یادی از درگذشتگان ادبیات آئینی در آستانه نوروز
گروه ادب: سال 94 با همه خوبی‌ها و بدی‌هایش به روزهای پایانی نزدیک شده است و در این روزها یاد درگذشتگان بیش از همه در اذهان زنده می‌شود که از جمله آنها می‌توان به علی آهی، ناصر علی عبدالله، حسینعلی متین‌رضا، عبدالحسین حائری و ... اشاره کرد که در حوزه ادبیات آئینی آثار ماندگاری از خود به جای گذاشتند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، سال 94 با همه اتفاقات خوب و بدی که داشت به روزهای آخرش نزدیک می‌شود و تا ساعتی دیگر امسال را هم به پایان می‌رسانیم و سال جدید آغاز می‌شود، اما در این روزها و ساعت‌ها تنها یاد کسانی در ذهن‌ها زنده می‌شود که زمانی در کنارمان بودند و هویت عرصه ادبیات به وجودشان گره خورده بود، اما اکنون دیگر نیستند و جایشان را شاگردانی که تربیت کرده‌اند، پُر خواهند کرد.
امسال حوزه ادبیات ايران در سوگ تعدادی از ادیبان و نویسندگان خود نشست؛ عزیزانی چون علی آهی، عبدالحسین حائری و عباس حدادکاشانی، هاشم شکوهی، پدر صحافی ایران و ... که اکنون در خاک آرمیده‌اند و چشم‌انتظار فاتحه‌ای از سوی بازماندگان هستند.
در این گزارش، یادی می‌کنیم از این عزیزان و فاتحه‌ای می‌خوانیم برای شادی روحشان.
چند روز از سال 94 نگذشته بود که «علی آهی» شاعر اهل بیت(ع) که عمری پیرغلام اهل بیت(ع) هم بود، در سن 87 سالگی دار فانی را وداع گفت. علی آهی در تهران به دنیا آمد و پس از پایان رساندن دوره ابتدایی، وارد بازار کار شد و در کنار آن به تحصیل علوم حوزوی پرداخت.
وی پیش از انقلاب اسلامی به عنوان یکی از اعضای جمعیت فدائیان اسلام فعالیت می‌کرد و پس از پیروزی انقلاب، علاوه بر حضور در جبهه‌های حق علیه باطل، در کمیته انقلاب اسلامی تا سطح فرماندهی استان طبق موازین شرعی خدمات شایانی ارائه کرد. دیوان آهی، دیوان آئینه نور، فرهنگ اصلاحات قافیه، توصیف صنایع شعر کهن فارسی و پیرایش آن با کلک بدیع، فلسفه قیام امام حسین(ع) از دیدگاه عقل، شعر و شاعری از نظرگاه قرآن و عترت و سنت در هفت بخش، درس‌هایی از علم کلام «نگرشی تحلیلی درباره تصوف و تاثیرات آن در ادبیات آئینی» و «تنور الافکار؛ روشنی افکار جهت شعر و شاعری و مداحی اهل بیت(ع)» و چندین اثر دیگر از جمله تألیفات این پیرغلام حسینی کشورمان است.
استاد «ناصر علی عبدالله» معروف به ناصر حکمت، نویسنده و مدرس سرشناس زبان عربی در سن 80 سالگی درگذشت. این نویسنده آثار شاخصی چون «گفت‌وگو» و «المعجم البسیط» را به نگارش درآورد، در سال 1314 در بغداد متولد شد و نزدیک به 60 سال از عمر خود را در کشورهای عراق، الجزائر و ایران به تدریس زبان عربی در مقاطع مختلف گذراند. وی 14 سال اخیر را در دانشگاه قرآن و حدیث شهرری مشغول به آموزش زبان عربی بوده و یکی از استادان پیشکسوت این دانشگاه به شمار می‌رفت که تا آخرین روزهای عمر پربارش دست از تعلیم و آموزش برنداشت.
تابستان امسال، برای حوزه ادبیات، فصل تلخی رقم خورد که یکی درگذشت حسینعلی متین‌رضا، از صحافان پیشکسوت کشورمان بود و دیگری درگذشت عبدالحسین حائری، نسخه‌شناس برجسته معاصر.
