امام علی(ع) اشرافی‌گری را نشانه جاهلیت می‌دانند/ تقوای عملی؛ راه نجات از شبهات از منظر امام

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا یوسفی، استاد دانشگاه مفید در گفت وگو با ایکنا؛ ضمن تسلیت ایام ضربت‌خوردن و شهادت مولا علی(ع) به تشریح خطبه 16 نهج‌البلاغه آن حضرت پرداخت و با بیان اینکه این خطبه اولین خطبه بعد از بیعت مردم با آن حضرت است گفت: حضرت در این خطبه فرموده‌اند که من تعهد می‌کنم و خودم هم ضامن این تعهد هستم که به مطالبی که در این خطبه می‌گویم وفادار باشم.

وی افزود: در میتینگ‌های انتخاباتی کنونی دنیا، حرف‌های زیبایی برای خوش‌آمد مردم و جمع کردن رای می‌گویند ولی حضرت با آن که مردم با ایشان بیعت کرده‌اند باز هم می‌فرماید صددرصد حرف‌های من درست است و به آن عمل می‌کنم و بر تعهداتم وفادار خواهم ماند.

یوسفی بیان کرد: امام فرموده‌اند تاریخی که ما در آن زندگی می‌کنیم تاریخی پر از عبرت است؛ حضرت در نامه 31 تعبیر مشهوری دارند که به امام حسن(ع) فرمودند ای فرزندم! من وقتی به تاریخ گذشته نگاه می‌کنم در اعمال گذشتگان بررسی و نگاه و اخبار آنان را مطالعه کرده‌ام، در آثار و بقایای آنان و نتایج و سرنوشت آنان سیر کرده‌ام گویی من با آنان زندگی کرده‌ام؛ اینقدر عمیق به مطالعه زندگی آنان پرداختم گویی از اول تاریخ تا امروز با همه گذشتگان زندگی کرده‌ام؛ حضرت در انتهای نامه می‌فرماید تو وقتی داری برای زندگی خود تصمیم می‌گیری به گذشته نگاه کن؛ امام تاکید دارد که تاریخ خیلی شبیه یکدیگر است.

استاد دانشگاه مفید اظهار کرد: یکی از عواملی که امام علی(ع) اشاره فرموده این است که ظلم، پایدار نیست و حکومت و یا حاکمی که ظلم کند پایدار نمی‌ماند و این رسم تاریخی است.

وی با اشاره به آیه شریفه «وَتِلْكَ الْأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ» با بیان اینکه این رسم روزگار است که بین مردم می‌گردد تصریح کرد: مبارزان سیاسی چه کمونیست‌ و چه مسلمان باشند وقتی هنوز قدرت را به دست نگرفته‌اند به این نوع سخنان استناد می کنند که دنیا می‌گذرد و مثلا این حکومت ظالم نیز تغییر می کند ولی وقتی خودشان قدرت را در دست گرفتند می‌دانند که همین سرنوشت ممکن است برای آنان هم باشد اما هوای نفس سبب می شود که اشتباهات گذشته را تکرار کنند مگر کسانی که اهل تقوا هستند.

یوسفی با تاکید بر اینکه امام(ع) این اظهارات را در حالی عنوان می‌کند که می‌خواهد در راس قدرت قرار گیرد، اظهار کرد: درس امروز ما از این سخنان آن است که باید تقوای عملی داشته باشیم و در جایی که شهوت رانتخواری و اختلاس و ... پیش آمد جلوی خودمان را بگیریم که مبتلا به سرنوشت بیان شده در تاریخ گذشتگان نشویم.

یوسفی عنوان کرد: تعبیر امام علی(ع) این است که با صراحت فرمودند: کسی که عبرت ها برای او آشکار می شوند عامل بصیرت او است و تقوای عملی است که مانع از افتادن به دام سرنوشت گذشتگان خواهد شد.

استاد دانشگاه مفید بیان کرد: آن حضرت در ادامه می‌فرمایند که ای مردم، زمانه ما یک زمانه‌ای است که با زمانه جاهلیت شبیه است؛ زیرا در دوره عثمان، نظام اشرافیت بازگشت و فاصله طبقاتی و نابرابری میان مردم زیاد شد؛ عثمان بدون اینکه بنی امیه شایستگی داشته باشند آن ها را بر مردم مقدم دانست و حکومت، غرق در دنیاگرایی بود و در آن نظام (البته نظام به معنای امروزی نبود) آخرت و معاد جایگاهی نداشت.

یوسفی با بیان اینکه از دید امام، تقوا مانع افتادن انسان در شبهات است اظهار کرد: زمانی جاهلیت به نام دین نبود(یعنی قبل از بعثت) ولی در دوره عثمان، او به نام خلیفه پیامبر(ص) دست به کارهایی برخلاف اسلام زد؛ اشرافیت را حاکم کرد و نگاه نابرابر و شکاف عمیق طبقاتی ایجاد و آخرت را زمین گذاشت و فقر را توسعه داد؛ عثمان جهتگیری‌های دین را نادیده را گرفت که در واقع احیای زمان جاهلیت به شکلی دیگر بود؛ نماز و روزه و برخی عبادات وجود داشت ولی آخرتی در کار نبود زیرا اگر آخرت باشد نباید اختلاس و فساد و رشوه خواری و دروغ در میان مردم شایع باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با بیان اینکه آن حضرت، شاخصه‌ها را صرفا در نماز و عبادات فردی نمی‌داند تصریح کرد: ممکن است کسی تعداد زیادی حج هم برود ولی در جاهلیت دروغ و اختلاس زندگی کند که البته اصلاح این شرایط به نحوی سخت تر از دوره پیامبر(ص) هم بوده است و به طور طبیعی حکومت عثمان همه توجه خود را به مناسک می‌گذاشت اما با روح دینی فاصله داشت و امام در چنین شرایطی به دنبال ایجاد تحول عمیقی بود که کاری بسیار دشوار بود.