«مجاهد فی سبیل الله»؛ صفت قرآنی قشر کارگر/ همه مردم مدیون کارگران هستند
گروه اقتصاد ــ یک پژوهشگر سیره معصومین(ع) با بیان اینکه در قرآن کریم برای توصیف قشر کارگر از مجاهد در راه خدا نام برده شده، اظهار کرد: کارگران کسانی هستند که همه مردم مدیون کار و تلاش آنها هستند و اگر مردم پناهگاهی دارند و میتوانند در زیر یک سقف، دارای آرامشی باشند، به خاطر تلاشهایی است که این قشر انجام دادهاند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین علی‌اکبری، پژوهشگر سیره معصومین(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا، به بحث درباره جایگاه کار و کارگر در دین مبین اسلام و در نزد پیامبر و ائمه معصومین(ع) پرداخت و اظهار کرد: دین مبین اسلام، به طور کلی برای کار و کارگر ارزش فوق‌العاده‌ای قائل شده است. ابتدا هم باید به این نکته اشاره کنم که خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ؛ در حقيقت خدا حال قومى را تغيير نمىدهد تا آنان حال خود را تغيير دهند» (الرعد/11). منظور این است که اگر آدمی بخواهد سرنوشت خود را تغییر دهد باید تصمیم جدی بگیرد و از خودش شروع کند تا آینده بهتری داشته باشد.
وی ادامه داد: همچنین در قرآن کریم اشاره شده است: « وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى؛ و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست» (النجم/ 39). منظور این آیه این است که به همان اندازه که انسان تلاش می‌کند، به همان اندازه هم نصیب و بهره خواهد داشت. در احادیث و روایات دیگری هم از ارزش کار سخن به میان آمده است که باید مورد توجه قرار گیرند.
این پژوهشگر سیره معصومین یادآور شد: در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است که فرمودند: «اَلکادُّ عَلَی عِیالِهِ کَالْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللهِ» یعنی آدمی که برای تأمین زندگی خود و خانواده‌اش تلاش می‌کند همانند مجاهد در راه خداست و انگار در راه خدا در مقابل جبهه دشمن ایستاده است؛ بنابراین برای ارزش کار در دین مبین اسلام، همین بس که از آن برابر با فعالیت یک مجاهد در میدان جنگ نام برده شده است.
علی‌اکبری عنوان کرد: واقعت امر هم همین است که میدان جنگ، تنها میدان نظامی نیست بلکه میدن جنگ فرهنگی و اقتصادی هم دارای معنا است و کارگری که در مزرعه یا کارگاه در حال تلاش است، مشغول جهاد با دشمن مقابلی است که نمی‌خواهد عزت و سربلندی جامعه اسلامی را ببیند؛ همانند جامعه امروز ما که بیشتر مشکلاتی که برای مردم ما پدید آمده از ناحیه همین کم‌کاری‌ها، بیکاری‌ها و اهمال در کارهاست.
این پژوهشگر سیره معصومین(ع) تأکید کرد: اگر دشمن ما را تحریم می‌کند به این علت است که کم‌کاری و تنبلی داشته‌ایم و خودکفا نشده‌ایم. اگر کار و فعالیت به اندازه لازم داشتیم، اینهمه تحریم هم تأثیر چندانی نداشت. بنابراین کار بسیار ارزشمند است و امام صادق(ع) هم به انسان کارگر، مدال مجاهد در راه خدا را می‌دهد. همچنین امیرالمؤمنین علی(ع) در روایتی فرمودهاند که هر آدمی که رنج کار را تحمل نکند، چه بخواهد و چه نخواهد، به فقر و فلاکت خواهد افتاد.
وی ادامه داد: کار کردن دارای خستگی است و انسان باید زحمت و سختی و ملالت آن را تحمل کند تا دچار خواری، خفت، فقر و فلاکت نشود و نیازی به دیگران نداشته باشد؛ بنابراین حضرات معصومین(ع) هم برای اینکه مردم از طریق کار کردن و تلاش و فعالیت در عرصه کار بتوانند زندگی خود را تأمین کنند، مردم را مورد تشویق قرار داده و آنها را از ترک کار بر حذر داشتهاند.
