عملکرد فراکسیون قرآن در ۱۴۰۱؛ مطالبه‌گری برای ریشه‌کنی بی‌سوادی قرآنی

فراکسیون قرآن، عترت و نماز مجلس شورای اسلامی در نیمه دوم سال 1401 جلسات مستمری را با مسئولان فرهنگی و قرآنی کشور برگزار کرد که می‌توان آن را نقطه عطفی در دوران فعالیت این فراکسیون از زمان تأسیس در مجلس هفتم تلقی کرد.

در این شش ماه فراکسیون پنج جلسه مرتب و پشت سر هم با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزیر آموزش و پرورش، رئیس سازمان صدا و سیما و وزیر کشور برگزار کرد که محور اصلی این جلسات چنانچه از صحبت‌های حجت‌الاسلام و المسلمین نصرالله پژمان‌فر برمی‌آید اهتمام به ریشه‌کنی بی‌سوادی قرآنی با اهتمام بر اصلاحات در آموزش قرآن در نظام آموزشی کشور است.

تمرکز فراکسیون قرآن بر ضعف روخوانی قرآن در نظام آموزشی   

پژمان‌فر در ذیل این مسئله با اشاره به مشکلات زیاد در بحث روخوانی و روان‌خوانی قرآن در سطح مدارس و نظام آموزشی در همان دیدار فراکسیون با دبیر وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی (6 آذرماه) به این موضوع اینگونه اشاره می‌کند که «وضعیت آموزش روخوانی و تجوید در آموزش و پرورش اصلاً خوب نیست. بیش از ۷۲۰ ساعت دوره آموزشی از ابتدایی تا دیپلم برگزار می‌شود اما بیش از ۶۰ درصد دانش‌‎آموزان در روخوانی ساده قرآن مشکل دارند چه برسد به درک مفاهیم قرآنی، و این اصلاً خبر خوبی نیست.»

حجت‌الاسلام و المسلمین سعیدرضا عاملی، دبیر وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیز در این دیدار آسیب «سهم اندک قرآن در بودجه آموزش و پرورش» در حد 2.5 درصد بودجه کل این وزارتخانه را مورد توجه قرار می‌دهد و بیان می‌دارد «۲.۵ درصد نمی‌تواند کار پرورشی یا توسعه تعلیم و تربیت انجام دهد.»

تأکید فراکسیون قرآن بر توجه به قرآن در برنامه هفتم 

پیگیری این مسئله در جلسات بعدی فراکسیون نیز ادامه پیدا کرد و در جلسه با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس فراکسیون قرآن بر توجه به پرکردن خلأ عدم مهارت لازم در روخوانی قرآن در مدارس از طریق برنامه هفتم توسعه تصریح می‌کند و از اینکه در شش برنامه قبلی حتی یکبار به کلمه قرآن و فعالیت‌های قرآنی اشاره نشده به شدت انتقاد می‌کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این جلسه از «تضعیف حکمرانی فرهنگ» در دهه اخیر به منزله یکی از دلایل ریشه‌ای کم‌توجهی به فعالیت‌های قرآنی و ارتقای سواد قرآنی در نسل جوان اشاره کرده و بر توجه ویژه دولت سیزدهم بر فعالیت‌های قرآنی و در نظر گرفتن اعتبارات کم‌سابقه برای فعالیت‌های قرآنی در بودجه 1402 تأکید می‌کند.

از بین‌بردن بی‌سوادی قرآنی؛ تکلیفی برای همه دستگاه‌ها

مسئله دیگری که فراکسیون قرآن مجلس در این جلسات مورد پیگیری قرار داد مکلف کردن همه دستگاه‌ها به از بین بردن بی‌سوادی قرآنی در زیر مجموعه خود بود و این نشان می‌داد که فراکسیون ضمن توجه به مسئله ریشه‌کنی بی سوادی قرآنی در مدارس و اولویت قرار دادن آن اما بررسی سطح سواد قرآنی در سایر دستگاه‌ها را نیز فراموش نکرده به نحوی که رئیس فراکسیون در دیدار با رئیس صدا و سیما (13 دی) تصریح می‌کند: «این پیشنهاد را خدمت رئیس جمهور هم مطرح کرده‌ام تا همه دستگاه‌ها را نسبت به از بین بردن بی‌سوادی قرآنی مکلف کند. با وزیر کار هم صحبت‌هایی شده تا مجموعه‌های کارگری در حوزه قرآنی فعال شوند، همچنین با وزیر آموزش و پرورش صحبت شده است. از همه مسئولان می‌خواهم کمک کنند تا شورای توسعه فعالیت قرآنی در استان‌ها تشکیل شود و اگر استانداری‌ها در این رابطه قدمی برندارند، امتیاز منفی به آن‌ها داده خواهد شد لذا وزارت کشور باید استانداران را نسبت به انجام این مأموریت موظف کند.»

وی همچنین مسئولیت صدا و سیما را در این رابطه سنگین ارزیابی می‌کند و معتقد است «در شأن جمهوری اسلامی نیست که ملت سواد خواندن و نوشتن داشته باشند ولی نتوانند روخوانی قرآن انجام دهد! صداوسیما در این حوزه تکلیف دارد و باید بتواند کاری کند. صداوسیما شبکه‌های پربیننده کم ندارد که از ظرفیت‌های بسیاری بهره می‌برند ولی متأسفانه از ظرفیت‌شان استفاده نشده است. انتظار ما این است که از ظرفیت این شبکه‌ها در حوزه روخوانی و مفاهیم بهره برده شود و تکلیف قانونی صداوسیما هم این است.»

