بررسی اقتصاد مقاومتی از منظر آموزه دین و ارائه راهکار تحقق
گروه جامعه: مهدی تیموری کارشناس ارشد اداره کل تبلیغات اسلامی استان یزد مقاله‌ای با عنوان «بررسی اقتصاد مقاومتی از منظر آموزه‌های دینی و ارائه راهکارهای تحقق آن» تدوین کرده است که در سایت معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی بارگذاری شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) مقاله «بررسی اقتصاد مقاومتی از منظر آموزه‌های دینی و ارائه راهکارهای تحقق آن» روی سایت معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی (پژوهه دین) قرار گرفت.
در این مقاله آمده است:
فرمایش مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در پیام نوروزی:
«درمسئله‌ی اقتصاد، آن چیزی که مهم است و اصل است، مسئله تولید داخلی است؛ مسئله ایجاد اشتغال و رفع بیکاری است؛ مسئله تحرک و رونق اقتصادی و مقابله با رکود است؛ اینها مسائل مبتلابه مردم است؛ اینها چیزهائی است که مردم آنها را حس می‌کنند و مطالبه می‌کنند؛ و آمارها و اظهارات خود مسئولین هم نشان می‌دهد که این مطالبات مردم و این خواسته‌های مردم بجا و به‌مورد است.»
مقدمه:
یکی از ابتکارات بسیار راهگشا و موثری که در طی چند سال اخیر با درایت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مطرح می‌گردد نامگذاری سال به عناوین مختلف است که مورد توجه جدی مردم و مسئولان نظام قرار می‌گیرد. در شرایط حساس فعلی و بررسی مجموعه مسائل و مشکلات کشور، توجه به مشکلات اقتصادی و تلاش در جهت رفع آنها یک اصل اساسی و سرنوشت ساز در پیشرفت و توسعه همه جانبه ایران اسلامی و زندگی آحاد جامعه می‌باشد. بررسی مسئله «اقتصاد مقاومتی» از ابعاد گوناگون بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند بستر و زمینه لازم را برای توجه بیش از پیش به این خواسته به حق و مطالبه رهبری فراهم نماید.
در طول سال‌های اخیر تاکیدات بسیار زیاد مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی و تحقق این مسئله در عمل، نشان از اهمیت این موضوع دارد که بایستی به آن توجه ویژه ای از سوی مسئولین و آحاد مردم صورت گیرد. اقتصاد مقاومتی در واقع به معنای ایستادگی و مقاومت در برابر فشارهای اقتصادی دشمنان با تکیه بر توانایی های داخلی و خود باوری و ارتقای سطح تولیدات داخلی کشور است.
کشوری که بتواند با تکیه بر تولید خود و استفاده از فکر و ایده‌های نخبگان و سایر اقشار تاثیرگذار جامعه، زمینه بهبود کسب و کار را با توجه به موازین شرعی و ارزش‌های اصیل جامعه خود فراهم نماید قطعاً در برابر نقشه ها و برنامه های ویرانگر اقتصادی دشمنان، مقاومت و ایستادگی خوبی خواهدداشت. اقتصاد مقاومتی را می‌توان از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داد که یکی از ابعاد مهم مسئله توجه به موضوع با نگاه به آموزه‌های دینی و ارزش‌های اسلامی است.
در دین اسلام مباحث مختلفی مطرح می‌شود که یکی از مهم ترین راهبردهای اساسی آن، مسائل اقتصادی است که جایگاه ویژه‌ای در بین موضوعات دارد و نشان دهنده اهمیت دادن دین اسلام به کار و کسب و تامین درامدهای حلال اقتصادی است. کار و تلاش در جهت آبادانی و پیشرفت جامعه، در رفتار احاد جامعه تجلی پیدا می‌کند و این نکته از منظر دین شکل دهنده نظام اقتصادی جامعه دینی است. اقتصاد از ستون‌های مهم توسعه در یک جامعه است که می‌تواند زمینه را برای رشد و پیشرفت در سایر حوزه ها فراهم نماید و موجب بهبود وضعیت جامعه گردد.
نظام اسلامی با تکیه بر ارزش‌های دینی تشکیل شده است و به دنبال اقامه ارزش های الهی و اسلامی در جامعه است و لذا بر این اساس، باید دارای اقتصاد مقاومی باشد تا در رویارویی با مشکلات دچار تلاطم نشود و متزلزل نگردد.
