تأخیر در پرداخت دستمزد موجب ضمان است/ محاسبه سود اشکال شرعی ندارد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، یکی از تأکیدات دین مبین اسلام بر رعایت حقوق متقابل کارگر و کارفرما است. در دین مبین اسلام بر پرداخت به موقع دستمزد کارگران تأکید شده اما گاهی اوقات مشاهده می‌کنیم که در برخی ادارات یا کارخانه‌‌ها با وجود بودجه کافی، دستمزد کارگران یا کارمندان با چند روز و گاهی با چند ماه تأخیر پرداخت می‌شود.
در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که نپرداختن حقوق کارگران از بدترین گناهان است. علاوه بر آثار روانی که این مسئله می‌تواند در پی داشته باشد، بررسی احکام فقهی پرداخت دیرهنگام حقوق کارگران و کارمندان نیز ضروری به نظر می‌رسد.
برای بررسی بیشتر این موضوع، دیدگاه حجت‌الاسلام والمسلمین هادی مزینانی، معاون ضوابط شرعی سازمان سیاسی-عقیدتی ناجا را پرسیدیم که وی در این باره به ایکنا گفت: شرع مقدس اسلام برای جزیی‌ترین مسائل زندگی انسان، تدابیر و دستورات كاربردی دارد كه عمل به آنها سلامت شخص، خانواده و جامعه را تضمین می‌كند.

نظر پیامبر اسلام(ص) در مورد پرداخت مزد کارگر

وی ادامه داد: یكی از مهمترین مباحث در زندگی امروزه، موضوع حقوق و دستمزد است و از آنجا كه مخارج زندگی امروز و تهیه ضروریات زندگی غالب مردم به صورت روزمره انجام می‌شود، دریافت به موقع دستمزد، برای حقوق‌بگیران، اعم از كارمند و كارگر امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
مزینانی تأکید کرد: دین مبین اسلام نسبت به این امر مهم، به صورت ویژه دستوراتی را بیان فرموده و در قبال كوتاهی و قصور نسبت به آن نیز تهدیداتی قرار داده است؛ مثلا پیامبر اكرم(ص) قصور در پرداخت حقوق را مایه بطلان اعمال معنوی بیان كرده و فرموده‌اند: كسی كه مزد كارگر را كم بدهد، خداوند عملش را باطل گردانده و بوی بهشت را بر وی حرام خواهد كرد.

معاون ضوابط شرعی سازمان سیاسی-عقیدتی ناجا ادامه داد: حضرت امام صادق(ع) نیز در این باره می‌فرمایند: هیچ عبادتی بالاتر از اداء حق مؤمن نیست. همچنین در روایتی جالب‌توجه می‌فرمایند: ملعون است كسی‌كه بتواند قرضش را بپردازد و دینش را اداء كند و در پرداخت آن كوتاهی نماید.
مزینانی خاطرنشان کرد: شاید آنچه‌ كه توجه به این مسئله را اولویت خاص و ویژه می‌بخشد، امر به پرداخت سریع و به موقع حقوق است كما اینكه امام صادق(ع) به شخصی به نام شعیب امر فرمودند که مزد كارگران را قبل از خشك شدن عرقشان پرداخت كن.

فتوای مقام معظم رهبری درباره تأخیر در پرداخت دستمزدها

وی ادامه داد: با عنایت به مقدمه‌ای كه عرض كردم اکنون به حكم شرعی و فقهی پرداخت دیرهنگام دستمزدها می‌پردازم و در این باره باید گفت که پرداخت حقوق، برگرفته از ادای حق است؛ به این معنا كه در قبال كار انجام شده توسط كارگر یا كارمند، حقی شرعی بر عهده كارفرما تعین پیدا كرده و محقق می‌شود.
مزینانی تأکید کرد: قدر مسلّم تأخیر بدون دلیل در پرداخت مزد كارگر سبب ایجاد حق بعدی بر ذمه كارفرما خواهد شد؛ بخصوص اگر این موضوع از روز به هفته و از هفته به ماه موكول شود چرا كه طبق فتوای مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) محاسبه نرخ رشد تورمی در چنین مواردی اشكال شرعی ندارد و شخصی كه قصور كرده، نسبت به این موضوع ولو كه رقم كمی باشد، مدیون خواهد شد مگر اینكه رضایت طلبكار را جلب کند.

حکم شرعی پرداخت دیرهنگام حقوق و دستمزد

معاون ضوابط شرعی سازمان سیاسی ـ عقیدتی ناجا افزود: این موضوع از نظر فقهی نیز در قالب ضمان جبران خسارت وارده مطرح شده است لذا شایسته است كارفرمایان عزیز ترتیبی اتخاذ کنند تا ضمن پرداخت به موقع حقوق كارگران و كارمندان تحت امر خود، آنهم به حسب نوع بكارگیری و استخدام اعم از روزانه یا هفتگی یا ماهانه و سالانه، برابر عرف اجرایی پرداخت حقوق و دستمزد اقدام کنند.
وی افزود: منظور از این سخن این است كه حقوق افراد روزمزد كه صرفا برای یك روز بكارگیری شده‌اند را روزانه، كارگران هفتگی را در پایان هفته و سایرین را در پایان ماه بپردازند و از عرف پرداخت حقوق تأخیر نكنند وگرنه مدیون كارگران و كارمندان خود خواهند شد و این بزرگواران توجه داشته باشند كه خدای متعال هم از سرسوزنی فروگذار نخواهد كرد.
معاون ضوابط شرعی سازمان سیاسی-عقیدتی ناجا در پایان گفت: در جمع بندی مسئله عرض می‌كنم كه تأخیر در پرداخت حقوق و دستمزد از نظر شرعی جایز نیست و در برخی موارد كه قصور یا تقصیری صورت گرفته باشد موجب ضمان خواهد شد.

اکبر ابراهیمی