رئیس صدا و سیما نیز در تشریح اقدامات این سازمان در حوزه معارفی و قرآنی با اشاره به راه‌اندازی قرارگاه محتوایی در رسانه ملی بیان می‌دارد «یکی از ۱۲ محور موضوع محتوایی این قرارگاه، سبک زندگی و نشر معارف است که در این راستا برنامه‌های مختلفی را در نظر داریم. ما معتقدیم کارهای قرآنی ماندگار منجر به جریان‌سازی و تمدن‌سازی می‌شود لذا باید برای آن بودجه قابل توجهی در نظر گرفت.»

کمبود بودجه قرآنی؛ مشکل محوری  

به نظر می‌رسد کانون اصلی مشکلات از نظر مسئولان دعوت‌شده به فراکسیون کمبود بودجه در زمینه اقدامات فرهنگی و قرآنی است و رشد اعتبارات قرآنی در هرسال به دلیل تشدید تورم و مشکلات اقتصادی نتوانسته به رفع مشکلات بودجه‌ای فعالیت‌های قرآنی کمک کند. به نحوی که این کمبود بودجه قرآنی و برخی عوامل دیگر منجر به ضعف عجیب در حوزه روان‌خوانی و روخوانی در مدارس شده است و حجت‌الاسلام پژمانفر در دیدار فراکسیون با وزیر آموزش و پرورش آمار تأسف برانگیزی از سواد قرآنی دانش‌آموزان ارائه می‌دهد؛ «طبق آمار حدود 60 الی 70 درصد دانش آموزان توانایی قرائت و تلاوت قرآن را ندارند، این مسئله یک ضعف برای کشور محسوب می شود. اگر شخصی توانایی خواندن و نوشتن را داشته باشد، با 15 تا 20 جلسه مهارت روخوانی را به دست خواهد آورد، اما دانش آموزان امروز با گذراندن 720 ساعت هنوز توانایی تلاوت درست قرآن را ندارند.»

در این جلسه نیز وزیر آموزش و پرورش در کنار ضرورت تربیت معلمان مناسب و دارای صلاحیت در حوزه روخوانی و روان‌خوانی قرآن بر کمبود بودجه و اعتبار قرآنی وزاتخانه به منزله یک مشمکل اساسی دست گذاشته و بیان می‌دارد «اعتبارات بودجه‌ای به ویژه حوزه قرآنی بسیار کم است.» اما وزیر آموزش و پرورش در کنار این مسئله به اقدامات امیدوارکننده در حوزه قرآنی از جمله «سند چشم انداز و اصلاح کتب درسی» و «حمایت از دروس قرآن» اشاره می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر سامانه ای طراحی شده تا در پایان سند چشم انداز ما بتوانیم ۳ میلیون حافظ قرآن داشته باشیم. اقدام بعدی که پایه‌ای است، بحث اصلاح کتب درسی در قرآن، زبان عربی و زبان انگلیسی است.»

وظایف استانداران در حوزه فعالیت‌های قرآنی

در پایان سال نیز فراکسیون جلسه‌ای با وزارت کشور برگزار می‌کند که هدف آن جلب توجه استانداران به مسئله روخوانی و روان‌خوانی قرآن بود؛ رئیس فراکسیون در این رابطه خطاب به وزیر کشور چنین بیان می‌کند که « این فراکسیون تلاش می‌کند تمامی دستگاه‌هایی که نقشی در آموزش و ترویج قرآن در جامعه دارند را فعال کند و از ظرفیت آنها حداکثر استفاده را ببرد.»

او در این رابطه به مصوبه سال 1390 شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص تشکیل شورای توسعه فعالیت های قرآنی در استان‌ها اشاره کرده و می‌گوید: «رئیس این شورا متشکل از نماینده ولی فقیه و امام جمعه هر استان است و حدود 15 نفر عضو آن شورا هستند که نایب رئیس آن استاندار است. باید مشخص شود نواب رئیس در این شورا به وظایف خود به درستی عمل کرده اند یا خیر؛ و یا اینکه این شورا تشکیل جلسه می دهد یا خیر. در این جلسه این موضوع را از وزیر کشور پیگیری کرده تا مشخص شود استانداران چقدر برای ترویج فرهنگ قرآن و عترت پای کار آمده‌اند.»

وزیر کشور نیز بر اهتمام این وزارتخانه بر مسائل قرآنی در زیرمجموعه خود تصریح می‌کند و فعال شدن هرچه سریع‌تر این شورا را مورد توجه قرار می‌دهد.

1401؛ ورود جدی و مطالبه‌گرانه فراکسیون قرآن

در مجموع باید گفت فراکسیون قرآن مجلس در سال 1401 به ویژه در نیمه دوم این سال ورود جدی، پیگیرانه و مطالبه‌گرایانه‌ای به مسئله فعالیت قرآنی دستگاه‌ها داشت که باید این روند در سال 1402 نیز با همین جدیت ادامه پیدا کند. نکته مهم در فعالیت‌های فراکسیون تمرکز بر دو مسئله مهم ریشه‌کنی بی‌سوادی قرآنی در مدارسی در درجه اول و در همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها در درجه دوم به صورت خاص و پرهیز از طرح انباشت مسائل و مشکلات مختلف در حوزه فعالیت‌های قرآنی بود که این باعث می‌شود این جلسات نتایج ملموس‌تر، عینی‌تر و قابل ارزیابی‌تری داشته باشد.

همچنین فراکسیون با تأکید بر پیگیری این موضوع و ارائه راهکار حل این بی‌سوادی در قالب برنامه هفتم توسعه نشان داد که به دنبال یک راهکار اساسی باثبات است تا دستگاه‌ها مکلف به حل این مسئله در قالب یک سند بالادستی باشند.

گزارش از مهدی مخبری