15 مردادماه امسال «حسینعلی متین‌رضا» درگذشت. وی از جمله پیشکسوتان حوزه صحافی کشورمان به شمار می‌رفت که صاحب سبک و شیوه خاص خود در این حوزه بود. درباره سبکی که وی به کار می‌برد، می‌توان گفت که آنچه امروز معمولاً در صحافی خاص بعد از دوره تیموری مطرح است و از مواد خاص مثل چرم و ... در جلدهای نفیس(مانند جلدهای نفیس قرآن) استفاده می‌شود، کار این استاد پیشکسوت کشورمان بوده است که بعدها شاگردان وی در حوزه‌های مختلف این کار را ادامه دادند.
نسخی که توسط استاد متین‌رضا صحافی می‌شدند مختلف بودند که نسخ فارسی و موزه‌ای از آن جمله هستند. از جمله اقدامات ویژه‌ای که وی انجام داد انتقال صحافی فاخر از نسخ خطی و خاص به نسخ چاپی بود تا به صورت آراسته و نفیس و با دقت و حسن نظر در این آثار ارائه شود.
حسینعلی متین‌رضا متولد 1308 بود و از دهه 30 شمسی شروع به فعالیت در عرصه صحافی کرد. وی در این حوزه خودآموخته بود و استاد خاصی نداشت که این موضوع نیز از ویژگی‌های خاص ایشان به شمار می‌رفت و علاوه بر صحافی در حوزه موسیقی و فنون ادبی و دروس حوزوی نیز صاحب نظر و اطلاع بود.
خبر درگذشت «عبدالحسین حائری» در سن 88 سالگی نیز متأثرمان کرد. وی کتاب‌شناس، فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه ایرانی بود. همچنین فرزند میرزا احمد حائری و نوه دختری آیت‌الله العظمی عبدالکریم حائری‌یزدی بوده و عبدالهادی حائری برادر اوست.
عبدالحسین حائری در همان کودکی، قرآن خواندن و نوشتن را در مکتب فرا گرفت. سپس نزد پدرش، مقدمات عربی و بعضی کتاب‌های لغت و دروس مدرسه‌ای را خواند. سپس سطوح عالی فقه و اصول را تا سن نوزده سالگی نزد اساتیدی چون مرتضی حائری (دایی‌اش)، محمد صدوقی و سیدمحمدرضا گلپایگانی به پایان رساند. بعد از آن نزد کسانی همچون آیات عظام محمدتقی خوانساری، صدرالدین صدر، محمد حجت و حسین طباطبایی‌بروجردی دروس خارج را گذراند و در سن 24 سالگی به درجه اجتهاد نائل شد. وی سپس به تهران آمد. هفده سال عضو هیئت مؤلفان لغت‌نامه دهخدا بود و بر چاپ چند جلد از آن نیز نظارت داشت. حائری بیش از نیم قرن (از سال 1331 تاکنون) در کتابخانه مجلس شورای اسلامی مشغول به خدمت بوده و نزدیک به 20 سال از این دوران را عهده‌دار سمت ریاست کتابخانه مجلس بود.
عبدالرحیم (تقی) جعفری در سال 1298 در تهران متولد شد، 11 مهر نیز دار فانی را وداع گفت. وی بنیان‌گذار و مدیر پیشین انتشارات امیرکبیر، مهم‌ترین و گسترده‌ترین مؤسسه خصوصی چاپ و انتشار کتاب در تاریخ ایران و خاورمیانه است. وی تا سال 1358 دارنده و گردانندهٔ این بنگاه انتشاراتی بود. این ناشر چاپ قرآن و کتاب‌های دینی را نیز در کارنامه خود دارد، که در سال 1344 قرآنی با نام «قرآن مبین» به خط «مصطفی نظیف» را به چاپ رساند.
دی ماه امسال دو شاعر آئینی به دیار حق شتافتند؛ استاد «عباس حداد کاشانی» و «هاشم شکوهی». استاد حدادکاشانی با سرودن بیش از 150 هزار بیت، یکی از پیش‌قراولان کاروان شعر و ادب پارسی در خطه کاشان محسوب می‌شد. دیوان اشعار، ترجمه منظوم قرآن کریم به همراه کتاب «100 کهکشان ستاره» و همچنین مرثیه‌های متعددی در وصف آل‌الله، از جمله آثار این شاعر کاشانی است.
مرحوم حدادکاشانی در تمام اقسام شعر فارسی از جمله قصیده، غزل، قطعه و رباعی و مثنوی آثاری داشت. وی با شعرایی همچون ناصری، منشی، فیضی، مشفق کاشانی، سهراب سپهری، شرمی، خباز، فراهی و سیدعبدالرحیم فاطمی هم‌دوره بوده است.
