در مصباح الحفاظ مطرح شد؛
چگونگی بهره‌گیری از تمام استعدادها در مسیر حفظ قرآن
گروه فعالیت‌های قرآنی: حسین باقریان، حافظ کل قرآن به تازگی به تألیف کتابی با عنوان «مصباح الحفاظ» اقدام کرده است و در این کتاب به بررسی نکات آموزشی درباره شیوه صحیح حفظ قرآن پرداخته است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، جدیدترین کتابی که در زمینه آموزش حفظ قرآن منتشر شده، کتابی با عنوان «مصباح الحفاظ» است که توسط «حسین باقریان»، حافظ کل قرآن به زینت طبع آراسته شده است.
حسین باقریان، متولد 1363 در تهران و هم‌اکنون ساکن شهرستان اسلامشهر است. وی در کسوت معلم در آموزش و پرورش منطقه 18 تهران مشغول است. از اساتید وی می‌توان به سیدمحسن خدام‌حسینی و سیدمحسن و سیدحسین موسوی‌بلده از مدرسان قرآن اشاره کرد. وی در عرصه مسابقات هم به توفیقاتی دست یافته که از جمله می‌توان به رتبه اول مسابقات دانشجویی سال 85 و رتبه اول تا سوم مسابقات استانی اوقاف و بسیج اشاره داشت.
باقریان، حفظ قرآن را به مدت دو سال نزد علی رجبی، نفر اول مسابقات بین‌المللی ایران در سال 1389 به اتمام رساند و پس از تثبیت محفوظات و آموزش مفاهیم و مفردات قرآن به تدریس حفظ قرآن پرداخت.
این حافظ کل قرآن در گفت‌و‌گو با ایکنا به تدریس حفظ اشاره کرد و گفت: از سال 86 تاکنون، بیش از 400 حافظ قرآن در مدارس، دانشگاه‌ها، مؤسسات قرآنی و سپاه پاسداران و... آموزش داده‌ام که از این میان، نزدیک به 40 نفر از شاگردانم اعم از آقایان و بانوان، موفق به حفظ کل قرآن شده‌اند.
وی افزود: در این مدت به جهت تدریس حفظ قرآن با افراد زیادی در سنین و جنسیت‌های مختلف و با مشاغل گوناگون سروکار داشته‌ام و طیف سنی شاگردانم از کودک شش‌ساله تا پیرمرد 63 ساله که علاقه وافری به حفظ قرآن دارد، شامل می‌شود. از قشرهای مختلف مانند دانش‌آموز، دانشجو، طلبه، مهندس، کارگر و راننده تاکسی قرآن‌آموز داشته‌ام که موفق به حفظ کل قرآن شده‌اند.
از جمله شاگردان وی می‌توان به مصطفی مددی اشاره کرد. مددی، متولد 1376 است و همزمان با اخذ مدرک دیپلم، توانسته از طریق حفظ قرآن، رتبه یک کنکور کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث در سال 1395 را کسب کند.
باقریان در مورد انگیزه و نقطه آغاز تألیف کتاب «مصباح الحفاظ» تصریح کرد: همزمان با تدریس در مراکز قرآنی به مطالعه کتب آموزشی در زمینه حفظ قرآن و بررسی و تحلیل شیوه‌های حفظ که مؤسسات قرآنی بکار می‌گیرند، پرداختم و پس از دوونیم سال پژوهش، توانستم مطالبی که مورد نیاز مخاطبان از جمله حفاظ، والدین و مربیان است، تدوین کنم و برای ارتقای غنای مطالب آن را به رؤیت اساتید و نخبگان حفظ رساندم و از نظرات بیش از سی حافظ کل قرآن کریم در نگارش کتاب بهره جستم.
وی در مورد محتوای کتاب بیان کرد: پس از جمع‌آوری مطالب و اعمال نظرات اساتید، آن را در قالب هشت فصل تدوین کرده و با عنوان «مصباح‌الحفاظ» در بهار 1395 به چاپ رساندم. از جمله اصول یاد شده در این کتاب، عمومیت در مخاطبان است، از ویژگی‌های مهم روش حفظ، آن است که عموم افراد اعم از مرد و زن، کودک و جوان و حتی میانسالان را پوشش دهد و فراگیر باشد و برای هر طیف سنی و جنسیتی برنامه و روش جامعی ارائه دهد.
بهره‌گیری از تمام استعدادها در مسیر حفظ
باقریان در ادامه به توضیح جامعیت در ابزارها پرداخت و افزود: از ویژگی‌های روش خوب آن است که از تمامی استعدادها و ابزارهای پیش روی حافظ بهره گیرد از جمله؛ استماع ترتیل، ترجمه و تفسیر آیات، مصحفی مناسب حفظ، نوشتن آیات و... که همگی باید در خدمت حافظ قرار گیرد تا بتواند با سرعت و دقت خوب به حفظ قرآن بپردازد.
سرعت و حجم محفوظات از دیگر اصولی بود که وی در تشریح آن گفت: از دیگر ویژگی‌های روش خوب آن است که از تمامی تکنیک‌های به خاطرسپاری و بازخوانی اطلاعات بهره گیرد تا حافظ در کمترین زمان بتواند آیات بیشتری را با کمترین خستگی به ذهن بسپارد و مرور نماید.
باقریان به توضیح فصل‌های هشت‌گانه کتاب پرداخت و افزود: در فصل اول ضرورت تلاوت قرآن و جامعیت آیات از منظر قرآن و توصیف حضرات معصومین(ع) در مورد قرآن کریم بررسی شد. فصل دوم عوامل مؤثر در حفظ قرآن را شامل می‌شود که از جمله موارد آن می‌توان به هدف، انگیزه و علاقه، نظم و برنامه‌ریزی و پرهیز از تنبلی، پیشینه تلاوت، بهره هوش، سن و... اشاره کرد.