علی‌اکبری با اشاره به روایتی دیگر از امیرالمؤمنین(ع) اظهار کرد: حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «انَّ الْأَشْيَاءَ لَمَّا ازْدَوَجَتْ ازْدَوَجَ الْكَسَلُ وَ الْعَجْزُ فَنُتِجَ مِنْهُمَا الْفَقْرُ» یعنی آنجا كه همه چيزها را با هم عقد بستند، تنبلى و ناتوانى با هم ازدواج كردند و فرزندى به نام «فقر» آوردند. بنابراین اگر انسان کِسِل باشد و توانی نداشته باشد، سرانجام آن غیر از فقر و فلاکت نخواهد بود.
وی ادامه داد: همچنین در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که مردم را از کسالت و تنبلی بر حذر داشتند و فرمودند: « ولاتکسل عن معیشتک فتکون کلا علی غیرک» یعنی در تأمین زندگی و روزی خود تنبلی نکن که دست تو در پیش دیگران دراز شده و گردن تو در نزد دیگران کج می‌شود؛ بنابراین علاوه بر اینکه معصومین(ع)، مردم را به کار کردن تشویق می‌کردند و از ترک کار و بیکاری و تنبلی برحذر داشتند، در عمل خود نیز مردم را راهنمایی و ارشاد می‌کردند.
این پژوهشگر سیره معصومین یادآور شد: امام صادق(ع) در جای دیگر می‌فرمایند: در طلب معیشت خود سستی نکنید زیرا پدران ما همواره بر طلب روزی و کسب درآمد اصرار داشتند. این حدیث نشان می‌دهد که همه ائمه معصومین(ع) اهل کار و تلاش بوده‌اند و وقتی آنان الگو اسوه ما هستند، ما هم باید اهل کار و تلاش باشیم و قدر کار را بدانیم.
وی افزود: علی ابن حمزه نیز اشاره می‌کند که امام موسی کاظم(ع) را دیدم که در مزرعه خود مشغول کار است و غرق در عرق هستند، بنده گفتم پس کارگران شما کجا هستند و چرا خودتان مشغول کار هستید که امام کاظم(ع) فرمودند ای علی ابن حمزه، شخصیت‌های بهتر از من و پدرم با دست خودشان در زمین خودشان کار می‌کردند و اهل کشاورزی و کار بودند. پرسیدم که منظور شما چه کسانی است که جواب دادند افرادی همانند رسول خدا و حضرت امیر المؤمنین علی(ع) و همه پدرانم با دستان خود در زمین خویش کار می‌کردند و این نوع کار و تلاش، کار رسولان، انبیاء و صالحان است.
علی‌اکبری تأکید کرد: کار به انسان شخصیت می‌دهد و باعث نمی‌شود که چیزی از شخصیت انسان کم شود. از سوی دیگر در روایات بسیاری آمده است که همه انبیاء و ائمه ما برای تأمین زندگی خودشان کار و تلاش می‌کردند و پیامبر ما هم فرمودند که هیچ پیغمبری نبوده که شبانی نکرده باشد. حتی در روایت آمده است که خداوند هیچ پیغمبری را مبعوث نکرده است مگر اینکه قبل از پیامبری مشغول چوپانی بوده باشد.
این پژوهشگر سیره معصومین(ع) ادامه داد: خود پیامبر اسلام(ص) هم می‌فرمایند که من برای اهل مکه، شبانی می‌کردم و در مقابل هر گوسفندی، دستمزدی را به بنده پرداخت می‌کردند. حتی در برخی از روایات، علاوه بر تشویق به کار کردن، هدف از کار هم با صراحت توسط معصومین(ع) بیان شده است.
وی اظهار کرد: یک راوی به نام عبدالعلا می‌گوید در روزی بود که مشاهده کردم امام صادق(ع) در آفتاب گرم مدینه در حال حرکت بودند، عرض کردم چرا شما با این موقعیت در این هوای گرم بیرون آمده‌اید؟ ایشان در جواب فرمودند: برای طلب روزی خارج شده‌ام تا از شخصی مثل تو مستغنی گردم. در اینجا از کار برای خودکفایی سخن به میان آمده است؛ بنابراین باید درد کار و تلاش را تحمل کرد تا خودکفا شد و منت کسی را نکشید و دست گدایی به سمت کسی دراز نکرد.
