کاوشی تاریخی در معانی «أنث» در دوفصلنامه «پژوهش‌های زبانشناختی قرآن»
گروه اندیشه ــ نخستین شماره از نهمین سال دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های زبانشناختی قرآن» منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ نخستین شماره از نهمین سال دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های زبانشناختی قرآن» به صاحب‌امتیازی دانشگاه اصفهان منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره از این قرار است: «کاوشی تاریخی در معانی مادۀ قرآنی «أ ن ث» با رویکرد مسیرشناسی ساخت»، «بازشناسی مفهوم «کظم» در سیاق آیات قرآن کریم»، «بررسی شناختی استعاره‌های حوزه مفهومی اسماء زمان در قرآن کریم».
کاوشی تاریخی در معانی ماده قرآنی «أ ن ث»
در طلیعه مقاله «کاوشی تاریخی در معانی ماده قرآنی «أ ن ث» با رویکرد مسیرشناسی ساخت» تألیف احمد پاکتچی آمده است: «ماده قرآنی «أ ن ث» و مشتقات آن، بخش مهم بار معنایی مربوط به نگرش جنسیتی را در قرآن کریم حمل می‌کند و از همین رو، مداقه در معنای آن، در حل مسائل مربوط به جنسیت، مهم و کارگشا است. در منابع لغوی و تفسیری بر مبنای واحدانگاشتن ریشۀ ماده «أ ن ث»، نوعی ارتباط معنایی از نوع تلازم میان جنسیت مؤنث و سستی برقرار شده که گاه به صراحت از آن سخن آمده و در بسیاری از مواقع، به طور ضمنی در نظر گرفته شده است. در پژوهش حاضر، کوشش می‌شود با بهره‌گیری از روش‌های معناشناسی تاریخی، به‌ویژه مسیرشناسی ساخت و گونه‌شناسی ساخت معنا، نسبت میان جنسیت مؤنث و معنای سستی از حیث ریشه، کاویده و میزان موجه‌بودن این رابطه ارزیابی شود. نتیجۀ کاوش این است که ارتباط میان این دو معنا، حاصل اشتراک لفظی کهن در زبان سامیِ مادر است و سابقۀ مرتبط‌دانستن دو معنا در حد اشتراک معنوی، به دورۀ اسلامی و حدود دو قرن پس از نزول قرآن کریم باز می‌گردد. بر اساس این، کاربردهای قرآن را نمی‌توان با این پیوند متأخر فهم کرد و ارتباط برقرارشده را به نظام معنایی قرآن کریم نسبت داد.»
مفهوم «کظم» در سیاق آیات قرآن کریم
در چکیده مقاله «بازشناسی مفهوم «کظم» در سیاق آیات قرآن کریم» می‌خوانیم: «در کتاب‌های لغت سه معنای محوری «فروخوردن خشم یا اندوه»، «امساک و جمع‌کردن» و «ضبط و حبس کردن در باطن برای آشکارنشدن» برای ماده «کظم» ارائه شده است؛ به‌صورتی که معانی تمام استعمالات آن در قرآن کریم، احادیث نبوی و اشعار شاعران نزدیک به عصر نزول قرآن به آن معنا پیوند یابد. نوشتار حاضر با بررسی میزان روایی این معانی در کاربردهای قرآنی مادة کظم نشان می‌دهد هر کدام از این معانی برای قرارگرفتن در جایگاه معنای محوری ماده کظم با کاستی‌هایی روبه‌رو هستند. این پژوهش بر پایه وجود ارتباط میان مفاهیم در سیاق آیات قرآن کریم به‌عنوان یک متن منسجم و بدون از پیش مسلم انگاشتن وجود معنای محوری برای مادة کظم، کوشیده است معنای محوری جدیدی برای این ماده پیشنهاد دهد. مفهوم کظم در تمام شش سیاق از آیات قرآن به کار رفته است و بررسی آن روشن می‌کند معنای «اقدام به‌منظور تغییر وضعیتی سخت و نامطلوب و تبدیل آن به وضعیتی مطلوب» معنای محوری ماده کظم تلقی می‌شود. بر اساس این، «کاظم» شخصی است که می‌کوشد شرایط سخت خود را به سمت وضعیتی مطلوب تغییر دهد و «مکظوم» شخصی است که دیگری او را از صحنه‌ای سخت و نامطلوب می‌رهاند. علاوه بر آیات قرآن، این معنای محوری در احادیث نبوی(ص) و اشعار شاعران نزدیک به زمان عصر نزول قرآن، معنایی سازگار و پذیرفتنی به دست می‌دهد.»
انتهای پیام
