فرصت طلایی رسانه ملی برای ترمیم اعتماد عمومی / کرونا تلنگری به انسان
یک جامعه‌شناس اظهار کرد: رسانه ملی باید از بحران کرونا برای جلب اعتماد مخاطبانش استفاده کند و در ارائه تحلیل‌ها، آمار و اخبار با دقت نظر بیشتری عمل کند و سلیقه مخاطبان گوناگون را در نظر بگیرد و این شرایط فرصت خوبی است که اعتماد مخدوش شده مردم به رسانه ملی دوباره ترمیم شود.
محمد سعید ذکائی، جامعه‌شناس، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره تغییرات احتمالی فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌های ایرانی در دوران پساکرونا اظهار کرد: تغییرات بستگی به زمان همه‌گیری ویروس دارد و اگر بازه چند ماهه را برای این بیماری متصور باشیم، طبیعتاً نباید انتظار تغییرات جدی داشت، اما اگر این چرخه طولانی شود، می‌توان آثاری را متصور بود. اکنون برخی از این تغییرات برایمان روشن است، مانند تأثیری که این دوران بر عواطف و احساساتمان گذاشته است. ما متأثر از سیاست‌گذاری‌های دوره بحرانیم اما این مقوله در فرهنگ عمومی، خرده‌فرهنگ‌ها و سبک زندگی در کوتاه‌مدت نمی‌تواند تغییرات رادیکال را ایجاد کند.
هنر امتداد تخیل و موجب آرامش انسان است
وی با اشاره به اینکه گرایش به هنر می‌تواند موجب آرامش انسان شود، اظهار کرد: هنر امتداد تخیل و نیازهای درونی و ذاتی انسان است. خواه شما به‌عنوان یک هنرمند مولد یک اثر هنری باشید و خواه به عنوان مخاطب هنر می‌توانید از آرامش ذاتی آن بهره‌مند شوید. هنر در این شرایط انسان را به تأمل، درون‌نگری، تفکر، صبر و استعانت دعوت می‌کند و این جنبه فلسفی هنر است و در مقام عمل نیز افراد در گروه‌ها و سنین مختلف باید با ابتکار و انتخاب خودشان از اشکال گوناگون هنری لذت ببرند. ادبیات، موسیقی، هنرهای تجسمی و... از جمله هنرهایی‌اند که افراد می‌توانند از آن لذت ببرند و یا حتی از اشکال دیجیتال یا مدرن آن استفاده کنند. این بحران فرصتی برای ارتقای نگاه و حس زیبایی‌شناسی افراد است و می‌تواند تحمل این شرایط را برای اعضای جامعه سهل‌تر کند و البته افراد باید در جریان اجتماعی شدن با هنر انس بگیرند و حداقل به صورت آماتور از آن استفاده کنند و در چنین شرایطی هنر می‌تواند به آن‌ها کمک کند.
هنر امتداد تخیل و نیازهای درونی و ذاتی انسان است. خواه شما به‌عنوان یک هنرمند مولد یک اثر هنری باشید و خواه به‌عنوان مخاطب هنر می‌توانید از آرامش ذاتی آن بهره‌مند شوید.هنر در این شرایط انسان را به تأمل، درون‌نگری، تفکر، صبر و استعانت دعوت می‌کند و این جنبه فلسفی هنر است
نقش هنرمندان در بحران
این استاد جامعه‌شناس درباره مسئولیت اجتماعی هنرمندان در دوره بحران کرونا اظهار کرد: هنرمندان متعهد هم مانند سایر اقشار می‌توانند در حال خوب و تغییر نگاه جامعه مؤثر باشند؛ خصوصاً اهالی هنر که زبان نمادین سروکار دارند که تأمل و تفکر بیشتری را می‌طلبد و آن‌ها می‌توانند بسته به گروه‌های هدف و به تناسب سرمایه فرهنگی‌شان با مخاطبان ارتباط برقرار کنند و طبیعتاً اشکال گوناگون هنر باید با ذائقه عموم مردم همخوان باشد تا بتواند حال عمومی مردم را بهتر کند و هر هنرمندی با توجه به سبک کاری و زمینه تخصصی‌اش می‌تواند مؤثر باشد.