علی‌اکبری به روایت دیگری درباره جایگاه کار و تلاش در دین مبین اسلام اشاره کرد و گفت: روزی عده‌ای از اصحاب و یاران پیامبر اسلام مشاهده کردند که یک جوان، بسیار اهل کار و تلاش است و مدام مشغول کار است، آنان به عنوان اعتراض گفتند که این جوان همه زندگی خود را در راه غیر خدا صرف می‌کند، به او بگوئید که بیاید نماز بخواند و به دعا مشغول شود، پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند چرا چنین سخنی می‌گوئید؟ مگر هدف وی از کار کردن چیست؟ پیامبر اسلام فرمودند: اگر کار می‌کند که نیاز خود را برطرف کند، این کار در راه خداست و اگر کار او برای کسب روزی پدر و مادر است، این هم اقدامی در راه خداست اما اگر کار او برای ذخیره‌سازی، تکاثر و هزینه در راه‌های باطل باشد، این کار در راه شیطان است.
وی یادآور شد: بنابراین باید اهل کار و تلاش بود و این کار هم برای این باشد که از دیگران مستغنی شده و افتخار جهاد و تلاش در راه خدا را هم نصیب خود کرد. روایات از این دست در تاریخ اسلام بسیار زیاد است. در روایتی از امیرالمؤمنین(ع) آمده است که در روز گرمی هوا در مدینه دچار گرسنگی شده بودند که از مدینه بیرون آمده و مشاهده کردند که یک زن، مقداری خاک جمع کرده بودند و قصد داشتند آن را تبدیل به گِل کنند، حضرت علی(ع) نزد وی رفتند و با ایشان قراداد بستند که در مقابل هر آبی که بر این خاکها میریزند، یک عدد خرما دریافت کنند. ایشان بعد از مدتی کار کردن دستانشان تاول زد، تعدادی خرما را دریافت کرده و نزد پیامبر اسلام(ص) رفته و آن را با پیامبر مصرف کردند.
علی‌اکبری ادامه داد: حضرت امیرالمؤمنین(ع) حتی با یک یهودی قرارداد بستند که در مقابل آبیاری هر نخلی، حدود 750 گرم جو دریافت کنند. ایشان این کار را برای تأمین زندگی خود انجام دادند؛ بنابراین حضرات معصومین(ع) که پیشوایان و الگوهای ما هستند، برای تأمین نیازهای خودشان، بر روی زمین و ملک خود کار می‌کردند و هم اینکه اجیر میشدند و کارگری می‌کردند تا درآمدی را کسب کنند.
این پژوهشگر سیره معصومین(ع) تأکید کرد: تأکید قرآن کریم و معصومین بر اهمیت کار و تلاش و تشبیه آن به جهاد در راه خدا، نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد آن است و مخصوصا امروزه که میدان جنگ ما، جنگ اقتصادی است، تلاش یک کارگر اهمیت مضاعف پیدا می‌کند و یک کارگر باید در این جبهه بجنگد. پیامبر اسلام(ص) هم دست کارگر را بوسیدند و این برای معرفی مقام کارگر کافی است؛ بنابراین کارگر باید به خود ببالد که بهترین افتخار نصیب وی شده است. سخن رهبر معظم انقلاب هم که در دیدار اخیر خود با کارگران فرمودند که باید دست کارگر را بوسید، برخاسته از همین تفکر در دین مبین اسلام است.
علی‌اکبری در پایان سخنان خود با اشاره به لزوم قدرشناسی مردم در قبال زحمات قشر کارگر گفت: قشر کارگر، کسانی هستند که همه مردم مدیون کار و تلاش آنها هستند و اگر مردم پناهگاهی دارند و میتوانند در زیر یک سقف، دارای آرامشی باشند، به خاطر تلاشهایی است که این قشر انجام دادهاند و ما باید قدردان این زحمات از جانب کارگران باشیم.
انتهای پیام