قرآن کریم در آیه 141 سوره نساء، مسلمانان را از زمینه‌سازی برای تسلط کافران بر آنان نهی کرده و می‌فرماید: «لن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا؛ خداوند هرگز برای کافران نسبت به مومنان راه تسلطی قرار نداده است». این آیه خود نشان دهنده ضرورت اقتصاد مقاومتی و توجه بیش از پیش به جایگاه و اهمیت موضوع دارد.
بنابراین، احیا و به حرکت درآوردن تولید داخلی، روشنگری در زمینه ضرورت خودداری مردم از خریدهای خارجی که قدرت تولید داخلی را تضعیف می‌کند، مبارزه جدی با فساد، ویژه خواری و قاچاق، افزایش بهره‌وری انرژی که باعث صرفه‌جویی و عدم اسراف می‌شود و همچنین ضرورت نگاه ویژه و حمایتی به صنایع متوسط و کوچک – که همه و همه در پیشنهادات اساسی مقام معظم رهبری برای اقدام و عمل در زمینه اقتصاد مقاومتی بیان شده است – بدون فرهنگ سازی و حمایت فرهنگ و هنر و رسانه از آن، ابتر خواهد ماند.
در حقیقت، این فرهنگ است که باید با اندیشه و تولید محصولات فرهنگی نوآورانه و خلاقانه، هم ذهن مسئولان را به اولویت دادن به تولید داخلی معطوف کند؛ هم اهمیت تولید فاخر ملی را برای تولیدگران بیان نماید و هم برای اولویت مصرف تولیدات داخلی و خودداری از خرید کالای خارجی برای عموم مردم روشنگری کند.
همچنین افزایش بهره‌وری از انرژی و ضرورت دوری از اسراف در کنار روی آوردن مردم به صرفه جویی، بدون آموزش غیرمستقیم به عموم مردم و بدون تبلیغات جذاب و تاثیرگذار محقق نمی‌شود. اینجاست که هم دستگاه‌های اجرایی به ویژه دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی نظام و هم مجموعه های خودجوش مردمی – که به تعبیر مقام معظم رهبری در سراسر کشور مشغول کار فرهنگی هستند – باید در یک حرکت هماهنگ و حساب شده، ضمن بهره مندی از تجربیات فرهنگی در گذشته و توجه به روش و سیره پیشروان فرهنگی، به حمایت از اولویت اول کشور، یعنی اقتصاد، همت گمارند که قطعا نتایج مثبت این حمایت، به خودِ آنان هم برخواهد گشت و نفع آن به همه خواهد رسید.
امید است در سال «اقتصاد مقاومتی ، اقدام و عمل» بتوانیم در پرتو منویات و هنمودهای مقام معظم رهبری و با اجرای برنامه های منسجم و مطلوب متناسب با ارزش ها و مبانی اسلامی و دینی جامعه، گام موثری را در فرهنگ سازی و تحقق عملی شعار سال برداریم.
در این مقاله سعی شده است در ابتدا با تکیه بر آموزه ها و مبانی دینی، اقتصاد مقاومتی و آسیب شناسی مربوط به آن مورد بررسی قرار گیرد و در پایان نیز به برخی راهکارهای عملی تحقق اقتصاد مقاومتی اشاره می‌گردد.
1/ اقتصاد مقاومتی از منظر آموزه های دینی
آموزه‌های دینی به عنوان جزئی از عناصر فرهنگی، نقش مهمی در رشد و پیشرفت اقتصادی یک جامعه ایفا می‌کند.
با نگاهی به تاریخ اسلام و آموزه های دینی می‌توان دریافت که اسلام برای مباحث اقتصادی برنامه های عملی و نظری دقیقی دارد.
در بعد عملی می‌توان به صبر و مقاومت پیامبر اکرم (ص) و یارانش در دره شعب ابی طالب اشاره نمود که به مدت سه سال در برابر فشارهای اقتصادی و تحریم کفار و مشرکان استقامت نمودند و از اعتقادات و ایمان آنان کاسته نشد.
در بعد نظری نیز دین اسلام دستورات و برنامه های دقیقی برای پشت سر نهادن مشکلات اقتصادی عنوان نموده است که قناعت، جلوگیری از اسراف و انفاق و گذشت از جمله آنهاست.
