اشک و گریه برای امام حسین(ع) فقط یک واکنش عاطفی نیست، بلکه تجلی عمیق یک فلسفه انسانی و معنوی است. این اشکها، زبان بیزبانی است که ظلمستیزی، عدالتخواهی و عشق به آزادی را فریاد میزند. گریه برای امام حسین(ع)، در واقع بازخوانی مظلومیت حقیقت در طول تاریخ است؛ یادآوری این که چگونه راستی در برابر زور ایستاد و با خون خود، جاودانگی اخلاق و ایمان را ثبت کرد. این اشکها، قطرههای آگاهیاند که وجدانهای خفته را بیدار میکنند و پرسشی همیشگی پیش روی انسان میگذارند: «آیا تو نیز در راه حق، چون حسین ایستادهای؟»
فلسفه گریه برای اباعبدالله(ع)، نوعی پیوند عاطفی و معنوی با اسوه شجاعت و ایثار است. این اشکها، فقط برای غم کشته شدن یک انسان نیست، بلکه برای از دست رفتن نماد مقاومت در برابر باطل است. هر قطره اشک، بیعت دوباره با آرمانهای حسینی است و تجدید پیمانی است با راهی که او برگزید. به تعبیری، گریه برای امام حسین(ع)، تمرینی برای حفظ حافظه جمعی امت و زنده نگاه داشتن درسهای عاشورا است تا ظلمستیزی و دفاع از حق، هرگز به فراموشی سپرده نشود.
این مسئله سبب شد تا خبرگزاری ایکنا همزمان با ماه محرم امسال به موضوع مهم «گریه، کارکردها و آثار آن» بپردازد و بخشهایی از کتاب «فلسفه اشک» نوشته سیدعبدالله حسینی را به نظر مخاطبان خود برساند. این کتاب از سوی مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی منتشر شده است که در ادامه بخش هجدهم با عنوان «تبیین عظمت فاجعه عاشورا» را از کتاب یاد شده میخوانید.
علت دیگر تشویق به گریه، بیان عمق فاجعه عاشورا و مظلومیت اهل بیت رسول الله(ص) بوده است. فاجعه کربلا از فجایع بزرگ تاریخ بشر و تاریخ ادیان الهی است. آنچه یزید و حکومتش و عمربن سعد در کربلا انجام دادند، از هولناکترین جنایات بشری است. در عرف، قتل از روی ستم و به عمد را جنایت میگویند؛ اگر تنها کشتن باشد، یک جنایت و اگر شکنجه و قتل باشد، یک جنایت فجیع و اگر شکنجه و قتل و مثله کردن(بریدن اعضا و جوارح) باشد، یک جنایت هولناک است. آنچه در کربلا رخ داد، از هولناکترین فجایع تاریخ بشری است. آنچه در کربلا روی داد، جنایت هولناکی بود؛ زیرا هم شکنجه بود؛ به دلیل قطع آب و هم کشتن و مثله کردن(بریدن اعضا)، زیرا سرهای شهدای کربلا را بریدند و بر بدنهایشان اسب تاختند.
اگر چنین کاری امروزه در هر کجای دنیا اتفاق بیفتد، باعث خشم جامعه جهانی و نفرت و انزجار از آن خواهد شد؛ درحالی که فاجعه عاشورا فراتر از هر فاجعه و مصیبت دیگری است. واقعه سوزناک کربلا، در تاریخ بشر بینظیر است. در فاجعه کربلا تعدادی از پاکترین صحابه پیامبر خدا(ص) و حسین بن علی(ع) که هم از صحابه و هم نوه پیامبر اکرم(ص) بود، به صورت بسیار فجیعی کشته شدند و جوانان خاندان رسول الله(ص) قتل عام و سرهایشان از بدن جدا و بر بدنهایشان اسب تاخته شد. اهل بیت آخرین فرستاده خداوند به اسارت در آمدند، شهر به شهر گردانده شده و به همراه سرهای شهدای کربلا برای ابن زیاد و یزید پیشکش شدند.
زنان و کودکان خاندان رسول الله(ص) که به بدترین شکل به اسارت درآمده بودند، برای خوشنودی یزید در شهرها گردانده شده و سپس به شام فرستاده شدند. ابوریحان بیرونی مینویسد: «با امام حسین(ع) و یارانش چنان رفتار شد که مانند آن، در هیچ جامعهای، با مردم شرور هم نشد. مانند کشتن با تشنگی و شمشیر و سوزاندن و بریدن سرها و اسب دواندن بر جسدها.»
بسی خون کردهاند اهل ملامت
ولی این خون نخُسبد تا قیامت
هر آن خونی که بر روی زمانه است
برفت از چشم و این خون جاودانه است
روایتی از امام رضا(ع) درباره مصیبت روز عاشورا و تشویق به گریه در مصیبت امام حسین(ع) نقل شده است که هم عظمت این حادثه و هم انگیزه و علت تشویق به گریه درباره امام حسین(ع) را بیان میکند. امام رضا(ع) فرمود: «ماه محرم ماهی بود که حتی عرب جاهلی قبل از اسلام هم جنگ را در آن حرام میشمرد و در این ماه، خون ما را حلال شمردند و حرمت ما را شکستند؛ کودکان و زنان ما را به اسارت بردند؛ پس از غارت هر چه در آن بود، بر خیمههای ما آتش انداختند و در رفتار با ما هیچ حرمتی برای رسول الله(ص) نگذاشتند؛ روز کشته شدن امام حسین(ع) زخمهای ما را تازه و چشمهای ما را پر از اشک کرد و عزیز ما را ذلیل. سرزمین کربلا برای ما اندوه و بلا و ماتم را به ارث گذاشته است. آری! بر، چون حسینی باید گریهکنندگان گریه کنند که گریه بر امام حسین(ع) سبب ریزش و بخشش گناهان بزرگ میشود.» پدرم - که درود خدا بر او باد - هر وقت ماه محرم داخل میشد، خندان دیده نمیشد، اندوهگین میشد تا روز دهم و روز دهم روز اندوه و مصیبت و غم او بود و میگفت: «این روز، روزی است که امام حسین(ع) در آن کشته شد» و باز میفرمود: «هر کس در امروز دست از کار بکشد، خداوند حوائج او را در دنیا و آخرت برآورده میکند و هر که روز عاشورا را روز سرور و جشن قرار دهد، او را در روز قیامت با یزید و ابن زیاد و عمربن سعد - که لعنت خداوند بر آنها باد - محشور میگرداند و او را به پایینترین درجه جهنم واصلش کند.»
انتهای پیام