تفکر انتقادی از خصوصیات بارز شهید مطهری بود

به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم بزرگداشت مقام معلم، امروز دوشنبه ۱۱ اردیبهشت‌ماه، در آستانه سالروز شهادت شهید مطهری در دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد.

سیدمحمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران در این نشست به سخنرانی پرداخت و گفت: امیدواریم بتوانیم با داشتن الگوی موثری همانند شهید مطهری که افتخار دانشگاه تهران است ادامه دهنده راه این استاد گرامی باشیم. امروز همزمان با مراسم گرامیداشت، شاهد نشست دوره‌ای روسای دانشکده‌های الهیات و معارف اسلامی هستیم و این هم ابتکار خوبی است که امیدوارم منشأ اثرات خیر برای جامعه علمی کشور باشد. تلاش‌های ارزشمندی راجع به نشر اندیشه‌های شهید مطهری صورت گرفته و باید آن را استمرار دهیم و در بخش‌های مختلف از جمله در دانشگاه‌ها و در آموزش و پرورش ترویج دهیم.

اهمیت نهادسازی

وی افزود: بنده به این فکر می‌کردم که غیر از برگزاری چنین نشست‌هایی باید تلاش‌هایی در راستای نهادسازی انجام دهیم تا بتوانیم ارزش‌هایی که شهید مطهری در عرصه علم و دانش ایجاد کردند را در جامعه ترویج کنیم. باید به صورت عملیاتی شاخص‌های لازم را در قالب آیین‌نامه و مقررات مورد توجه قرار دهیم و به نظر می‌رسد در این زمینه کارهای انجام نشده زیاد است. اگر بخواهم از خصوصیات بارز شهید مطهری یک نکته را برجسته کنم آن هم تفکر انتقادی است. بنده سال گذشته درباره اینکه شهید مطهری یک کارآفرین دانشگاهی بود توضیح دادم و معتقدم ایشان دارای چنین مشخصه‌هایی است.

رئیس دانشگاه تهران بیان کرد: امروزه دانشجویان و اساتید و جوانان ما حرف‌ها و نکاتی دارند که بخشی از آن به پایه‌های عقیدتی و آموزه‌های دینی ما مربوط است و مرجعی که می‌تواند پاسخگوی این شبهات و نقدها باشد دانشکده‌های الهیات و معارف اسلامی هستند. شهید مطهری در حقیقت فردی است که می‌توان مبنای تفکر انتقادی را در سخنرانی‌ها و نوشته‌های ایشان به خوبی ملاحظه کرد. ایشان تفکر انتقادی را از خودانتقادی شروع کرده و با کسی تعارف ندارد و حتی بیشترین انتقادات را به خودِ روحانیت وارد می‌سازد. وی هراسی از سوال کردن و به چالش کشیدن و نقد برخی مطالب دینی ندارد. وی به ما می‌آموزد که نباید هراسی از ایجاد شک و‌ شبهه داشت بلکه باید شبهات را پاسخ داد.

جهان تشنه معنویت است

مقیمی در ادامه بیان کرد: رویکرد انتقادی هم صرفا به معنای دیدن نقاط منفی نیست بلکه تفکر انتقادی، تفکری‌ مستقل و مبتنی بر گردآوری داده‌های علمی و ارائه یک دیدگاه مستقل است. ‌متاسفانه در دانشگاه‌ها در حوزه‌های مختلف رویکردی یک طرفه داریم در حالی که دانشگاه‌ها باید به دنبال حل مسائل جامعه باشند. این روشی است که شهید مطهری آن را دنبال کرد لذا باید بررسی کنیم که تا چه اندازه توانسته‌ایم همانند شهید مطهری عمل کنیم، بنابراین نکوداشت شهید مطهری فرصت مناسبی است که این نکته را ترویج کنیم که شهید مطهری چراغ راهنمایی برای ماست و هنوز حرف‌های تازه‌ای دارد. حضرت امام(ره) و رهبر انقلاب بارها از جایگاه شهید مطهری و آثار وی گفته‌اند و این نشان می‌دهد الگویی ناب و عملیاتی در اختیار ماست اما متاسفانه کم کاری زیادی در زمینه معرفی شهید مطهری داشته‌ایم.

رئیس دانشگاه تهران یادآور شد: جهان تشنه معنویت است و علاقه دارد صداهای تازه‌ای را در این زمینه بشنود. بنده دیروز از روسیه برگشتم و متوجه شدم دانشگاه‌های آنجا تشنه شنیدن حرف‌های تازه هستند لذا فرصت مناسبی وجود دارد که آموزه‌های دینی را در قالب علمی و دانشگاهی منتقل کنیم.

