پارک‌های حلال مالزی؛ نمونه موفق صنعتی‌شدن بازار حلال

به گزارش ایکنا، در دهه‌ اخیر مفهوم حلال از حوزه غذا و نوشیدنی به حوزه‌های دیگر مانند پوشاک، خدمات مالی و گردشگری تسری یافته و در مناطق مختلف جهان تولید‌کنندگان و ارائه‌کنندگان خدمات گوناگون تلاش می‌کنند با دریافت مجوز‌های لازم محصولات خود را وارد بازار مسلمانان کنند.

اما حوزه حلال به دلیل شرایط و بازار خاص خود نیازمند سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب از سوی مدیران و سیاست‌گذاران اقتصادی است که با حمایت از فعالان حوزه حلال، در بازار جهانی حلال بتوانند سهم‌خواهی کنند.

مالزی به عنوان یک قدرت اقتصادی نوظهور در جنوب شرق آسیا سرمایه‌گذاری‌های زیادی در جهت بهره‌بردن از بازار حلال جهانی انجام داده است، از تلاش برای تبدیل‌شدن به مرکز جهانی صدور گواهینامه حلال تا سرمایه‌گذاری گسترده روی بخش‌هایی مانند گردشگری حلال و تربیت نیروهای علمی در حوزه خدمات مالی اسلامی.

یکی از اقدامات دولت برای توسعه صنعت حلال مالزی ایجاد پارک‌های صنعتی حلال با هدف توسعه حوزه حلال در صنایع مختلف است. در تعریف پارک صنعتی حلال (Industrial Halal Park) IHP  باید گفت که این پارک‌ها، یک منطقه اقتصادی تخصصی برای تولید محصولات حلال برای بازارهای داخلی و بین‌المللی است.

هدف این پارک‌ها بهبود عملکرد شرکت‌های حاضر در این اکوسیستم در عین حفظ یکپارچگی حلال و به حداقل رساندن اثرات زیست‌محیطی آن‌هاست. ملاحظات محیطی در پارک‌ها در طراحی سبز زیرساخت پارک گنجانده شده و شامل تأسیسات تولید پاک‌تر، اقداماتی برای جلوگیری از آلودگی، دسترسی به مواد خام، تأکید بر بهره‌وری انرژی و خدمات تلفیقی از سوی سازمان‌های دولتی است.

موقعیت جغرافیایی استراتژیک مالزی و حمایت‌های دولتی، این کشور را به یک مقصد ایده‌آل برای سرمایه گذاری حلال تبدیل کرده است. در حال حاضر 14 مکان در این کشور به عنوان پارک‌های صنعتی حلال مالزی (HALMAS) مشغول فعالیت هستند. این پارک‌ها که توسط شرکت توسعه حلال (HDC) تعیین شده، مساحتی حدود 200 هزار هکتار را برای سرمایه گذاران و بازیگران صنعت حلال در بر گرفته تا از فرصت‌های رو به رشد در منطقه جنوب شرق آسیا استفاده شود.

از طرف دیگر، زیرساخت‌های کلاس جهانی، نیروی کار ماهر و مولد، سهولت انجام تجارت، دسترسی به مواد اولیه حلال و حمایت‌های دولتی که سرمایه‌گذاری در حوزه حلال را تشویق می‌کند باعث رونق این پارک‌های حلال شده است.

در صورتی که تولید‌کنندگان و شرکت‌های حاضر در پارک حلال با قوانین شرکت توسعه حلال مطابقت داشته باشند این شرکت‌ها و استارتاپ‌ها از سوی پارک‌های صنعتی حلال مالزی  HALMAS مجوز و اعتبارنامه برای توسعه کار خود دریافت می‌کنند. این باعث خواهد شد بازیگران صنعت حلال و سرمایه‌گذاران بتوانند از مشوق‌های شرکت توسعه حلال برخوردار شوند.

در سال 2021، اعلام شد که پارک‌های حلال مالزی از سال 2011 در حدود 16.1 میلیارد رینگیت (3.666 میلیارد دلار) سرمایه‌گذاری را جذب کرده‌اند که 9.5 میلیارد رینگیت (حدود 2.163 میلیارد دلار) یا 59 درصد آن از سرمایه گذاری مستقیم خارجی و 6.6 میلیارد رینگیت (حدود 1.5 میلیارد دلار) از سرمایه گذاری مستقیم داخلی (DDI) تأمین شده است.

