رفتارشناسی صحابه در توزیع غنایم غزوات پیامبر(ص) در مجله «تاریخ اسلام»
هشتاد و سومین شماره از فصلنامه علمی پژوهشی «تاریخ اسلام»، به صاحب امتیازی دانشگاه باقرالعلوم(ع)» به زیور طبع آراسته شد.
به گزارش ایکنا، در این شماره از مجله «تاریخ اسلام»، مقالاتی با عناوین «نقش حاملان قرآن در گسترش و نهادینه‌سازی اهداف پیامبر اسلام(ص)»، «حِمی؛ قانون محیط زیستی دولت نبوی و سیر تحول آن تا پایان خلافت عثمان»، «رفتارشناسی صحابه در توزیع غنایم غزوات پیامبر(ص)»، «جستاری در چگونگی و مکان دفن حضرت فاطمه زهرا(س)در منابع نخستین»، «اعتبار سنجی تاریخی رجال شیخ طوسی در ضبط اصحاب امام حسین(ع)»، «تحلیل کنش‌های متظاهرانه مأمون در مواجهه با امام رضا(ع)»، «مذاکرات سیاسی ایرانیان و مسلمانان در دوره فتوحات (11 تا 21 ه.ق)»، «تحلیل انتقادی آرای شرق‌شناسان در باب امنیت در ایران مورد مطالعه: آثار سر جان مالکم» و «مناسبات سیاسی ـ نظامی حکومت بنی‌هود و قشتاله» منتشر شده است.
نقش حاملان قرآن در گسترش و نهادینه‌سازی اهداف پیامبر اسلام(ص)
نویسنده مقاله «نقش حاملان قرآن در گسترش و نهادینه‌سازی اهداف پیامبر اسلام(ص)» در طلیعه نوشتار خود آورده است: پیامبر گرامی اسلام(ص) با تدبیری سنجیده و با محوریت فراگیری حفظ و آموزش قرآن کریم، گروهی زبده از قاریان و حافظان را تربیت کرد که جامعه قرآنی صدر اسلام را تشکیل می‌دادند. آن حضرت با بهرهگیری از همین نیروهای قرآنی توانست با نشر آیات قرآن در میان مردم از طریق بیان که تنها ابزار ارتباطی آن روزگار بود، اندیشه توحیدی را در جامعه شرک‌آلود جزیرة‌العرب گسترش دهد. سپس بر اساس این نظام فکری و در پرتو مجاهدت‌های همان جامعه قرآنی در دوران جنگ و جهاد و پایه‌گذاری حکومت نبوی، امت واحده اسلامی را تحقق بخشید. این گروه از یاران به سبب جایگاه ویژهای که در جامعه اسلامی و نزد پیامبر(ص) کسب کردند در جهت ترویج رسالت آن حضرت به ایفای نقش پرداختند.
در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، نقش حاملان قرآن از اصحاب رسول خدا(ص) در روند رویدادهای ایام رسالت و ترویج و تبلیغ آموزه‌های قرآنی در جزیرة العرب و بیرون از آن، بررسی شده است. یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که این حاملان قرآن، نیروی کارآمد عمل‌کننده در اجرای برنامه‌های پیامبر اسلام(ص) و نشر معارف قرآنی در جامعه و میان مردم بودند.
حِمی؛ قانون محیط زیستی دولت نبوی و سیر تحول آن تا پایان خلافت عثمان
نویسنده مقاله «حِمی؛ قانون محیط زیستی دولت نبوی و سیر تحول آن تا پایان خلافت عثمان» در طلیعه نوشتار خود آورده است: روند فزاینده نابودی محیط زیست سبب شد جوامع انسانی به ویژه دولت‌ها در پژوهش‌ها و مطالعات نظری و میدانی خود به آن بپردازند و مطالعات حفظ محیط زیست افزایش یابند. مقاله حاضر در تلاش است با تمرکز بر سیاست‌گذاری محیط زیستی نخستین دولت‌های اسلامی به این پرسش پاسخ دهد که آنها چه قوانینی را در ارتباط با محیط زیست به وجود آوردند؟
این پژوهش با رویکردی توصیفی و تکیه بر منابع دست اول تاریخی سعی می‌کند با روش بررسی تاریخی داده‌ها، تحلیل‌هایی نو در این زمینه ارائه کند و بر این مدعا است که دولت‌های صدر اسلام از دولت نبوی تا پایان خلافت عثمان با تمرکز بر قانون قرق و حِمی، گام‌هایی در راستای حفظ محیط زیست برداشتند، اما این قانون در گفتمان حفاظت و حمایت از طبیعت، عملکردی مداوم نداشته است.