استاد «هاشم شکوهی» نیز از شاعران پیشکسوت انقلابی پس از گذراندن یک دوره بیماری در سن هشتاد و دو سالگی رحلت یافت. این شاعر در سال 1312 در خانواده‌ای متدین در مشهد به دنیا آمد و در همان زمان کودکی، نزد عارف بزرگ شیخ علی کاشانی ملقب به فرید‌الاسلام و نیز مدتی هم در محضر مرحوم آیت‌الله حبیب‌اله گلپایگانی درس اخلاق را فرا گرفت و بیشترین تأثیر وی از عارف و شاعر دلسوخته حیدرآقا تهرانی معروف به شیخ معجزه بوده است.
از این شاعر دلسوخته پس از سال‌ها مجاهدت و تلاش در راه ادبیات آئینی و ارادت به ساحت اهل بیت(ع) دو جلد کتاب با عنوان «منظر دل‌ها» و «آیینه حکمت» به چاپ رسیده است.
شاعر نوحههای خاطره‌انگیز آهنگران نیز کوله‌بار سفر بست و به خانه ابدی خود کوچ کرد. «قاسمعلی اسفندیاری» جانباز جنگ تحمیلی و شاعر بلندآوازه مازندرانی اهل روستای برگه شهرستان میان‌دورود پس از تحمل ماهها بیماری در دی‌ماه امسال درگذشت.
وی رزمنده و شاعر معروفترین اشعار دفاع مقدس با صدای دلنشین صادق آهنگران همچون شعر «من مسلمانم، اهل قرآنم» و «پدرم یار تفنگه/ پدرم رفته بجنگه» بود که خودش هرگز به اندازه اشعارش معروف نشد، اما نوای سرودههایش را کمتر کسی در سال‌های آغازین انقلاب و دفاع مقدس نشنیده است.
آیت‌الله سیدمحمد صحفی، نویسنده قصص قرآن و مترجم لهوف نیز اواخر بهمن‌ماه درگذشت. وی از مبارزان سیاسی دوران انقلاب اسلامی و از شاگردان امام موسی صدر، امام خمینی(ره)، آیت‌الله گلپایگانی و آیت‌الله بروجردی بود، ایشان از مبارزان سیاسی دوران انقلاب بود؛ همچنین در عرصه تبلیغ، آثار و فعالیت‌های ماندگاری از خود به یادگار گذاشته است، آیت‌الله صحفی به همراه آیت‌الله مکارم شیرازی در سال‌های گذشته از سوی شورای فرهنگ عمومی استان قم به عنوان شخصیت‌های ماندگار معرفی شد.
وی از سال 40 تا سال 59 در شهر دورود استان لرستان به فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی پرداخت، به طوری که در این شهر اقدام به ساخت چندین مسجد کرد.
وی از خطبا و محققین معروف قم بود که بیش از 30 اثر از ایشان به یادگار مانده است. اولین اثر وی ترجمه لهوف سیدبن طاووس بود که به نام «زندگانی امام حسین(ع)» به چاپ رسید، سیری در شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید در 3 جلد و قصص قرآن از جمله کتاب‌های تألیفی وی به شمار می‌رود که بارها به چاپ رسیده است؛ همچنین برخی از کتاب‌های ایشان از جمله قصص قرآن، امام علی در اسلام، درس‌هایی از اسلام و ... به چند زبان رایج دنیا ترجمه شده است.
آئین معاشرت و برادری در اسلام، در پیشگاه امام صادق(ع)، داستان‌های تاریخی، زندگانی چهارده معصوم، قصه‌های قرآن، تعالیم آسمانی اسلام، امام علی(ع)، امام علی در اسلام، درس‌هایی از اسلام، داستان‌هایی از قرآن و مهدی قائم آل محمد از دیگر آثار این عالم بزرگوار است.
سال 1394 رو به پایان است، اما یاد و خاطره و خدمات کوچ‌کردگان عرصه ادبیات که عمری را در راه اعتلای ادبیات آئینی تلاش کرده‌اند، برای همیشه در یادها جاودانه خواهد ماند.
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در آستانه سال نو با خانواده‌های این عزیزان سفر کرده ابراز همدردی می‌کند.