سال گذشته، شرکت توسعه حلال (Halal Development Corp Bhd) یا HDC اعلام کرد: مالزی افزایش 200 میلیون رینگیتی (حدود 45 میلیون دلار) یا 1.25 درصدی سرمایه گذاری مستقیم داخلی در پارک‌های حلال را در سال 2020 ثبت کرده که نشان دهنده توانایی این صنعت برای رشد علی‌رغم مواجهه با عدم اطمینان اقتصادی است. همه این‌ها علی‌رغم خسارت‌های زیادی که به صنایع مختلف به دلیل همه گیری جهانی کرونا به وجود آمد.

تا سال گذشته، در مجموع 295 شرکت در 21 پارک حلال در مالزی شامل 42 شرکت چند ملیتی (MNC) و 253 شرکت محلی فعال بودند. براساس تجزیه و تحلیل HDC ، در سال 2020 از نظر تجارت دوجانبه، سنگاپور بزرگترین واردکننده محصولات حلال مالزی در این سال بوده است.

با توجه به قوانین حمایتی که از سوی دولت و برای تشویق فعالیت سرمایه گذاران خارجی در حوزه صنعت حلال ایجاد شده، شرکت‌های چندملیتی مانند آجینوموتو(Ajinomoto)، کارگیل(Cargill)، کلوگ(Kellogg)، کیوپی(Kewpie)، کوکا کولا(Coca Cola) و داچ لیدی (Dutch Lady) در پارک‌های حلال مالزی حضور دارند.

با وجود این پیشرفت‌ها به گفته کارشناسان مالزیایی، پارک‌های حلال فرصت‌ها و پتانسیل‌های بالایی برای توسعه صنعت حلال و جذب سرمایه‌گذاری دارند.

انجی وای هِنگ (Ng Wai Heng) از مشاوران سابق IBM مالزی در یادداشتی که سال گذشته در Strait Times منتشر کرد با اشاره به نقش پارک‌های حلال مالزی در توسعه صنعتی این کشور نوشت: در پارک‌های حلال می‌توان خوشه‌های صنعتی اختصاصی ایجاد کنیم که در آن شرکت‌های چند ملیتی بتوانند با شرکت‌های محلی همکاری و به عنوان تکیه‌گاهی برای سازمان‌های پشتیبان محلی عمل کنند که در نهایت این سازمان‌ها برای ایجاد زنجیره‌های یکپارچه تولید محصولات حلال از مواد خام تا محصولات نهایی، در اطراف آن جمع شوند. این پلت فرم نه تنها همکاری را افزایش می دهد، بلکه کارایی و نوآوری را نیز تقویت می‌کند.

وزارت تجارت و صنعت بین‌المللی مالزی (Miti) و HDC می‌توانند با هم همکاری کنند تا مدل هلیکس سه‌گانه (Triple Helix) را برای تحرک و نوآوری مستمر زنده کنند. هلیکس سه‌گانه مشارکت دانشگاه-دولت-صنعت را برای ایجاد نوآوری و تسریع در تجاری سازی توصیف می‌کند. «سیلیکون ولی» بر اساس این مدل بنا شده است HSP و Daedeok Innopolis در کره جنوبی نمونه های قابل توجه دیگر هستند. در دومی، حضور 26 مؤسسه تحقیقاتی دولتی، 7 دانشگاه و بیش از 1900 شرکت، موفقیت این مدل را به خوبی نشان می‌دهد. پارک‌های حلال قطعا می‌توانند از این موفقیت‌ها الگوبرداری کنند.

محصولات حلال فضای قابل توجهی برای گسترش دامنه و دسته‌بندی دارند به ویژه در داروها، مواد غذایی و حتی مواد سنتی که در حال حاضر به شکل حلال در دسترس نیستند. در اینجا، تحقیق و توسعه کلیدی است. این را می‌توان با استفاده از مدل هلیکس سه‌گانه فعال کرد. برای این منظور، مداخله دولت برای گرد هم آوردن مؤسسات تحقیقاتی، دانشگاه‌های محلی و صنعت بسیار مفید است. این مدل باعث ایجاد همکاری‌های گسترده‌تر به ویژه از طریق مشارکت فرامرزی مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌های خارجی با دانش فنی لازم از طریق دولت به دولت خواهد شد.

در نهایت، ما باید شرکت‌هایی را که در پارک‌های حلال فعالیت می‌کنند، روی یک پلتفرم الکترونیکی بیاوریم تا بتوانند طیف متنوعی از محصولات و صنایع حلال را در تمام پارک‌های حلال در مالزی به‌طور منحصربه‌فرد به نمایش بگذارند. قابل توجه ترین جنبه این پلتفرم این است که می‌تواند در طول زمان به یک بازار اختصاصی حلال تبدیل شود که هم به مشاغل و هم به طور قابل توجهی به مصرف کنندگان خدمات ارائه می‌دهد.