توهم و خیال آفت کشف و شهود است/ قدر نماز را بدانیم
استاد تفسیر حوزه علمیه گفت: یکی از بزرگترین خطر برای انسان‌هایی که در مسیر عرفان و معنویت گام برمی‌دارند، این است که انسان بتواند بین وساوس شیطانی و توهم و حقیقت تمایز قائل شود و خیالات را به عنوان الهام نگیرد.
به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، امروز، 17 فروردین ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه حضرت مریم(س) به تفسیر آیات هفت به بعد این سوره پرداخت و گفت: همان طور که اشاره شد حضرت زکریا، به تعبیر قرآن، پیامبر بوده است ولی در انجیل به عنوان کاهن از او یاد شده است. ایشان در نقطه‌ای از عبادتگاه قرار داشت که کسی در آنجا نبود و به تعبیر علامه طباطبایی، هرچند صدای او بلند هم بوده باز کسی آن را نمی‌شنیده است. او در برابر خداوند ندا داد که من پیر شده و موهایم سفید شده است و از تو درخواست دارم ولی‌ای برای من قرار دهی.
وی افزود: شیخ طوسی در معنای وَلَمْ أَكُنْ بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا، آیه را این طور معنا کرده است که من در مقام بندگی و درخواست و دعا از تو شقی نبودم و فقط تو را خواندم و اهل شرک نبودم ولی معنای دیگری هم ذکر شده و آن اینکه در گذشته هر وقت من چیزی از تو خواستم به من عطا کرده‌ای. زکریا از خدا درخواست فرزند نکرد بلکه ولی‌ای خواست که در ایمان و مسئولیت‌های دینی و معنوی جانشین او باشد.
آیت‌الله هادوی تهرانی بیان کرد: در آیه هفتم «يَا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ يَحْيَى لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا» خداوند فرموده است که ما تو را به غلامی بشارت می‌دهم، به تعبیر علامه طباطبایی، مراد از سمیّا، تشابه در اسم نیست بلکه تشابه در خصوصیات است. زکریا بیش از آنکه توقع داشت، خداوند به او لطف و مرحمت کرده و یحیی را به او عطا کرد.
وی با اشاره به آیه هشتم «قَالَ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْكِبَرِ عِتِيًّا»، اضافه کرد: زکریا به خداوند عرضه داشت که خدایا چگونه ممکن است من فرزندی داشته باشم در حالی که زنم نازاست و خودم هم بر اثر پیری ناتوان شده‌ام، شیخ طوسی گفته است که عتیا یعنی حالتی که شهوت نکاح در فرد از بین رفته است و توان بارور کردن ندارد. در اینجا این پرسش وجود دارد که چگونه ممکن است جناب زکریا که به مقامی رسیده است، فرشته وحی با او سخن گفته بفرماید انی یکون لی غلام و از بشارت خدا تعجب کند.
وی ادامه داد: علامه طباطبایی فرموده است که این تعبیر زکریا از روی استبعاد و انکار نیست بلکه در مقام استعجاب بشری است و اینکه بیشتر بفهمد چگونه ممکن است زنی نازا و مردی ناتوان فرزنددار شوند. علامه به داستان حضرت ابراهیم(ع) ارجاع داده است. ابراهیم(ع) به خدا عرض کرد که به من نشان بده چگونه مردگان را زنده می‌کنی و وقتی خدا به او فرمود مگر ایمان نداری، عرض کرد ایمان دارم ولی می‌خواهم به یقین و اطمینان قلبی برسم و دلم آرام شود. علامه تاکید دارد اینکه زکریا از فرزنددارشدن متعجب شد، هم شبیه همین داستان ابراهیم(ع) است.
مهیمن بودن قرآن بر کتب ادیان
استاد سطح خارج حوزه علمیه با اشاره به آیه 9 «قَالَ كَذَلِكَ قَالَ رَبُّكَ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُكَ مِنْ قَبْلُ وَلَمْ تَكُ شَيْئًا» تصریح کرد: تکرار کلمه قال در این آیه مؤید آن است که خداوند از طریق فرشته وحی با زکریا سخن می‌گوید، در انجیل لوقا هم این واسطه وحی در رابطه بین خدا و زکریا مورد اشاره قرار گرفته است. لوقا در ابتدای انجیل خود، این تعبیر را آورده است که همه شروع به نوشتن حکایات کرده‌اند و من هم بر آن شدم تا این حکایت‌ها را بنویسم. بنده بارها اشاره کرده‌ام که بافت اناجیل شبیه تراجم است در حقیقت گزارشی بشری از زندگی خداوند بر روی زمین است زیرا عیسی(ع) را خدا می‌دانند، بنابراین مطالب اناجیل صددرصد مورد اعتماد نیست ولی قرآن وقتی مطلبی بیان فرموده، کاملا قابل اعتماد است.
آیت‌الله هادوی تهرانی اظهار کرد: خداوند در آیه 9 فرموده است که این کار بر من آسان است و بعد این نکته را مطرح کرده که من اگر بخواهم یحیی را از تو و همسرت متولد کنم، سخت‌تر است یا اینکه تو را در گذشته خلق کردم در حالی که هیچ چیزی نبودی. یعنی من عالم را از هیچ آفریدم و چگونه ممکن است نتوانم یحیی را از تو بیافرینم.