جایگاه معلم در قرآن

ابوالفضل خوش منش، معاون فرهنگی دانشکده الهیات دانشگاه تهران، در ابتدای این مراسم سخنرانی کرد و گفت: خدای متعال در قرآن کریم فرموده است: «يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ وَآخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ؛ آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است‏ خدايى را كه پادشاه پاك ارجمند فرزانه است تسبيح مى‏ گويند اوست آن كس كه در ميان بى‏ سوادان فرستاده‏ اى از خودشان برانگيخت تا آيات او را بر آنان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت بديشان بياموزد و [آنان] قطعا پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند و [نيز بر جماعت‌هايى] ديگر از ايشان كه هنوز به آنها نپيوسته‏‌اند و اوست ارجمند سنجيده‏ كار اين فضل خداست آن را به هر كه بخواهد عطا مى ‏كند و خدا داراى فضل بسیار است» این آیات چهارگانه در طلیعه سوره مبارکه جمعه که با چهار اسم از اسمای حسنای الهی آغاز می‌شود برای این است که تاکید شود این خدای ملک، قدوس، عزیز و حکیم، کسی است که از جمله کارهای او بعث رسول گرامی اسلام(ص) و شخصیتی است که دارای شأن شامخ معلمی است.

وی گفت: می‌دانیم که در قرآن کریم در هیچکدام از سوره‌ها در مورد پیامبران الهی، شان معلمی با این تفصیل که در مورد پیامبر اسلام(ص) اشاره شده، نیامده است. اردیبهشت، ماه علم و فرهنگ در ایران است و روز نکوداشت معلم ارجمند انقلاب اسلامی استاد شهید مطهری در این ماه قرار دارد لذا خوشحال هستیم که چنین مراسمی را در چنین زمان و مکانی برگزار می‌کنیم و امسال این مراسم بُعد محتوایی‌تری هم با حضور روسای دانشگاه‌های الهیات به خود گرفته است.

اهمیت توجه به الهیات جهانی

محمود واعظی، رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران در ادامه این مراسم به سخنرانی پرداخت و گفت: شعار دانشگاه تهران در این برهه «جهاد علمی برای تحقق دانشگاه کارآفرین با رویکرد مسئولیت‌پذیری اجتماعی» است و ما بیش از هر زمانی به این شعار نیازمندیم. الهیات باید کاربردی شود و همه جامعه را در بر بگیرد. تحقق این شعار کار دشواری است و ما احساس می‌کردیم باید بنشینیم و با هم گفت‌وگو کنیم.

وی افزود: وقتی دانشکده‌های الهیات باهم هم‌افزایی داشته باشند بسیاری از مسائل الهیاتی در ایران حل می‌شود چون بسیاری از کشورها هم چشم به دستاوردهای ما دارند. معتقدیم باید بتوانیم الهیات جهانی را سرلوحه کار خودمان قرار دهیم و نمی‌توانیم مهدویت را به چند دعای ندبه محدود کنیم. در این راستا اولین مرکز همکاری قرآنی و معارفی دانشگاه‌ها را با همت و مساعدت ریاست دانشگاه ایجاد کردیم و امیدواریم با پشتوانه‌ای که در زمینه‌هایی مختلف داریم و با تعامل با کشورهای مختلف، تجربیات خود را به همه عزیزان تقدیم کرده و آن را جهانی کنیم.

واعظی بیان کرد: بنیادی همانند بنیاد شهید مطهری در اندونزی که بسیار بزرگ است، از ما ثمره علمی می‌خواهد. احیای معارف علوی در جهان غیر از الهیاتی‌ها از کسی ساخته نیست. ما سلسله نشست‌هایی نیز در این راستا برگزار کرده‌ایم و تفاهم‌نامه‌هایی هم با کشورهای مختلف منعقد شده است. معتقدم روزگار فناوری و دیجیتال همواره نیازمند الهیاتی‌هاست نه صرفا بخش صنعت. امروزه معنویت‌های کاذب تبدیل به مشکلی برای بشریت شده است و باید تلاش کنیم جای گزاره‌های حقیقی اسلامی را نگیرند. اساسنامه مرکز کاربردی معنویت نیز تدوین شده تا بتوانیم معنویت را به عنوان پارادایم آینده جهان معرفی کنیم.