وی با اشاره به اقدامات فرهنگی صورت گرفته توسط نهادهای گوناگون برای گذران دوران قرنطینه، بیان کرد: اقدامات حداقلی و خوبی انجام شده است و البته بهتر بود این تدابیر قبل از بروز بحران اتخاذ می‌شد و در شرایط فعلی نیازمند آنیم که سلایق پیچیده و متکثر اعضای جامعه را به سمت شبکه‌های مجازی و اجتماعی سوق دهیم. این شروع با تأخیر و محدود است، ولی آغاز آن را باید به فال نیک گرفت و از موقعیت‌هایی اعم از گالری‌گردی، کنسرت‌های آنلاین و کتاب‌های الکترونیک و گویا استفاده بیشتری کرد. در حوزه کتاب این امر اهمیت بیشتری دارد، زیرا طیف‌های گوناگونی با کتاب و کتابخوانی مأنوس‌اند و کتاب‌های گویا با قیمت مناسب می‌تواند برای آن‌ها بسیار کارگشا باشد.
این استاد جامعه‌شناس برای گذران اوقات فراغت در دوران قرنطینه اظهار کرد: گذران مطلوب اوقات فراغت بیشتر به سرمایه‌های خانوادگی افراد بازمی‌گردد و بسیاری از ما آمادگی لازم را برای مواجه با این روزها نداشتیم، اما خانواده‌ها می‌توانند با تفریحات و بازی‌های ساده در منزل اوقات فراغتشان را پربارتر کنند. در واقع خانواده می‌تواند کانونی گرم باشد و می‌توان با برنامه‌ریزی جمعی مثل ورزش، مطالعه جمعی، تماشای برنامه‌های سرگرم‌کننده و شنیدن موسیقی خانواده را از سستی و رخوت دور کرد.
وظایف رسانه‌ها در بحران
ذکائی ادامه داد: رسانه‌ها می‌توانند در گذران این ایام بسیار مفید واقع شوند و با برنامه‌های آموزشی ساده، مهارت‌هایی هنری و آموزشی به افراد یاد دهند که در خانه با ابزارهای ساده و در دسترس و هزینه‌های اندک چیزی بسازند یا اثر هنری خلق کنند. فضای مجازی هم می‌تواند با ایجاد فضای تعاملی ارتباطات خانوادگی را گسترش دهد یا حتی می‌توان از بازی‌های تعاملی در این فضا استفاده کرد. همچنین، این روزها دقیقاً زمان انجام کارهای ناتمام و عقب‌مانده است.
این استاد جامعه‌شناس با اشاره نقش رسانه ملی در شرایط فعلی اظهار کرد: رسانه ملی باید از این فرصت برای جلب اعتماد مخاطبانش استفاده کند و در تحلیل‌ها، اخبار و آمار با استناد و دقت بیشتری کند و سلیقه مخاطبان گوناگون را در نظر بگیرد تا اعتماد مخدوش شده مردم به رسانه ملی دوباره ترمیم شود و مردم احساس کنند چهره واقعی زندگی‌شان کمابیش در رسانه ملی انعکاس می‌یابد. همانطور که این اتفاق برای جامعه پزشکی رخ داد. گاهی بحق یا ناحق سخنان گوناگونی علیه سیستم پزشکی و سلامت بیان می‌شد، اما مردم دریافتند که جامعه پزشکی در صحنه حاضر است و گاهی فراتر از وجدان و وظیفه عمل می‌کند و مردم نیز قدردان آن‌ها هستند.
وظایف نهادهای فرهنگی
وی درباره وظایف نهادهای فرهنگی و آموزشی اظهار کرد: نهادهای گوناگونی اعم از آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، وزارت ورزش و ... می‌توانند با هماهنگی برنامه‌های منسجمی را برای خانواده‌ها طراحی و اجرا کنند. برگزاری رقابت‌های آنلاین مثل مسابقات شطرنج و کتابخوانی می‌تواند اوقات فراغت مطلوب‌تری را برای مخاطبان به ارمغان آورد.
