جلوه‌گری هنر قرآنی در نمایشگاه «مهرنگار»
گروه هنر: نمایشگاه «مهرنگار» رویدادی هنری است که این روزها در گالری هنر ایران برپاست. هنرمندان با آثار ارائه شده در این نمایشگاه تلاش کرده‌اند آموزه‌های قرآنی را با زیبایی هنر درآمیخته و به نوعی مبلغ مفاهیم قرآنی باشند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، گروه فرهنگی هنری سدنا از جمله تشکل‌هایی است که بیش از یک سال از عمرش نمی‌گذرد، اما در همین مدت کوتاه، نمایشگاه‌های مختلفی در حوزه خوشنویسی، تذهیب و نقاشی‌خط برگزار شده که در تمامی آنها یک ویژگی مثبت وجود دارد. آن نیز گرایشات قرآنی در برنامه‌های برگزار شده است. آخرین نمونه هم به نمایشگاه «مهرنگار» بر می‌گردد که این روزها در گالری هنر ایران واقع در خیابان خارک برپاست. در این نمایشگاه بیش از 30 اثر در حوزه‌های تذهیب، گل و مرغ و نگارگری به نمایش در آمده که در هر یک به نحوی زیبا آموزه‌های قرآنی تصویر شده است. گزارش زیر مروری مختصر از آنچه که در این نمایشگاه می‌گذرد، است.
در نمایشگاه «مهرنگار» که در روز افتتاحیه با استقبال بسیار خوب جامعه هنری مواجه شد یک نکته به خوبی عیان است؛ آن هم گرایش اسلامی حاکم بر نمایشگاه است، اتفاقی که متاسفانه این روزها در حوزه هنرهای تجسمی بیگانه شده، چون در اکثر گالری‌ها کارهایی به نمایش گذاشته می‌شود که هیچ ربطی به آموزه‌های اسلامی ندارد. حتی می‌توان گفت در برخی از آنها فرهنگ غرب ترویج می‌شود، اما در این گالری فضا متفاوت است.
نکته دیگر پیرامون این نمایشگاه به نحوه نمایش آثار بر می‌گردد، چون دو شکل از آثار در این نمایشگاه به نمایش درآمده است. ابتدا کارهایی که توسط اساتید این حوزه خلق شده و در قسم دوم، کارهایی که هنرمندان جوان آن را خلق کرده‌اند. همین مسئله نیز باعث رشد کیفی نمایشگاه شده است. در این میان، نگاهی که به موضوعات قرآنی در این نمایشگاه وجود دارد، کاملا برخلاف برخی الگوهای رایج است، زیرا حتماً در همه کارها ما آیه یا کلمه‌ای از اسماء خدا را در کارها نمی‌بینیم، بلکه در بسیاری از آثار تنها هنر تذهیب با گل و مرغ به نمایش درآمده، اما تماشاگر با دیدن آنها بلافاصله ذهنش به سمت آیات قرآن سوق پیدا می‌کند. این نکته را برخی از حاضران در نمایشگاه نیز معترف بودند.
برای نمونه، پدرام کاملی، دانشجوی 27 ساله درباره نمایشگاه «مهرنگار» می‌گوید: به نظرم فضای حاکم بر نمایشگاه برای آثاری که در آن به نمایش درآمده مساعد است. همچنین، جنس کارها به گونه‌ای است که تماشاگر به شدت بابت تماشای آن لذت می‌برد به ویژه که این لذت شکل معنوی نیز دارد.
وی افزود: من نمایشگاه‌های بسیاری را دیده‌ام که در آنها هنر قرآنی محور کارهاست، اما این نمایشگاه سعی کرده نگاهی کاملاً مستقیم به موضوع نداشته باشد، برای همین ظرافتی به خرج داده تا تماشاگر به شکل غیر مستقیم به پیام قرآنی آثار دقت کند، اتفاقی که به نظرم دستاوردهای بسیار خوبی برای هنر قرآنی در پی خواهد داشت.
در ادامه این گزارش، برای اینکه بهتر بتوانیم درباره هنر قرآنی حرف بزنیم با سه هنرمندی که آثارشان در این نمایشگاه به نمایش درآمده پیرامون این رویداد و هنر قرآنی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
معصومه حسینی، هنرمند تذهیب‌کار با بیان اینکه همیشه برای حضور در کارهای قرآنی پیشقدم بوده است، گفت: حضور در نمایشگاه‌هایی که پیام و محتوای آنها برگرفته از آموزه‌های قرآنی است، جزء علایق ویژه من است که همیشه نسبت به آن دغدغه خاطر دارم. در همین راستا جدیدترین کارم در نمایشگاه «مهرنگار» که در گالری هنر ایران دایر است به نمایش درآمده.
