علوم قرآن آبشخور علوم انسانی است/ برنامه جدید هماهنگ با نقشه جامع علمی

حامد پوررستمی، عضو هیئت علمی پردیس قم دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با بیان اینکه برنامه درسی جدید رشته علوم قرآن در راستای نقشه جامع علمی کشور است، اظهار کرد: باید به سمت نظریه‌پردازی قرآنی برویم و برای تحقق این مهم نیازمند منبع، مبنا و آموزه هستیم.

رشته علوم قرآن، آبشخور علوم انسانی است

وی با بیان اینکه پس از سال 79 وزارت علوم در پی تهیه وتدوین برنامه‌ای جامع برای رشته علوم قرآن بود که کارهای نهایی آن در چند سال اخیر انجام شده و قرار بود که این برنامه، از ابتدای مهر 95 به مدت 5 سال اجرایی شود، گفت: این موضوع واقعا نیاز است و با توجه به اهمیت رشته علوم قرآن در دانشگاه‌ها نیازمند پرداختن بیشتر به این رشته‌ایم؛ رشته علوم قرآن و حدیث از لحاظ منبعی، مبنایی و از حیث بینشی و معرفتی حائز اهمیت است؛ یعنی قرآن کریم، به عنوان آبشخور علوم در حوزه علوم انسانی و البته در حوزه جهانی که انسان در پی شناختش است، باید مورد توجه باشد؛ از این منظر به دانشجویان نیز می‌گویم که به این رشته و به این برنامه به صورت ویژه نگاه کنند.

وی افزود: نکته دوم، این است که باید بدانیم، مبانی علوم و مبانی نظام‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی علمی ما باید بر چه مبنایی باشد؟ مگر می‌شود یکسری بینش‌ها و یکسری هنجارهای بدون مبنا داشته باشید؟ معتقدم بسیاری از انحرافاتی که در حوزه نظر و بینش بین افراد اتفاق می‌افتد، به این بخاطر است که این نظر مبنای خوبی ندارد و مبانی خوب گفته نشده است، ما در حوزه شناخت مبانی نظام‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، چقدر بر اساس قرآن کار کرده‌ایم؟ یک دانشجوی علوم قرآن و حدیث در واقع با کتابی کار می‌کند که مبناساز و منبع‌ساز است، این‌ها یک توضیحات مفصلی دارد.

پوررستمی با بیان اینکه، از حیث معرفتی و بینشی اگر مبانی درست شود، قاعدتاً معارف، بینش‌ها و آموزه‌های خوبی به وجود می‌آید، عنوان کرد: در نظام خانوادگی، نظام و هنجارهای اجتماعی، آموزه‌ها و معارف در جامعه ایران اسلامی، بحث راهبرد اخلاقی ما از کجاست؟ چرا بعضی نگاه‌های وحی‌گون به آموزه‌های غربی وجود دارد؟ چون قرآن شناخته نشده است و از این جهت هم یک دانشجوی علوم قرآنی با یک آبشخور معرفتی و بینشی کار دارد. نکته دیگری که بیان آن خالی از لطف نیست، از حیث عاطفی است، اینکه آموزه‌های قرآن و حدیث، موضوع کار یک دانشجو و پژوهشگر، قرار گیرد، شرف و سعادتی است؛ این نوری که وجود دارد، کم توفیقی است؟ یعنی جدا از بحث‌های منبعی، مبنایی، معرفتی، موضوع یک زمین شناس می شود خاک و کانی، اما یک قرآن‌پژوه تمام هم و غم و کارش می‌شود آیات قرآن و حرف خدا، این حیث ها را می شود توجه کرد.