ذکائی با اشاره به اینکه شاید کرونا تلنگری برای افراد باشد، بیان کرد: همواره این آرزو به لحاظ اخلاقی و عملی برای ما جذاب است که انسان بهتری را متصور شویم و البته تغییرات به میزان زیادی به گستره، نحوه مدیریت و زمان این اتفاق بستگی دارد، اما انتظار زیادی نمی‌توان داشت. حتماً افراد اهل خرد و اندیشه می‌توانند از منظر اخلاقی، اجتماعی، زیست محیطی، علمی، فرهنگ عمومی و.... از این موضوع درس بگیرند و حتی به دیگران نهیبی بزنند تا سرعت انباشت، تکاثر و مصرف‌گرایی کاهش یابد و نگاه انسانی‌تری به خود و اجتماعمان به ویژه محیط زیست داشته باشیم.
انتظار از اهل قلم
گاهی افراد تحت تأثیر نظم تازه‌ای که در زندگی برقرار شده قرار می‌گیرند و پس از چند صباحی آن را فراموش می‌کنند ولی برخی گروه‌ها که دستی در آتش دارند و در مقام سیاست‌گذاری، اندیشیدن و نوشتن، پژوهیدن و فلسفیدن هستند شاید دچار تغییرات جدی‌تری شوند و به نظر می‌رسد باب تازه‌ای در زمینه همکاری انسان‌ها با هم در مقیاس کلان و به صورت فرامرزی شکل بگیرد
وی افزود: از انسان‌های اهل فکر، قلم و اندیشه در دانشگاه و حوزه انتظار می‌رود که نقش مؤثری را ایفا کنند. این تلنگر در زندگی افراد عادی می‌تواند مقطعی باشد، اما درباره دوام و ثبات این تغییرات تابع شرایطی هستیم که پس از بحران رقم می‌خورد. شرایط کنونی افراد را از نظر عاطفی و شناختی درگیر می‌کند و آن‌ها را به این فکر وامی‌دارد که معنوی‌تر، عاطفی‌تر و انسان‌گراتر شوند و بیشتر به خانواده بپردازند، کمتر اسراف کنند، قانع‌تر باشند و اهل تساهل و مدارای بیشتری باشند، زیرا این اتفاقات ضعف انسان را نشان می‌دهد و جهل ما در برابر این ویروس سبب شده که نظم در ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و .... به صورت جدی تغییر کند. بهتر است به خودمان بیاییم و مسیرهای اشتباه و کج‌روی‌ها را اصلاح کنیم. در سطح فردی این اثرات ممکن است چندان محسوس نباشد و بسته به نیازها و موقعیت انسان تغییر کند و مثلاً افرادی که محروم‌‌اند شرایط سخت‌تری را تجربه کنند.
ذکائی تصریح کرد: گاهی افراد تحت تأثیر نظم تازه‌ای که در زندگی برقرار شده قرار می‌گیرند و پس از چند صباحی آن را فراموش می‌کنند ولی برخی گروه‌ها که دستی بر آتش دارند و در مقام سیاست‌گذاری، اندیشیدن و نوشتن، پژوهیدن و فلسفیدن هستند، شاید دچار تغییرات جدی‌تری شوند و به نظر می‌رسد که باب تازه‌ای در همکاری انسان‌ها در مقیاس کلان و به صورت فرامرزی شکل بگیرد و این امر می‌تواند درسی باشد که رویه بهتری از جهانی شدن را در حوزه فرهنگ، سلامت و سبک زندگی ببینیم.
این استاد دانشگاه در پایان اظهار کرد: همچنین در سطوح مختلف مدیریتی و رسانه‌ای باید همگرایی و هم‌افزایی منسجمی شکل گیرد و نهادها عملکرد یکدیگر را خنثی نکنند. ما دچار تناقض‌هایی هستیم که بخشی از آن اجتناب‌ناپذیر است، مثلاً گاهی درباره ایمن‌سازی اجتماعی تبلیغ می‌کنیم و گاه کسب‌وکارها و دوام اقتصادی را در نظر می‌گیریم.
گفت‌وگو از مینا حیدری
انتهای پیام
