بازاریابی بر پایه اخلاق اسلامی
گروه اجتماعی: اخلاقی بودن کسب‌وکار، امروزه به نگرانی فزاینده‌ای بین شرکت‌های بزرگ تبدیل شده است. شرکت‌های تجاری بزرگ همواره از صدمه‌ای که ممکن است رسوایی‌های اخلاقی به تصویر شرکت بزند و تأثیر آن بر سودآوری شرکت، واهمه دارند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، بازاریابی به عنوان بخش مهمی از کسب‌وکار که به طور مستقیم با مشتریان سروکار دارد، نقش مهمی در ایجاد و حفظ تصویر ذهنی شرکت نزد مشتریان دارد. لذا وقوف کامل به مسائل و ارزش‌های اخلاقی بازاریابی، می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل مؤثر در کسب مزیت رقابتی شرکت، افزایش جذب مشتریان، افزایش و حفظ وفاداری مشتریان به برند شرکت و ... محسوب گردد. با توجه به اینکه دیدگاه اسلامی، کامل‌ترین روش زندگی و تجارت محسوب می‌گردد، مقاله حاضر بر آن شده است تا به بررسی اصول اخلاق اسلامی در حیطه بازاریابی بپردازد.
بازاریابی اسلامی
بازاريابي اسلامي فرايند پديدساختن و ارائه ارزش به مشتريان مسلمان در چارچوب قوانين ارزشي و اخلاقي اسلام است. بازاريابي اسلامي، بازاريابي آميخته با اصول اخلاقي است. تمام ابعاد و فعاليت‌هاي بازاريابي از توليد كالا و خدمات تا فروش كالا بايد اخلاقي باشد. اخلاق از بين سه عنصر تشكيل دهنده اسلام؛ يعني عقايد، احكام و اخلاق جايگاه گوهرين دارد. پيامبر اكرم مي‌فرمايد «جز اين نيست كه مبعوث شده‌ام تا كرامت‌هاي اخلاقي را به كمال برسانم» (محمدي ري‌شهري، 1416 ،ج3 ،ص141).
ویژگی‌های اخلاق بازاريابي اسلامی
اخلاق بازاريابي اسلامي كه بر پايه اصول عدالت و مساوات است با اصول اخلاق سكولار در بسياري از جهات تفاوت دارد. اخلاق بازاريابي از ديدگاه اسلامي دارای سه ويژگي می‌باشد: نخست آنکه اخلاق اسلامي بر پايه آيات قرآني است و هيچ ابهامي براي تفسير مجريان بازاريابي به منظور دستيابي به خواسته‌ها و اميال شخصي به جا نمي‌گذارد. دوم آنكه تفاوت‌هاي عمده‌اي در بُعد متعالي و مطلق آن وجود دارد و سومين ويژگي آنكه ديدگاه اسلام بر منافع كل جامعه تأكيد دارد تا بر خواسته‌هاي خودخواهانه شركت‌ها (حسینی و همکاران،1391؛ص120).
معیارهای اخلاقی مدیران بازاریابی
1. آسیب نرساندن (ضرر نرساندن)
بدین معناست که بازاریابان، به طور آگاهانه از انجام اقدامات زیان‌آور، از طریق رعایت استانداردهای والای اخلاقی و قوانین کاربردی در تصمیمات خود پرهیز کنند.
2. تشویق به صداقت در سیستم بازاریابی:
بدین معناست که بازاریابان به منظور ایجاد اعتماد مشتری تلاش کنند و از ایجاد فریبندگی در طراحی، قیمت‌گذاری، ارتباطات، تحویل و توزیع محصول پرهیز کنند.
3. پذیرش ارزش‌های اخلاقی:
بدین معناست که بازاریابان باید با مشتری ارتباط برقرار کنند و اعتماد مصرف‌کننده را از طریق رعایت ارزش‌های اخلاق اسلامی (صداقت، مسئولیت‌پذیری، رعایت انصاف، احترام، حفظ شفافیت، رفتار شهروندی داشتن) افزایش دهند (www.rasekhoon.net).
ارزش‌های اسلامی مطرح در تصميمات آميخته بازاريابي
منابع
•حسینی، میرزا حسن و فروزنده دهکردی، لطف¬الله و عیدی، فاطمه (1390). «ارائه چارچوب مفهومی بر اساس مبانی اسلامی». فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی. سال یازدهم. شماره 42. ص ص 117-148.
•صنوبر، ناصر و متفکرآزاد، محمدعلی و راضی، نسرین (1389). «ارزش‌های اسلامی در تصمیمات آمیخته بازاریابی». مدیریت فرهنگ سازمانی. سال هشتم. شماره بیست و یکم. ص ص 5-32.
*محمدي ري شهري، محمد؛ «ميزان الحكمه»؛ قم: دارالحديث، 1416ق.
•www.rasekhoon.net
یادداشت از فرزانه ضرابخانه/ کارشناس مدیریت بازرگانی