در اقتصاد مقاومتی که بر پایه مبانی و اصول اسلامی بنا می شود ، حفظ حاکمیت اسلام در روابط اقتصادی با دیگر کشورها و ملت ها بسیار مهم و حائز اهمیت است.
پیامبر اکرم (ص) در این باره می فرمایند: الاسلام یعلوا و لا یعلی علیه یعنی اسلام برتر است و چیزی بر آن برتری ندارد.
در کنار حفظ حاکمیت اسلام، تحکیم ارزش‌های اخلاقی و معنوی در اقتصاد اسلامی نکته اساسی است که بایستی به آن توجه ویژه‌ای صورت گیرد.
قرآن کریم در آیه 141 سوره نساء در این خصوص می‌فرماید: یا ایها الذین امنوا لاتاکلوا اموالکم بینکم بالباطل الا ان تکون تجاره عن تراض منکم یعنی «ای کسانی که ایمان آورده اید اموالتان را در میان خودتان به باطل نخورید مگر این که داد و ستدی از روی رضایت شما باشد».
توجه به عدالت اجتماعی، خودکفایی اقتصادی، عدم وابستگی اقتصادی با تکیه بر تولیدات داخلی و تقویت و ارتقای سطح تولید داخلی از دیگر مواردی است که بایستی در جهت پویایی اقتصاد مقاومتی به آن توجه نمود.
به طور کلی باید گفت که اگر اقتصاد یک جامعه اسلامی بر اساس مبانی و اصول دینی مورد تایید آحاد جامعه بنا شود و در برنامه‌ریزی‌ها و اجرای اقتصاد مقاومتی به ارزش‌های اسلامی توجه ویژه صورت گیرد قطعاً مشکلات اقتصادی به حداقل می رسد و دشمن فرصت استفاده از ابزار های خود را در برابر مقاومت و ایستادگی مردم پیدا نخواهدکرد.
2/ آسیب شناسی اقتصاد مقاومتی
هر نظام منسجم اقتصادی در طول زمان بر اثر ایجاد برخی مسائل و مشکلات دچار آسیب‌هایی می‌گردد که باعث پایین آمدن پویایی و رشد اقتصادی جامعه می‌شود.
آسیب‌های متعددی می‌تواند نظام اقتصادی اسلامی را از حرکت رو به شتاب خود بازدارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1/ انحصار ثروت و ایجاد اشرافی‌گری
یکی از آفت‌های اقتصاد اسلامی، شکل گیری طبقه ثروتمندانی است که با انحصار ثروت و افزایش قدرت خود بر فرایند تصمیم گیری مسئولین جامعه تاثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند که ثروت جامعه به جای آنکه در دست آحاد جامعه باشد، در دستان عده‌ای خاص باشد.
در فرهنگ دینی و اسلامی برای مقابله با چنین پدیده‌ای، توجه به فضایل دینی و انسانی و نه صرفاً ثروت و دارایی یک راهکار عملی و تاثیرگذار است که اسلام مطرح می‌کند. امام رضا (ع) می‌فرمایند: هر کس مسلمان فقیری را دیدار کند و بر خلاف سلامی که به ثروتمندان می‌کند، به او سلام کند، روز قیامت در حالی به دیدار خدا می‌رود که بر او خشمگین است.
2/ کسب‌های حرام
روی‌آوردن به کسب حرام در جامعه یکی از آفت‌های اساسی است که باعث از بین رفتن اقتصاد اسلامی و رایج شدن غش و نادرستی در معاملات و داد وستد می‌شود.
3/ رشوه
رشوه که برای سو ء استفاده از قانون بروز می‌کند، یکی از پدیده‌های مخربی است که در دین اسلام و در سفارش ائمه و بزرگان دین بسیار مذموم شمرده شده است. رشوه باعث تضعیف قانونمندی در سامان دهی اقتصاد می‌شود و به اقتصاد مقاومتی که برخاسته از ارزش‌های اسلامی و مبانی دینی جامعه است لطمه وارد می‌کند.
4/ اسراف
وجود اسراف در جامعه یکی از آسیب‌های جدی است که به اقتصاد وارد می‌شود و باعث هدررفت منابع جامعه و وابستگی اقتصادی می‌گردد.
در حدیثی از ائمه معصومین (ع) آمده است: ان مع الاسراف قله البرکه یعنی «همانا با اسراف، برکت کم است» .
