ریشه موسیقی نواحی در عمق باور دینی مردم/ موسیقی فجر؛ زاده تفکر فرهنگی انقلاب
گروه هنر: موسیقی نواحی ثروتی است که نتیجه قرن‌ها آداب ، رسوم و گویش و ... مرز و بوم ایران است و از عمق باورهای دینی و اعتقادی مردم نشئت می‌گیرد و خاموشی آن برابر با از بین رفتن هویت فرهنگ دینی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گروه موسیقی «آوای موج» از بوشهر به سرپرستی محسن آقایی در بخش موسیقی نواحی سی و دومین جشنواره بین‌المللی «موسیقی فجر» اجرای برنامه خواهد داشت. به این بهانه با محسن آقایی، سرپرست این گروه گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
ـ اهتمام سی ودومین جشنواره «موسیقی فجر» را به موسیقی نواحی و اقوام ایرانی تا چه اندازه مثبت می‌دانید؟
آنچه که امروز به عنوان بخشی از موسیقی پرمخاطب، نظر هواداران را به خود جلب کرده، موسیقی وارداتی است. موسیقی نواحی ثروتی است که نتیجه قرن‌ها آداب، رسوم و گویش و ... مرز و بوم ایران است و از عمق باورهای دینی و اعتقادی مردم نشئت می‌گیرد و خاموشی آن یعنی خاموشی هویت فرهنگی. حالا اینکه موسیقی غیرایرانی برای مردم ما جذابیت بیشتری دارد دلیلش همین بی‌توجهی به این رشته موسیقی در جشنواره‌های بین‌المللی است.
ما اگر اجازه بدهیم این موسیقی در جشنواره‌های بین‌المللی پررنگ باشد، نمایان شود، حرکت و رشد کند مطمئن باشید با استعدادهایی که هنرمندان ما دارند، به‌زودی شاهد تولد سبک‌های جدید آهنگ‌سازی خواهیم بود و خوشحالم که در این دوره و دوره قبل جشنواره به موسیقی نواحی نگاه عاشقانه و مثبت به عمل آمده و نه نگاه ابزاری.
ـ آیا حضور موسیقی نواحی با توجه به تغییر ذائقه مخاطبان قادر است معرفی خوبی از این میراث هنری ایرانی به جامعه ارائه دهد؟
ذائقه مخاطب ما تغییر نکرده. نمی‌شود انتظار داشت چیزی را که مخاطب با آن آشنا نیست، دوست داشته باشد. موسیقی از فکر تراوش می‌کند و به قلب می‌نشیند. اگر موسیقی نواحی ما به قلب مخاطب نمی‌نشیند، دلیلش این است که ما اجازه نداده‌ایم به آن فکر کنند. زمانی ذائقه ایرانی تغییر می‌کند که فرهنگ ایرانی تغییر کند. همه مردم ایران عاشق موسیقی نواحی خطه خودشان هستند. باید به موسیقی نواحی اجازه بدهیم رشد کند.
ـ با چه قطعاتی در این دوره ازجشنواره حضور دارید؟
رویکرد پژوهشی ما در این دوره و دوره قبل جشنواره «موسیقی فجر» تشابه فرهنگی موسیقایی بوشهر و هرمزگان است. در این راستا ما در این دوره از جشنواره بین‌المللی «موسیقی فجر» توجه ویژه به قطعه «دی زنگرو و زار» و قطعه «باران‌خواهی» داریم و اجرای این مراسم را در بوشهر و هرمزگان به تصویر کشیده و بررسی تشابهات آن‌را برعهده مخاطب می‌گذاریم .
قصه «دی زنگرو»، با یک پدیده نجومی یعنی ماه‌گرفتگی شکل گرفته است. «دی زنگرو» یک هیولای بوشهری است که در گویش ما به معنای «مادر سیاه‌رو» است و «زنگاه» یعنی خرچنگ. در سال‌های بسیار دور مردم دلیل ماه‌گرفتگی را خورده شدن آن به وسیله یک خرچنگ بزرگ یا همان «دی زنگرو» می‌دانستند و چون این باور خرافی وجود داشت که این موجودات از فلزات می‌ترسند، بنابراین هنگام خسوف با قابلمه و قاشق و سینی و هر وسیله فلزی دیگری به ساحل دریا می‌رفتند، و ضمن کوبیدن بر آنها اشعاری هم می‌خواندند و آنقدر این کار را ادامه می‌دادند تا زن سیاه‌رو یا همان خرچنگ بزرگ ماه را رها کند. پس از پایان یافتن خسوف، بچه‌ها تا چند روز همان موسیقی و اشعار را با دهل و دمام می‌زدند و می‌خواندند که ما در اینجا تشابهات فرهنگی و موسیقیایی این آیین و آیین باران‌خواهی در زمان خشکسالی را در بوشهر و هرمزگان به نمایش می‌گذاریم .
سایر قطعات ما در اجرای جشنواره، قطعه «عروسی بوشهری»، قطعه «چهاردستمال»، قطعه «یزله» و «خیام‌خوانی» و سه قطعه خاطره‌انگیز مردمی و محفلی خواهد بود .
ـ جشنواره بخشی را تحت عنوان «چاوش» به 4 دهه موسیقی انقلاب اختصاص داده است، این اتفاق تا چه اندازه تبعات مثبت به دنبال دارد؟
با شکل‌گیری انقلاب، اشعار، ملودی‌ها و گونه‌ای موسیقی متولد شد که پیش از آن، به این شکل وجود خارجی نداشت. جشنواره بین‌المللی «موسیقی فجر» همانگونه که نامش، بیان می‌کند، زاده دهه فجر و موسیقی انقلاب است و با این هدف بنا نهاده شد. این نوع موسیقی حماسی و ملی هم جزئی از داشته‌های ماست و باید آن را حفظ کنیم و بخش «چاوش» به 4 دهه موسیقی انقلاب به این مقوله می‌پردازد.
ـ موسیقی نواحی آیا این امکان را دارد که در بخش جایزه «باربد» جشنواره شرکت کند؟
سال گذشته که اولین سال اهدای جایزه «باربد» بود بخش «بهترین آلبوم موسیقی نواحی»در این مسابقه شرکت داده شد.
اما اگر بخواهد قسمت‌های مختلف موسیقی نواحی در بخش جایزه «باربد» شرکت داده شود، با توجه به وجود ظرفیت‌های مختلف مختلف و متفاوت در اقوام مختلف کشور بایستی کارشناسی دقیقی در این امر اتفاق بیفتد.
یادآور می‌شود، سی و دومین جشنواره بین‌المللی «موسیقی فجر» 22 دی تا اول بهمن به ریاست حمیدرضا نوربخش برگزار خواهد شد.
امیرسجاد دبیریان
