پیام علامه جوادی به همایش «قرآن و معرفت‌شناسی»:
مادامی که در علوم حوزه و دانشگاه غرقیم، علم همچنان بکر و ناآشناست
گروه اندیشه: آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی در پیامی تصویری به دومین همایش «قرآن و معرفت‌شناسی» تصریح کرد: مادامی که در علوم حوزه و دانشگاه غرق باشیم، مفهوم نظری را می‌آموزیم، اما علم همچنان بکر و دست‌نخورده و ناآشناست.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، دومین همایش علمی قرآن و معرفت‌شناسی به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با حضور حجج اسلام علی‌اکبر رشاد و محمود محمدعراقی و نیز حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، صبح امروز دوشنبه، ۲۵ بهمن‌ماه ۹۵ در دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی(ره) برگزار شد.
در آغاز این همایش، پیام تصویری آیتالله جوادی‌آملی پیرامون این همایش به نمایش درآمد، علامه جوادی‌آملی در پیام خود با قدردانی از برگزارکنندگان این همایش اظهار کرد: قرآن کریم به علم و معرفت عنایت دارد و آنچه که بر آن تاکید دارد مسئله علم است و نه وجود ذهنی، گرچه در قرآن به‌طور مستقیم مطرح نشده، اما در حکمت متعالیه به آن اشاره شده است.
وی در این پیام گفت: گاهی علم را به این صورت تعریف می‌کنند که یک وجود ذهنی است، حال آنکه میان این دو فاصله است، آنچه که مورد غفلت قرار گرفته علم است و قرآن کریم نیز روی علم تکیه دارد، آن چیزی که نور است، سازنده انسانیت، علم است.
علامه جوادی‌آملی ادامه داد: مرحوم ملاصدرا تا حدودی موفق شد بین علم و وجود ذهنی فرق بگذارد، علم وجود خارجی است و وجود ذهنی، وجود ذهنی و هیچ ارتباط عمیقی میان علم و وجود ذهنی نیست. قرآن کریم علم را نور می‌داند و آن را به علم‌الیقین، عین‌الیقین و حق‌الیقین تعبیر می‌کند، این‌ها وقتی به حق می‌رسد که وجود خارجی داشته باشد، آنچه که در مسئله معرفت‌شناسی مورد غفلت واقع شده، خود معرفت است.
وی گفت: آنچه که مربوط به گوهر هستی انسان است، اصل معرفت است که خدا به او داده و می‌فرماید؛ من هیچ انسانی را ناقص خلق نکرده‌ام.
آیتالله جوادی‌آملی در پیام خود با اشاره به آمیختگی علم و حکمت گفت: علم با حکمتین آمیخته است، اینکه گفته می‌شود وجود نفس، تقوای نفس، به این معناست که خدای سبحان نفس را با خود نفس شناساند و آنچه که به عنوان حس و تجربه است در مرتبه تجرید قرار داده شده، تمام قوانین تجربی تکیه‌گاه علمی‌شان قواعد تجریدی است، هچون بنی اسرائیل که می‌گفتند آنچه را که به شکل محسوس نبینیم، نمی‌پذیریم.
وی ادامه داد: قرآن کریم نیز محسوسات را به عنوان تجربه معرفی می‌کند تا از این تجربه به تجرید راه یابیم، سپس یقینی خواهد شد و اگر یقینی شد زمینه ایمان فراهم می‌شود، اما بحث معرفت متفاوت است و دارای ۲ تصدیق علمی و عملی است. عقل حکم می‌کند محمول با موضوع رابطه دارد، بعد از درک آن نوبت به عقل می‌رسد، عقل محصول کارگاه علم را به عمل می‌رساند و سپس به جان خود گره می‌زند و تبدیل به ایمان می‌شود. عقل با اراده، عزم، نیت و اخلاص و علم با تصدیق و اثبات هماهنگ است.
علامه جوادی‌آملی در توضیح تفاوت مفهوم جاهلیت و عقلانیت اظهار کرد: در نظام جاهلی که قرآن خط بطلان بر آن کشیده، تصدیق و تکذیب ملت‌ها به نیاکان آنها بستگی داشت، حال آنکه در بیان نورانی امام صادق(ع) می‌بینیم قرآن در بخش معرفت دو مرز تعیین نموده؛ تصدیق و تکذیب، بیگانه اگر بخواهد از مرز تصدیق بگذرد و آشنا نیز اگر از مرز تکذیب بخواهد عبور کند، باید برهان داشته باشد، این دو مرز در نظام عقلانی تعریف می‌شود و این نظام جامعه‌ای است که جز حق نگوید و جز حق نپذیرد.
وی در پیام خود تصریح کرد: در بخش‌هایی از قرآن کریم می‌خوانیم که انسان در زادروزش هیچ علمی را نمی‌دانست، و در جایی دیگر آمده برخی در پایان عمر ممکن است به جایی برسند که هرچه آموخته‌اند از یاد ببرند، معرفت‌شناسی قرآن کریم نیز از همین حیث اهمیت دارد، در حوزه و دانشگاه علوم فراوانی را فرا می‌گیریم، بایستی درسی بیاموزیم که با صاحب‌خانه هماهنگ باشد، علومی که در حوزه و دانشگاه است، مهمان نفس‌اند، اینکه تمام تلاشمان این باشد که معرفت‌شناسی چیست، مشکل را حل نمی‌کند؛ مادامی که در معرفت‌شناسی و علوم حوزه و دانشگاه غرق باشیم، مفهوم نظری را می‌آموزیم، مفهوم نظری را نمی‌توان با مفهوم بدیهی حل کرد. تا زمانی که تفکرات حوزوی و دانشگاهی داریم، نابالغیم، مفهوم نظری را با مفهوم بدیهی حل کردن، کار روزانه ماست، خون را با خون می‌شوییم. اگر با علم مانوس شدیم، از علم نمی‌رهیم و به معلوم خواهیم رسید، اما علم همچنان بکر و دست‌نخورده و ناآشناست.