نویسنده کتاب در مورد فصل سوم تصریح کرد: بررسی حافظه، فراموشی و حواس‌پرتی، عنوان این فصل است که در آن به تحلیل حافظه و انواع فراموشی و عوامل آنها و عوامل و دلایل حواس‌پرتی اشاره شده است.
تغییر محیط و فراموشی آیات
وی تصریح کرد: یکی از عوامل مؤثر در فراموشی، تغییر محیط است که می‌تواند زمینه‌های فراموشی را فراهم سازد. محیط به یک معنا می‌تواند یادآور آموخته‌ها، تجارب گذشته و رویداد‌ها باشد. در نتیجه به تمامی حفاظ توصیه می‌شود با توجه به این اصل از ابتدا تا به انتهای حفظ قرآن از یک مُصحَف استفاده نموده و در طول مدت حفظ از نگاه کردن طولانی به قرآن‌های متعدد و حفظ کردن از روی آنها به شدت بپرهیزند.
باقریان در مورد فصل چهارم کتاب بیان کرد: در این فصل به تحلیل روش‌های مختلف حفظ قرآن از جمله؛ حفظ قرآن از طریق نوشتن آیات، حفظ قرآن بوسیله استماع آیات، حفظ اشاره، حفظ جمعی در کلاس، حفظ یک‌ساله و... پرداخته‌ام و معایب و مزایای هر یک از آنها به مخاطب ارائه شده است. در این فصل علاوه بر استنادهای علمی جهت نقد روش‌های مذکور، به تجارب و توصیه نخبگان حفظ قرآن نیز اشاره شده است.
وی در مورد فصل پنجم کتاب افزود: در این فصل، تمامی سازوکار حفظ قرآن را با زبانی ساده اما علمی برای مخاطبان بصورت مبسوط بیان کرده‌ام و می‌توانم بدون اغراق ادعا کنم که این فصل جامع نکات و روش‌های حفظ قرآن است. استماع آیات، تلاوت از روی مصحف، خواندن ترجمه لغوی و مفهومی آیات، قطعه‌بندی، حفظ آیات، تکرار اولیه، انواع تکرارها و بازسازی و احیای محفوظات و... از جمله مطالب مهم این فصل است که بدان پرداخته شده است.
قطعه‌بندی آیات و تأثیر آن در حفظ
باقریان با اشاره به اهمیت قطعه‌بندی و چگونگی آن افزود: پس از قطعه‌بندی نوبت حفظ آیات است که بسیار قابل اهمیت بوده و چگونگی انجام آن در ماندگاری اطلاعات و مرور محفوظات تأثیرگذار خواهد بود. در این قسمت حافظ به قطعه اول با نهایت دقت نگاه کرده و همواره با چشم از کلمات عکس می‌گیرد، پس از آن که احساس نمود می‌تواند قطعه را از حفظ بخواند، چشم را از روی مصحف برداشته و به نقطه‌ای خیره می‌شود و عیناً همان کلمات و عبارات را از حفظ تکرار می‌کند. نشانه حفظ شدن آن است که گویا حافظ، صفحه، آیه، خطوط و عبارات را می‌بیند که اصطلاحاً به آن «تصویر ذهنی» می‌گویند. نشانه دوم آن که عمدتاً برای بخاطرآوری اطلاعات تصویری، به صورت ناخود‌آگاه چشمان فرد به سمت چپ گرایش پیدا می‌کند.
وی در ادامه با توضیح فصل ششم تصریح کرد: این فصل به دو بخش کلی بهداشت جسم و بهداشت روان تقسیم می‌شود، در بخش اول به آداب مطالعه، جلوگیری از اسباب پریشانی ذهن، پرهیز از بازی‌های رایانه‌ای، نور محیط، بایدها و نبایدهای خوردنی‌ها و ویژگی مصحف حفظ اشاره شده است و در بخش دوم به مواردی همچون توکل به خداوند، رعایت تقوی الهی، طهارت قلب، کنترل چشم و گوش و پرهیز از موسیقی حرام و... اشاره شده است. مطالب این فصل نیز با استناد به مقالات علمی و سخنان معصومین(ع) زینت داده شده است.
باقریان در مورد دو فصل پایانی کتابش گفت: در فصل هفتم، مربیان، اساتید، قرآن‌آموزان و حفاظ را مورد خطاب قرار داده‌ام و وظایف هر یک را بصورت مشروح بیان کرده‌ام و جهت غنای مطالب از کتاب «منیة المرید» مرحوم شهید ثانی بهره‌بردای کرده‌ام.
در فصل پایانی کتاب، تمامی خدماتی که در کشور اسلامی برای حافظان قرآن کریم در نظر گرفته شده است به همراه استنادات قانونی ارائه داده‌ام تا حافظ ضمن تشویق و استقامت در مسیر حفظ قرآن از تسهیلات وارده نیز مطلع بوده و در صورت امکان بهره‌مند گردد.
در پایان یادآور می‌شود، «مصباح‌الحفاظ» در 12 تیر 95 توسط مهدی قره‌شیخلو، رئیس سازمان دارالقرآن الکریم، همچنین جانشین فرماندهی معاونت تعلیم و تربیت سپاه استان تهران و امام جمعه شهرستان اسلامشهر رونمایی شد.
سازمان دارالقرآن با ایجاد کمیته‌ای به ارزیابی محتوایی کتاب پرداخته و آن را به لحاظ علمی به تأیید رسانده است.
مطالب مرتبط