5/ احتکار
احتکار باعث تضعیف چرخش طبیعی اقتصاد می‌شود و موجبات سلب امنیت روانی جامعه را فراهم می‌نماید.
6/ سوء تدبیر
سوء تدبیر منجر به هدر رفتن منابع و ظاهر شدن غده‌های سرطانی ثروت در جامعه می‌شود و عدالت اقتصادی تامین نمی‌گردد.
سوء تدبیر به معنای مدیریت ناسالم در عرصه اقتصادی است که باعث ایجاد رکود می‌شود و نمی‌تواند اقتصاد مقاوم و پویایی را سامان بخشد.
این سوء تدبیر باعث ایجاد فقر در جامعه می‌شود و ضربات جبران ناپذیری را بر پیکره اقتصاد مقاومتی وارد می‌کند.
حضرت علی (ع) مدیریت غلط را باعث هلاکت می‌دانند و می‌فرمایند: سوء التدبیر سبب التدمیر یعنی «مدیریت غلط سبب هلاکت است».
3/ راهکارهای عملی تحقق اقتصاد مقاومتی
برای تحقق اقتصاد مقاومتی در عمل راهکارهای متعددی می‌توان برشمرد که هر کدام می‌تواند به نحوی در تحقق این خواسته به حق مقام معظم رهبری و مطالبه مردمی موثر واقع شود.
از جمله این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1/ مشارکت مردمی و استفاده از ظرفیت نخبگان و اقشار تاثیرگذار جامعه در جهت ارائه ایده ها و پیشنهادهای موثر به منظور رفع موانع و مشکلات پیش روی اقتصاد داخلی.
2/ نگاه مولد به جامعه و توجه به خودکفایی در تولید نیازهای داخلی با تکیه بر توان متخصصان و نیروهای انقلابی و ارزشی جامعه.
3/ فرهنگ سازی و گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی در بین آحاد جامعه و نخبگان و سایر اقشار تاثیرگذار.
4/ استفاده از ظرفیت و توان شبکه تبلیغی کشور به ویژه روحانیون در بیان مطالبات و رهنمودهای مقام معظم رهبری در جهت استفاده از تولیدات داخلی و پرهیز از مصرف تولیدات خارجی.
5/ توجه به ساده زیستی و کاهش هزینه‌های غیر ضروری در بین خانواده‌ها و مسئولین جامعه.
6/توجه جدی به آموزه‌های دینی و اسلامی به ویژه آموزه‌های اساسی و موثر در جهت رشد و تقویت اقتصاد مقاوم و پایدار در جامعه چون شکر، قناعت و احسان
در این مقاله آمده است:
فرمایش مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در پیام نوروزی:
«درمسئله‌ی اقتصاد، آن چیزی که مهم است و اصل است، مسئله تولید داخلی است؛ مسئله ایجاد اشتغال و رفع بیکاری است؛ مسئله تحرک و رونق اقتصادی و مقابله با رکود است؛ اینها مسائل مبتلابه مردم است؛ اینها چیزهائی است که مردم آنها را حس می‌کنند و مطالبه می‌کنند؛ و آمارها و اظهارات خود مسئولین هم نشان می‌دهد که این مطالبات مردم و این خواسته‌های مردم بجا و به‌مورد است.»
مقدمه:
یکی از ابتکارات بسیار راهگشا و موثری که در طی چند سال اخیر با درایت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مطرح می‌گردد نامگذاری سال به عناوین مختلف است که مورد توجه جدی مردم و مسئولان نظام قرار می‌گیرد. در شرایط حساس فعلی و بررسی مجموعه مسائل و مشکلات کشور، توجه به مشکلات اقتصادی و تلاش در جهت رفع آنها یک اصل اساسی و سرنوشت ساز در پیشرفت و توسعه همه جانبه ایران اسلامی و زندگی آحاد جامعه می‌باشد. بررسی مسئله «اقتصاد مقاومتی» از ابعاد گوناگون بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند بستر و زمینه لازم را برای توجه بیش از پیش به این خواسته به حق و مطالبه رهبری فراهم نماید.
در طول سال‌های اخیر تاکیدات بسیار زیاد مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی و تحقق این مسئله در عمل، نشان از اهمیت این موضوع دارد که بایستی به آن توجه ویژه ای از سوی مسئولین و آحاد مردم صورت گیرد. اقتصاد مقاومتی در واقع به معنای ایستادگی و مقاومت در برابر فشارهای اقتصادی دشمنان با تکیه بر توانایی های داخلی و خود باوری و ارتقای سطح تولیدات داخلی کشور است.
