوزه و دانشگاه گفت: چیزی که در زندگی سلمان موج می‌زند، زهد سلمان، محبت ویژه‌اش به امیرالمؤمنین و فرزندان حضرت است؛ سلمان در مدائن حاکم بود ولی از خودش خانه‌ای نداشت و راضی نمی‌شد برایش خانه بسازند؛ اواخر عمرش خیلی اصرار کردند منزلی داشته باشید راضی شد به منزل داشتن منزلی برای من بسازید که وقتی من می‌ایستم سرم به سقف بگیرد وقتی پاهایم را دراز می‌کنم برای استراحت پاهایم به دیوار بگیرد. این قدر تواضع داشت که می‌گفت راضی نمی‌شوم جایی که من حاکمش هستم کسانی باشند سرپناه نداشته باشند ولی من حاکم، زندگی مفرهی داشته باشم.
وی افزود: عبادت‌های طولانی و روایات‌های فروانی برای حضرت سلمان آمده پیامبر‌اکرم(ص) می‌فرماید اگر می‌خواهی به چهره یک بهشتی نگاه بکنید به چهره جناب سلمان نگاه کنید.
حجت‌الاسلام با تأکید بر اینکه عبادت‌های سلمان واقعا بی‌نظیر است، گفت: رسولالله(ص) یک روز در مسجد فرمودند، چه کسی است که تمام روزهای سال را روزه می‌گیرد؟ سلمان بلند شد من همچنین کسی هستم؛ چه کسی است که تمام شب‌ها را عبادت می‌کند؟ گفت منم یا رسولالله؛ گفت چه کسی است که هر روز یک ختم قرآن می‌خواند؟ گفت من یا رسولالله.
وی افزود: حس حسادت همه جا هست بعضی‌ها بلند شدند گفتند یا رسولالله سلمان دارد غلو می‌کند خودش را دارد پیش شما شیرین می‌کند ما بعضی از روزها را می‌بینیم که سلمان غذا می‌خورد روزه نیست. شب‌ها به استراحت می‌پردازد خیلی روزها مشغول کار است وقت ندارد قرآن مطالعه بکند پیامبر عتابشان کرد گفت شما با امثال لقمان‌ها چه کار دارید؟ سلمان، خودت بگو مردم را روشن کن یا رسولالله از شما شنیده‌ام که اگر کسی سه روز در ماه روزه بگیرد ثواب کل عمر را دارد من روز اول وسط ماه و آخر ماه را روزه می‌گیرم که ثواب کل را سال دارد اگر کسی روزه آخر شعبان را متصل کند به رمضان ثواب کل سال را دارد از شما شنیدم که اگر کسی شب با طهارت بخوابد تمام شب را برایش عبادت می‌نویسند من شب‌ها با طهارت می‌خوابم از شما شنیدم که اگر کسی سه مرتبه سوره توحید را بخواند ثواب کل ختم قرآن را برایش می‌نویسند.
استاد حوزه در پایان یادآور شد: سلمان از عباد و زهاد زمانه خودش بود سلمان ویژگی‌ها زیادی دارد به همین مقدار که در زندگی‌اش معلوم و مشهور بود می‌توان به آن اشاره کرد.
علیرضا برومند