بر این اساس، پیامبر(ص)با دگرگون ساختن تعریف حمی که در دوران جاهلیت به وسیله شیوخ قبایل برای بهره برداری شخصی استفاده می‌شد، قانونی وضع کردند که برای حفظ محیط زیست کاربرد داشت. اجرای این قانون از سوی دولت‌های بعدی پی‌گیری شد، اما تفاوت نوع نگاه خلفا با نگاه پیامبر(ص) به پدیده‌های مختلف و به طور خاص محیط زیست و قوانین مرتبط با آن، تحولی در قانون حمی پدید آورد که دیگر در راستای حفظ محیط زیست کاربردی نداشت.
رفتارشناسی صحابه در توزیع غنایم غزوات پیامبر(ص)
در چکیده مقاله «رفتارشناسی صحابه در توزیع غنایم غزوات پیامبر(ص)» می‌خوانیم: هجرت به مدینه و نزول آیات جهاد سبب تغییراتی اساسی در مفهوم غنیمت و ایجاد رفتارهایی ناهم‌گون در بین صحابه شد. مقاله پیش‌رو با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کهن تاریخی و تفاسیر قرآنی و با بهرهگیری از مطالعات رفتاری در پی آن است که ضمن طبقه‌بندی جنگ‌های عصر نبوی و رفتارشناسی صحابه در مواجهه با غنایم، علل ناهم‌گونی رفتار آنان را تحلیل نماید و به چرایی آن پاسخ دهد.
یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که در غزوه بدر، اختلاف صحابه در توزیع غنایم، ریشه در باورهای جاهلیت آنها داشت و در غزوه احد، طمع‌ورزی آنها به غنیمت به شکست در این جنگ انجامید. هم‌چنین در غزوات تنبیهی با ناکثین، غنیمت‌خواهی در بین انصار و مهاجر وجود نداشت ولی در جنگ‌های ممانعت‌کننده، انصار بر پایه منافع آینده خود، لب به اعتراض جمعی در هنگام توزیع غنایم گشودند. این اعتراض‌ها از سوی منافقان به دلیل عدم اعتقاد قلبی به ارزش‌های دینی و آزمندی به دنیا و در نومسلمانان به دلیل درونی نشدن اعتقادات اسلامی به چشم می‌خورد.
جستاری در چگونگی و مکان دفن حضرت فاطمه زهرا(س)در منابع نخستین
نویسنده مقاله «جستاری در چگونگی و مکان دفن حضرت فاطمه زهرا(س)در منابع نخستین» در چکیده نوشتار خود آورده است: حضرت فاطمه زهرا(س) که مقامی ویژه نزد پیامبر(ص) داشت، تنها دختر ماندگار پس از رحلت آن حضرت بود که زندگی کوتاه ایشان با رویدادهای بزرگ و سرنوشت‌ساز همراه شد. کوتاه بودن مدت زندگانی آن بانوی بزرگوار و وجود جریان‌های معارض با اهل‌بیت(ع) سبب شده است، بسیاری از رخدادهای زندگی ایشان، مانند چگونگی و مکان دفن آن حضرت به درستی آشکار نباشد. با وجود اختلاف علمای اهل سنت درباره چگونگی دفن حضرت زهرا(س)، بیشتر آنها بر این باورند که مدفن آن حضرت(س) در قبرستان بقیع، مکانی مشخص دارد، اما شیعیان آن قبر را متعلق به فاطمه بنت اسد می‌دانند و بر این باورند که مکان قبر آن بانو آشکار نیست. هر دو گروه در این باره، مستندات قابل توجهی ارائه کرده‌اند. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی، این دو دیدگاه را بررسی می‌کند و به سنجش و اثبات این فرضیه می‌پردازد که قبر منسوب به ایشان در بقیع متعلق به فاطمه بنت اسد است و محدوده مدفن حضرت زهرا(س)در کنار روضه نبی اکرم(ص)در بیت ایشان واقع شده است، اما محل دقیق قبر مخفی است.
انتهای پیام