وی افزود: در این نمایشگاه کارهای به نمایش درآمده در قالب هنرهایی چون تذهیب، نگارگری و گل و مرغ بوده و به موضوعات قرآنی توجه کرده‌اند. زیبایی این کارها در این امر تعمیم پیدا کرده و هیچ نوع سفارشی در کارها وجود ندارد. این خصیصه نیز به نظرم از آنجا ناشی می‌شود که هنرمندانی که در حوزه کارهای قرآنی فعالیت می‌کنند عموماً در بند مسائل مالی نیستند، برای همین آنچه که در قلب‌شان می‌گذرد را خلق می‌کنند.
این هنرمند ادامه داد: این روزها به شدت به حوزه مدافعان حرم تعلق خاطر دارم و بسیاری از مواقع به این بزرگان می‌اندیشم. برای همین می‌خواهم به زودی چند کار نگارگری در حوزه مدافعان حرم خلق کنم تا به اندازه خودم به این بزرگان ادای دین کرده باشم. موضوع دیگری که جزء تعلقات خاطرم است به فاجعه منا بر می‌گردد که می‌خواهم آن را نیز به نوعی مد نظر قرار داده و کارهایی با این محوریت خلق کنم.
وی در پاسخ به این سوال که برپایی نمایشگاه با محوریت موضوعات قرآنی چه تاثیراتی بر مخاطبان دارد، گفت: معتقدم رویدادهایی که محور آنها موضوعات قرآنی است علاوه بر اینکه می‌تواند باعث رواج آموزه‌های مد نظر شود، به نوعی می‌تواند از هنرمندانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند نیز حمایت کند، چون این موقعیت برای هنرمندان فرصتی را فراهم می‌آورد که کارشان را به نمایش بگذارند تا آثارشان در صورت پسند مخاطبان خریداری شود.
این هنرمند در پایان سخنانش تاکید کرد : هنر تذهیب نیازمند حمایت مالی و معنوی است، هنری که اگر بتوانیم به درستی آن را در جهان معرفی کنیم، مطمئناً دستاوردهای بسیار وسیعی نصیب هنر ما خواهد کرد.
دیگر هنرمندی که در این گزارش از سخنان وی استفاده شده مرجان اسفندی نام دارد که در نمایشگاه «مهرنگار» جدا از عرضه آثار به عنوان نمایشگاه‌گردان نیز حضور دارد. وی با بیان اینکه هنرهایی که با قرآن پیوند خورده، می‌تواند عاملی در جهت ارتقای سطح فرهنگی کشور باشد، گفت: این روزها درباره ولنگاری فرهنگی اظهار نظرهای متعددی از سوی مدیران و هنرمندان شاهد هستیم که عموماً به صورت سلیقه‌ای بیان می‌شود، اما هیچ گاه به صورت ریشه‌ای این موضوع مد نظر قرار نمی‌گیرد، برای همین معمولاً این گونه آسیب‌ها همیشه وجود دارد.
وی افزود: در حوزه هنر نیز بحث ولنگاری به اشکال مختلف مطرح می‌شود که معمولاً ما سطحی‌ترین شکل آن را مد نظر قرار می‌دهیم، در صورتی که ولنگاری فرهنگی در گام اول معنا و مفهوم را مورد آماج خود قرار می‌دهد. این روش به آنها که امر کننده هستند این امکان را خواهد داد تا اندیشه و ظاهر را توأمان با هم مورد هجمه قرار دهند.
این هنرمند نگارگر تاکید کرد: بهترین راهی که از نگاه من قادر است هنر این مرز و بوم را به سوی ارزش‌ها هدایت کند، ترویج فرهنگ قرآنی در تمامی سطوح هنر است. در این میان هنرهایی که ارتباط نزدیکی با قرآن دارند قادر هستند الهام‌بخش هنرهای دیگر باشند. برای مثال به هنرهایی چون تذهیب، نگارگری، گل و مرغ و... اشاره می‌کنم. زیبایی ظاهری این هنرها خیره کننده است، اما آنچه که آنها را ماندگارتر کرده، تنها ظاهر نیست، بلکه پیوند نزدیک آنها با قرآن است. برای همین هر انسانی وقتی با آثاری در این حوزه روبرو می‌شود ناخوداگاه جذب آن می‌شود.