برنامه درسی جدید در راستای نقشه جامع علمی کشور است

وی اهداف کلان این برنامه را خوب ارزیابی کرد و گفت: اینکه چرا به این کار پرداخته شده، چرا از اساتید، مدیران گروه‌های آموزشی علوم قرآن و حدیث دعوت شده است؟ چرا وزارت علوم بخش قابل توجهی از زمان و نیروی خودش را به این مسئله اختصاص داده است؟ چون اهداف آن در راستای تمدن نوین اسلامی، تدوین شده است؛ اساتید، مدیران و مسئولانی که به این برنامه می‌پردازند سعی کرده‌اند که این برنامه اهدافی چون، حرکت در راستای تمدن نوین اسلامی و کمک به روند تولید علم انسانی و اسلامی را دنبال کند؛ ما نیاز به بازنگری برنامه‌ها و محتوای آموزشی داریم و در این برنامه سعی شده این بازنگری و تحول لحاظ شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، برنامه‌ درسی جدید رشته علوم قرآن را در راستای نقشه جامع و کلان علمی کشور دانست و گفت: باید به سمت نظریه پردازی بر اساس قرآن برویم؛ نظریه پردازی بر اساس قرآن بحث بسیار مهمی است؛ برای نظریه پردازی نیاز به منبع، مبنا و آموزه داریم و باز هم قرآن در این راستا بهترین منبع خواهد بود، اما کار بایسته صورت نمی گیرد.

از اهداف برنامه جدید، کاربردی کردن تعالیم قرآن است

وی نکته دیگر این برنامه را ایجاد تحول در نظام تعلیم و تربیت بر اساس قرآن دانست و گفت: این برنامه سعی دارد که به نظام تعلیم و تربیت کمک کند؛ یعنی قرآن کاربردی و تعالیمش به روز شود و پژوهشگر دانش‌آموخته دانشگاه بتواند با رویکرد نظریه‌پردازی  تحولی را در مجموعه و نظامی که شکل می‌گیرد ایجاد کند. ویژگی خوب برنامه درسی جدید این است که بر اساس آسیب شناسی برنامه‌های قبلی شکل گرفته است؛ یعنی دردها نگریسته و علل و عوامل آسیب ها بررسی شد و بر حسب این دو شاخصه به سراغ تدوین برنامه جدید رفتند. یکی از آن‌ها عدم محور قرار گرفتن متن قرآن کریم در این رشته بود که خود دانشجویان هم بارها از آن گلایه کرده و می‌گفتند صد و سی و چند واحد پاس کردیم و خیلی با قرآن آشنا نشدیم، خیلی با آموزه‌های وحیانی آشنا نشدیم، بیشتر به حاشیه‌ها پرداختیم تا متن، این برنامه سعی کرده که قرآن کریم در متن قرار بگیرد نه در حاشیه.

برنامه‌های قبلی علوم قرآن، تناسب بایسته ای با آرمان‌های انقلاب نداشت

پوررستمی افزود: نکته دوم عدم تناسب برنامه‌های قبلی با اهداف و آرمان‌های انقلاب بود که دست‌اندرکاران را به سمت تدوین برنامه جدید سوق داد؛ ما یکسری اهداف و آرمان‌هایی را برای انقلاب ترسیم کرده‌ایم و آن‌ها را دنبال می‌کنیم، اما برنامه‌ای که سابقاً وجود داشت تناسب بایسته‌ای با اهداف و آرمان‌های انقلاب نداشت که در برنامه درسی جدید تطابق بیشتری با این اهداف به چشم می‌خورد؛ یعنی اگر دانشجو دانش‌آموخته شود، میدان فکری و جهت‌گیری علمی‌اش باید او را به سمت این آرمان‌ها سوق بدهد.

هر 5 سال نیازمند برنامه جدیدی هستیم

وی گفت: نکته سوم که باز هم دانشجویان و پژوهشگران نسبت به آن گله داشتند عدم کاربردی بودن برنامه سابق و متناسب نبودن با نیازهای جامعه امروزی بود؛ بزرگان که می گویند برای تفسیر قرآن، نیاز است هر سال یک تفسیر جدید نوشته شود، ما می گوییم که نه هر سال اما حداقل هر پنج سال یکبار برنامه جدیدی برای رشته قرآن نوشته شود؛ خیلی وقت است که این مسئله مغفول مانده بود اما خوشبختانه سعی شده است که برنامه جدید به سمت کاربردی شدن و تناسب با نیازهای جامعه که با سرعت زیاد در حال تغییر است، تحول و هماهنگی پیدا کند.

این استاد دانشگاه تهران در پایان نکته چهارم و آسیب دیگر برنامه‌های قبلی را نابسامانی و تکرار در عناوین و سرفصل‌ها عنوان کرد و گفت: برای حل این مشکل در تدوین برنامه جدید، سعی شده است از تکرار و آشفتگی واحدهای درسی اجتناب و اشکالات سابق در برنامه جدید برطرف شود.