وی با اشاره به آیه دهم «قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِي آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَ لَيَالٍ سَوِيًّا»، افزود: در اینجا زکریا نگران بود آنچه را از زبان وحی می‌شنود مبادا تسویل شیطان و توهم ذهنی باشد لذا او آیه آشکار می‌خواهد؛ البته مراتب انبیاء متفاوت است و آنچه ما درباره انبیاء گذشته مانند زکریا(ع) و ابراهیم(ع) می‌بینیم درباره پیامبر اسلام(ص) به هیچ وجه مشاهده نمی‌کنیم. زکریا به دلیل نگرانی ذکرشده از خدا خواست، نشانه‌ای برایش قرار دهد و خداوند به او فرمود که تا سه روز با احدی سخن نگو با اینکه تو سالم هستی و توان سخن گفتن هم داری.
لزوم تفاوت بین تسویلات شیطانی و حقیقت
استاد سطح خارج حوزه علمیه بیان کرد: یکی از بزرگترین خطرها برای انسان‌هایی که در مسیر عرفان و معنویت گام برمی‌دارند همین مسئله است که انسان بتواند بین وساوس شیطانی و توهم و حقیقت تمایز قائل شوند و خیالات را به عنوان الهام نگیرند. اینکه برخی تا خوابی دیدند دنبال تعبیر آن هستند، تصور نکنند آنقدر اهل کشف و شهود هستند که از دل آن رؤیای صادقه بیرون می‌آید. این خوابها عمدتا خواب‌های آشفته است که ذهن انسان آن را می‌سازد و باید نشانه محکمی برای حق بودن آن داشته باشیم.
آیت‌الله هادوی تهرانی اظهار کرد: گفته شده اگر انسان، معصومی را در خواب دید قطعا تسویل(فریب و اغوا) شیطانی نیست زیرا شیطان قطعا نمی‌تواند همراه با انسان معصومی باشد؛ در افسانه غرانیق که سلمان رشدی آن را مطرح کرد، این طور آمده که وقتی فرشته وحی سراغ پیامبر(ص) آمد، شیطان واسطه شد و سخنی را به پیامبر(ص) القاء کرد که قطعا این روایت مورد قبول ما نیست و با مبانی کلامی و آیات و روایات در تضاد است ولی اگر روایت درست بود، می‌تواند این مفهوم را داشته باشد که شیطان می‌تواند خودش را در قالب فرشته به دیگران نشان دهد.
وی تاکید کرد: وقتی درباره کسی مانند حضرت زکریا(ع) و ابراهیم(ع) این نگرانی وجود دارد، اهمیت آن مشخص است البته همین مقدار هرگز برای نبی اعظم هم وجود ندارد. بنده خدمت آیت‌الله جوادی آملی عرض کردم نبی اعظم 63 سال زندگی کرده است و بنابر روایات در 40 سالگی قمری به نبوت مبعوث شد ولی نوح(ع)، در 50 سالگی به نبوت رسید و 950 سال هم قبل از طوفان نبی بود و صدها سال بعد از طوفان هم زندگی کرده است ولی اعجاب‌آور است که راهی را که نوح در چندهزار سال نتوانست طی کند، پیامبر اعظم(ص) در مدتی کوتاه آن را طی کرد.
آیت‌الله هادوی تهرانی تصریح کرد: بنابراین اگر فورا خوابی دیدید دنبال برخی موضوعات خاص نباشید البته برخی افراد که حقایقی را می‌بینند، اهل بازگو کردن آن نیستند زیرا در مسیر عرفان و شهود خود دچار اشکال می‌شوند. این ماموریت سنگینی است که به فردی که نبی هست، مقام رسالت را هم بدهند زیرا او قرار است چیزی را ابلاغ کند که مردم عادتا راهی برای فهم آن ندارند و به همین دلیل انبیاء را جن‌زده و مجنون و کاهن و شاعر و ... معرفی می‌کردند.
وی اضافه کرد: داستان زکریا در سوره آل عمران هم آمده است. داستان مریم و زکریا با هم مرتبط هستند و مریم، خواهرزن حضرت زکریا(ع) هست. از داستان سوره آل عمران مشخص می‌شود که فاصله سنی مریم(س) با همسر زکریا(ع) خیلی زیاد است. ماجرای مریم در این سوره هم از بحث نذر همسر عمران شروع می‌شود و آن زن مؤمنه حمل خود را نذر بیت المقدس کرد و در نهایت با تولد مریم(س)، زکریا(ع)، کفالت مریم(س) را بر عهده گرفت. وقتی زکریا(ع) به محراب مریم(س) می‌رفت رزق بهشتی در نزد او می‌یافت و عنایات خاصی برای او وجود داشت و همین زمینه شد تا زکریا(ع) هم از خداوند ذریه طیبه درخواست کند.
نماز فرصتی برای عرفان و شهود
آیت‌الله هادوی تهرانی با اشاره به وحی به زکریا در محراب، بیان کرد: نمازهای ما معمولا هیکلی از نماز است و عمق و محتوای چندانی ندارد ولی اگر نماز، نماز باشد، بستر دریافت‌های بزرگ است. طبق فتاوای مشهور نمازهای واجب را یک بار فقط می‌توان خواند و آن، یک فرصتی است که خدا به ما داده است. بدانید هیچ نماز مستحبی به پای نماز واجب نمی‌رسد و برخی که می‌گویند نماز شب می‌خوانیم و نماز صبح قضا می‌شود، سخنی عوامانه است. اصلا حساب واجب از مستحب جدا و قابل قیاس نیست.
انتهای پیام