کشوری که بتواند با تکیه بر تولید خود و استفاده از فکر و ایده‌های نخبگان و سایر اقشار تاثیرگذار جامعه، زمینه بهبود کسب و کار را با توجه به موازین شرعی و ارزش‌های اصیل جامعه خود فراهم نماید قطعاً در برابر نقشه ها و برنامه های ویرانگر اقتصادی دشمنان، مقاومت و ایستادگی خوبی خواهدداشت. اقتصاد مقاومتی را می‌توان از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داد که یکی از ابعاد مهم مسئله توجه به موضوع با نگاه به آموزه‌های دینی و ارزش‌های اسلامی است.
در دین اسلام مباحث مختلفی مطرح می‌شود که یکی از مهم ترین راهبردهای اساسی آن، مسائل اقتصادی است که جایگاه ویژه‌ای در بین موضوعات دارد و نشان دهنده اهمیت دادن دین اسلام به کار و کسب و تامین درامدهای حلال اقتصادی است. کار و تلاش در جهت آبادانی و پیشرفت جامعه، در رفتار احاد جامعه تجلی پیدا می‌کند و این نکته از منظر دین شکل دهنده نظام اقتصادی جامعه دینی است. اقتصاد از ستون‌های مهم توسعه در یک جامعه است که می‌تواند زمینه را برای رشد و پیشرفت در سایر حوزه ها فراهم نماید و موجب بهبود وضعیت جامعه گردد.
نظام اسلامی با تکیه بر ارزش‌های دینی تشکیل شده است و به دنبال اقامه ارزش های الهی و اسلامی در جامعه است و لذا بر این اساس، باید دارای اقتصاد مقاومی باشد تا در رویارویی با مشکلات دچار تلاطم نشود و متزلزل نگردد.
قرآن کریم در آیه 141 سوره نساء، مسلمانان را از زمینه‌سازی برای تسلط کافران بر آنان نهی کرده و می‌فرماید: «لن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا؛ خداوند هرگز برای کافران نسبت به مومنان راه تسلطی قرار نداده است». این آیه خود نشان دهنده ضرورت اقتصاد مقاومتی و توجه بیش از پیش به جایگاه و اهمیت موضوع دارد.
بنابراین، احیا و به حرکت درآوردن تولید داخلی، روشنگری در زمینه ضرورت خودداری مردم از خریدهای خارجی که قدرت تولید داخلی را تضعیف می‌کند، مبارزه جدی با فساد، ویژه خواری و قاچاق، افزایش بهره‌وری انرژی که باعث صرفه‌جویی و عدم اسراف می‌شود و همچنین ضرورت نگاه ویژه و حمایتی به صنایع متوسط و کوچک – که همه و همه در پیشنهادات اساسی مقام معظم رهبری برای اقدام و عمل در زمینه اقتصاد مقاومتی بیان شده است – بدون فرهنگ سازی و حمایت فرهنگ و هنر و رسانه از آن، ابتر خواهد ماند.
در حقیقت، این فرهنگ است که باید با اندیشه و تولید محصولات فرهنگی نوآورانه و خلاقانه، هم ذهن مسئولان را به اولویت دادن به تولید داخلی معطوف کند؛ هم اهمیت تولید فاخر ملی را برای تولیدگران بیان نماید و هم برای اولویت مصرف تولیدات داخلی و خودداری از خرید کالای خارجی برای عموم مردم روشنگری کند.
همچنین افزایش بهره‌وری از انرژی و ضرورت دوری از اسراف در کنار روی آوردن مردم به صرفه جویی، بدون آموزش غیرمستقیم به عموم مردم و بدون تبلیغات جذاب و تاثیرگذار محقق نمی‌شود. اینجاست که هم دستگاه‌های اجرایی به ویژه دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی نظام و هم مجموعه های خودجوش مردمی – که به تعبیر مقام معظم رهبری در سراسر کشور مشغول کار فرهنگی هستند – باید در یک حرکت هماهنگ و حساب شده، ضمن بهره مندی از تجربیات فرهنگی در گذشته و توجه به روش و سیره پیشروان فرهنگی، به حمایت از اولویت اول کشور، یعنی اقتصاد، همت گمارند که قطعا نتایج مثبت این حمایت، به خودِ آنان هم برخواهد گشت و نفع آن به همه خواهد رسید.