مسئول نمایشگاه «مهرنگار» در ادامه سخنانش تاکید کرد: ما از دوم مهرماه نمایشگاهی در حوزه هنرهای قرآنی در نگارخانه «خارک» برگزار کرده‌ایم که تا دهم مهر ادامه خواهد داشت. این رویداد هنری به همت گروه فرهنگی هنری سدنا برگزار می‌شود. گروه سدنا، انجمنی است که با دغدغه پردیس مفاهیم قرآنی در هنر شکل گرفته و طی چند سالی که مشغول به کار است نیز نمایشگاه‌های مختلفی برپا کرده. این اقدام به نوعی می‌تواند حربه‌ای در مقابل ولنگاری فرهنگی باشد؛ البته ما در خصوص مسائل مادی با مشکلاتی مواجه هستیم، اما سعی می‌کنیم به هر طریق ممکن آنها را پشت سر بگذاریم تا به رسالت خود عمل کرده باشیم.
اسفندی درباره تعداد آثار ارائه شده در نمایشگاه «مهرنگار» چنین توضیح داد: در این نمایشگاه ۳۰ اثر در حوزه نگارگری، پردیس و گل و مرغ وجود دارد که این ۳۰ اثر محصول تلاش ۲۷ هنرمند است. در میان هنرمندان حاضر در این نمایشگاه، ۸ استاد برجسته حضور داشته و دیگر هنرمندان، جوانان علاقه‌مند به هنرهای قرآنی هستند.
وی اساتید حاضر در نمایشگاه «مهرنگار» را چنین معرفی کرد: امیرحسین قلیچی‌خانی، سیدمعصومه حسینی، سمیه شیرمحمدی، خدیجه رجبی و افسانه قضات اسامی اساتیدی است که آثارشان در این نمایشگاه به نمایش درآمده. نکته جالب درباره این نمایشگاه آن است که کنار هم قرار گرفتن آثار هنرمندان جوان و اساتید با تجربه باعث شده تا استعدادهای نو و جدید در این حوزه شناخته شود.
این هنرمند قرآنی در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد: بحث درآمدزایی یکی از دغدغه‌های ویژه هنرمندان قرآنی است، چون معمولاً این آثار سود چندانی ندارد، معضلی که باید بابت آن تاسف خورد، اما به هر حال برگزاری نمایشگاه‌هایی نظیر «مهرنگار» این امکان را به هنرمندان می‌دهد تا آثارشان را در معرض دید قرار داده و به نوعی برای خود بازار فروش فراهم کنند. در این رابطه طی چند روز گذشته نیز چند کار از نمایشگاه «مهرنگار» خریداری شده است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا به هنر قرآنی علاقه‌مند شده این گونه جواب داد: برای فعال قرآنی بودن، حتماً باید دغدغه قرآنی نیز داشت، چون بدون این شرط کاری که انجام می‌شود یک اثر خنثی و شعاری خواهد بود. این توضیح را دادم تا بگویم من برای این به سمت تذهیب سوق پیدا کردم که این حوزه با قرآن پیوند خورده بود و من می‌توانستم با زبان هنر مفاهیم والای قرآنی را در کارهایم تبلیغ کنم.
مسئول نمایشگاه «مهرنگار» در انتهای سخنانش اعلام کرد: این نمایشگاه هفتم مهرماه به کار خود پایان خواهد داد. در همین تاریخ قرار است مراسم اختتامیه نیز برگزار شود و پس از آن کارگاهی برپا خواهد شد که در آن اساتید حاضر به هنرمندان جوان آموزش خواهند داد. در خاتمه باز هم تاکید می‌کنم که هنر قرآنی بسیار مهجور است، اما دستاوردهای آن بسیار گسترده و فرامرزی بوده و تنها کافی است آن را درک کرده و در جهت تبلیغ آن بکوشیم.
از اظهار نظر این دو هنرمند می‌توان چند نکته را استباط کرد که به دو مورد آن اشاره می‌کنیم. ابتدا اینکه حمایت از هنر قرآنی، تنها حمایت از یک سبک هنری نیست، بلکه به واسطه زیبایی‌های تصویر، مفاهیم قرآنی تبلیغ شده است. مطلب دوم اینکه هنر قرآنی نیازمند حمایت است، این حمایت نیز لازم نیست تنها به شکل مادی باشد، بلکه حمایت‌های معنوی هنرمندان قرآنی به آنها انگیزه می‌دهد که چنین اتفاقاتی در آینده به شکل گسترده‌تری در کشورمان رواج پیدا کند.
در انتهای این گزارش باید از شبکه‌هایی چون قرآن و افق که دغدغه اصلی‌شان اشاعه مضامین اسلامی است، درخواست کنیم که توجه‌شان را به چنین رویدادهایی بیشتر کنند، چون اگر مردم بدانند که چه کارهای زیبایی در اطرافشان به نمایش در می‌آید برای دیدن آنها خواهند رفت و همین عامل سبب رونق هنر قرآنی در کشور خواهد شد.