امید است در سال «اقتصاد مقاومتی ، اقدام و عمل» بتوانیم در پرتو منویات و هنمودهای مقام معظم رهبری و با اجرای برنامه های منسجم و مطلوب متناسب با ارزش ها و مبانی اسلامی و دینی جامعه، گام موثری را در فرهنگ سازی و تحقق عملی شعار سال برداریم.
در این مقاله سعی شده است در ابتدا با تکیه بر آموزه ها و مبانی دینی، اقتصاد مقاومتی و آسیب شناسی مربوط به آن مورد بررسی قرار گیرد و در پایان نیز به برخی راهکارهای عملی تحقق اقتصاد مقاومتی اشاره می‌گردد.
1/ اقتصاد مقاومتی از منظر آموزه های دینی
آموزه‌های دینی به عنوان جزئی از عناصر فرهنگی، نقش مهمی در رشد و پیشرفت اقتصادی یک جامعه ایفا می‌کند.
با نگاهی به تاریخ اسلام و آموزه های دینی می‌توان دریافت که اسلام برای مباحث اقتصادی برنامه های عملی و نظری دقیقی دارد.
در بعد عملی می‌توان به صبر و مقاومت پیامبر اکرم (ص) و یارانش در دره شعب ابی طالب اشاره نمود که به مدت سه سال در برابر فشارهای اقتصادی و تحریم کفار و مشرکان استقامت نمودند و از اعتقادات و ایمان آنان کاسته نشد.
در بعد نظری نیز دین اسلام دستورات و برنامه های دقیقی برای پشت سر نهادن مشکلات اقتصادی عنوان نموده است که قناعت، جلوگیری از اسراف و انفاق و گذشت از جمله آنهاست.
در اقتصاد مقاومتی که بر پایه مبانی و اصول اسلامی بنا می شود ، حفظ حاکمیت اسلام در روابط اقتصادی با دیگر کشورها و ملت ها بسیار مهم و حائز اهمیت است.
پیامبر اکرم (ص) در این باره می فرمایند: الاسلام یعلوا و لا یعلی علیه یعنی اسلام برتر است و چیزی بر آن برتری ندارد.
در کنار حفظ حاکمیت اسلام، تحکیم ارزش‌های اخلاقی و معنوی در اقتصاد اسلامی نکته اساسی است که بایستی به آن توجه ویژه‌ای صورت گیرد.
قرآن کریم در آیه 141 سوره نساء در این خصوص می‌فرماید: یا ایها الذین امنوا لاتاکلوا اموالکم بینکم بالباطل الا ان تکون تجاره عن تراض منکم یعنی «ای کسانی که ایمان آورده اید اموالتان را در میان خودتان به باطل نخورید مگر این که داد و ستدی از روی رضایت شما باشد».
توجه به عدالت اجتماعی، خودکفایی اقتصادی، عدم وابستگی اقتصادی با تکیه بر تولیدات داخلی و تقویت و ارتقای سطح تولید داخلی از دیگر مواردی است که بایستی در جهت پویایی اقتصاد مقاومتی به آن توجه نمود.
به طور کلی باید گفت که اگر اقتصاد یک جامعه اسلامی بر اساس مبانی و اصول دینی مورد تایید آحاد جامعه بنا شود و در برنامه‌ریزی‌ها و اجرای اقتصاد مقاومتی به ارزش‌های اسلامی توجه ویژه صورت گیرد قطعاً مشکلات اقتصادی به حداقل می رسد و دشمن فرصت استفاده از ابزار های خود را در برابر مقاومت و ایستادگی مردم پیدا نخواهدکرد.
2/ آسیب شناسی اقتصاد مقاومتی
هر نظام منسجم اقتصادی در طول زمان بر اثر ایجاد برخی مسائل و مشکلات دچار آسیب‌هایی می‌گردد که باعث پایین آمدن پویایی و رشد اقتصادی جامعه می‌شود.
آسیب‌های متعددی می‌تواند نظام اقتصادی اسلامی را از حرکت رو به شتاب خود بازدارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1/ انحصار ثروت و ایجاد اشرافی‌گری
یکی از آفت‌های اقتصاد اسلامی، شکل گیری طبقه ثروتمندانی است که با انحصار ثروت و افزایش قدرت خود بر فرایند تصمیم گیری مسئولین جامعه تاثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند که ثروت جامعه به جای آنکه در دست آحاد جامعه باشد، در دستان عده‌ای خاص باشد.
در فرهنگ دینی و اسلامی برای مقابله با چنین پدیده‌ای، توجه به فضایل دینی و انسانی و نه صرفاً ثروت و دارایی یک راهکار عملی و تاثیرگذار است که اسلام مطرح می‌کند. امام رضا (ع) می‌فرمایند: هر کس مسلمان فقیری را دیدار کند و بر خلاف سلامی که به ثروتمندان می‌کند، به او سلام کند، روز قیامت در حالی به دیدار خدا می‌رود که بر او خشمگین است.
2/ کسب‌های حرام
روی‌آوردن به کسب حرام در جامعه یکی از آفت‌های اساسی است که باعث از بین رفتن اقتصاد اسلامی و رایج شدن غش و نادرستی در معاملات و داد وستد می‌شود.
3/ رشوه
رشوه که برای سو ء استفاده از قانون بروز می‌کند، یکی از پدیده‌های مخربی است که در دین اسلام و در سفارش ائمه و بزرگان دین بسیار مذموم شمرده شده است. رشوه باعث تضعیف قانونمندی در سامان دهی اقتصاد می‌شود و به اقتصاد مقاومتی که برخاسته از ارزش‌های اسلامی و مبانی دینی جامعه است لطمه وارد می‌کند.
4/ اسراف
وجود اسراف در جامعه یکی از آسیب‌های جدی است که به اقتصاد وارد می‌شود و باعث هدررفت منابع جامعه و وابستگی اقتصادی می‌گردد.
در حدیثی از ائمه معصومین (ع) آمده است: ان مع الاسراف قله البرکه یعنی «همانا با اسراف، برکت کم است» .
5/ احتکار
احتکار باعث تضعیف چرخش طبیعی اقتصاد می‌شود و موجبات سلب امنیت روانی جامعه را فراهم می‌نماید.
6/ سوء تدبیر
سوء تدبیر منجر به هدر رفتن منابع و ظاهر شدن غده‌های سرطانی ثروت در جامعه می‌شود و عدالت اقتصادی تامین نمی‌گردد.
سوء تدبیر به معنای مدیریت ناسالم در عرصه اقتصادی است که باعث ایجاد رکود می‌شود و نمی‌تواند اقتصاد مقاوم و پویایی را سامان بخشد.
این سوء تدبیر باعث ایجاد فقر در جامعه می‌شود و ضربات جبران ناپذیری را بر پیکره اقتصاد مقاومتی وارد می‌کند.
حضرت علی (ع) مدیریت غلط را باعث هلاکت می‌دانند و می‌فرمایند: سوء التدبیر سبب التدمیر یعنی «مدیریت غلط سبب هلاکت است».
3/ راهکارهای عملی تحقق اقتصاد مقاومتی
برای تحقق اقتصاد مقاومتی در عمل راهکارهای متعددی می‌توان برشمرد که هر کدام می‌تواند به نحوی در تحقق این خواسته به حق مقام معظم رهبری و مطالبه مردمی موثر واقع شود.
از جمله این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1/ مشارکت مردمی و استفاده از ظرفیت نخبگان و اقشار تاثیرگذار جامعه در جهت ارائه ایده ها و پیشنهادهای موثر به منظور رفع موانع و مشکلات پیش روی اقتصاد داخلی.
2/ نگاه مولد به جامعه و توجه به خودکفایی در تولید نیازهای داخلی با تکیه بر توان متخصصان و نیروهای انقلابی و ارزشی جامعه.
3/ فرهنگ سازی و گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی در بین آحاد جامعه و نخبگان و سایر اقشار تاثیرگذار.
4/ استفاده از ظرفیت و توان شبکه تبلیغی کشور به ویژه روحانیون در بیان مطالبات و رهنمودهای مقام معظم رهبری در جهت استفاده از تولیدات داخلی و پرهیز از مصرف تولیدات خارجی.
5/ توجه به ساده زیستی و کاهش هزینه‌های غیر ضروری در بین خانواده‌ها و مسئولین جامعه.
6/توجه جدی به آموزه‌های دینی و اسلامی به ویژه آموزه‌های اساسی و موثر در جهت رشد و تقویت اقتصاد مقاوم و پایدار در جامعه چون شکر، قناعت و احسان
