تحقق تمدن اسلامی امری تشکیکی است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین سعید مهدوی‌کنی امروز، دوشنبه 9 اسفندماه، در اختتامیه دومین هفته تمدن نوین اسلامی با بیان خیر مقدم به حضار این مراسم اظهار کرد: کسانی که در این فعالیت‌ها حضور دارند، می‌دانند چه زحمات زیادی برای برپایی چنین مجامعی وجود دارد، لذا از همه دست‌اندرکاران این اقدام تشکر می‌کنم چرا که این اقدام، اقدامی مهم است.

وی با ذکر روایتی از امام سجاد(ع) عنوان کرد: امام سجاد(ع) می‌فرمایند: مغضوب‌ترین مردم نزد خداوند کسانی هستند که ادعای پیروی از امام را دارند اما در عمل به او اقتدا نمی‌کنند. ما از یک نعمت بزرگ تحت عنوان ولی‌فقیه و رهبری برخورداریم، رهبری که مبتنی بر تفکر دینی است و حاصل زحمات تاریخی شیعه و علمای آن است و امتی او را به عنوان امام می‌شناسند و امتی از این نعمت به خوبی استفاده می‌کند که اگر ادعای تمسک دارد اعمالش نیز منطبق بر عمل امام باشد.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: بیانات مقام معظم رهبری مورد توجه مردم و مسئولان هست، اما همه فرمایشات ایشان پیگیری نمی‌شود، معمولا وقتی رهبری بیاناتی مرقوم می‌فرمایند، موجی از حرکت، جلسات و گفت‌وگوها رخ می‌دهد، اما این موج پس از مدتی رو به کاهش می‌گذارد و مبنای عمل و اقدام کمتری قرار می‌گیرد.

وی افزود: ایشان مفاهیم والایی دارند که حاصل زیست در این دنیای جدید است، از مفاهیم ایشان تولیداتی صورت می‌گیرد و سپس به اموری با عمق کم و استفاده و کاربرد معادل‌های آن و کشاندن آن به تطبیق این مفاهیم با روزمرگی‌ها و نهایتا اضمحلال این مفاهیم منجر خواهد شد.

مهدوی‌کنی یادآور شد: ایشان در مقوله سبک زندگی، مفاهیم والایی ارائه کردند که در این خصوص به برگزاری سمینار و نشست و ... بسنده می‌شود، این مفاهیم باید یک فضای فکری جدید ایجاد کند، اما چیزی که دیده می‌شود این است که این مفاهیم به مفاهیم جدید تقلیل می‌یابد و به مترادف‌گویی تبدیل می‌شود. در علوم انسانی دائما شاهد خلق مفهوم هستیم که از بسیاری ابداعات در حوزه فنی مهم‌تر است، با این مفاهیم افق‌های جدید باید ایجاد شود، ما به جای استفاده و رشد به این همان‌گویی‌ها گرفتار می‌شویم، این‌ها کفران نعمت است.

وی گفت: ای بسا مفهوم تمدن هم دچار این آفت شود، باید دید مقالاتی که در این حوزه نگاشته شده با چه درصدی براساس الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت تدوین شده، چه تفاوتی دارد، با بحث مهدویت چه ارتباطی دارد و ...، حال آنکه بعضا در این مقالات دیده می‌شود، فرصتی برای عرضه مطالب از پیش نوشته شده، هستند.

مهدوی‌کنی ادامه داد: بردن این مفاهیم در سطح استفاده و ترویج عمومی، این خطر را دارد که به سایش و کاهش و نهایتا اضمحلال این مفاهیم بینجامد و مفاهیم را روزنامه‌ای و دم دستی کند.

وی افزود: برپایی هفته‌های علمی تمدن اسلامی در مجامع علمی و دانشگاهی از طرح موضوعات تخصصی و عمیق، یعنی اموری که باید به صورت ممتد و مبنای متفکران و اهل علم باشد، بهتر است. اگرچه اصل ترویج چیز بسیار خوبی است، اما در فضای علمی این مسئله نباید شکل تبلیغی و نوعی شعار سیاسی تلقی شود، اهل علم باید مباحثات خود را داشته باشند.

وی ادامه داد: با تأمل در آیات قرآن، می‌توان سنن الهی را دید؛ سننی که در مورد زندگی انسان، به صورت جمعی یا فردی بیان شده، برحسب فرمایشات علامه طباطبایی(ره)؛ آن چنان که به زندگی جمعی در قرآن توجه شده، به زندگی فردی کمتر بوده است. لذا برای هویت‌های جمعی حیات، زیست و سننی قائل‌اند و در کنار اصل توحید، معاد و پیامد آن یعنی اصل نبوت، این سنن را می‌بینیم، خداوند متعال انبیا(ع) را فرستاد و فرمود هر که این سنت‌ها را رعایت کند، خداوند مسیری برای آنها قرار می‌دهد و آثار آن در دنیا نیز ظاهر می‌شود. خداوند سنت‌های خود را در قالب کلی بیان می‌کند.

وی ادامه داد: سپس خداوند مصادیق این سنت‌ها را در زندگی هر یک از انبیاء(ع) همچون حضرت نوح(ع)، حضرت ابراهیم(ع)، حضرت موسی(ع)، حضرت سلیمان(ع) و ... بیان می‌کند، و می‌فرماید امتی به آنها متوسل شدند و مسیر را پیدا کردند و خداوند آنها را به شجره طیبه‌ای که میوه می‌دهد، تشبیه می‌کند. این نوید به همه مؤمنین داده شده که این سنت همچنان ادامه دارد.

مهدوی‌کنی گفت: این دستاورد که حاصل تمسک به ایمان و عمل صالح است، برای امت اسلامی بیان می‌شود، اما این سؤال پیش می‌آید که این‌ها در مورد امت است یا جامعه؟ امت یک امر جهانی است و یا در یک محل رخ می‌دهد. بعضا تصویری از تمدن اسلامی داریم که یک گذشته و آینده‌ای دارد. از گذشته تعریف می‌کنیم و نقدهایی نیز به آن داریم، چرا که محوریت آن که امام است محقق نشده و باید دید آنچه که امروز داریم، مفهوم تمدن در میان امت است یا مرزهای داخلی.

وی افزود: خداوند متعال در آیه ۸ سوره مبارکه اسراء می‌فرماید: «و ان عدتم عدنا»؛ قرآن به کرار از امت‌های بزرگ‌تر که قدرتشان از شما بیشتر بوده است، می‌فرماید؛ بازگشتند، ما نیز بازگشتیم، چرا که حجت تمام شده بود و آن امت رو به اضمحلال رفتند.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: باید به بازگشت، نزول و تحقق تمدن اسلامی توجه کرد، تحقق تمدن اسلامی امری تشکیکی است، در برهه‌ای می‌تواند اوج گیرد و گاهی به دلیل برخی موانع دچار اضمحلال می‌شود. در قرآن نیز به این امر اشاره دارد که مقاطعی از ظهور و بروز تمدن اسلامی خواهیم داشت.

وی افزود: وقتی که موضوع تمدن اسلامی به نهایت و غایت اتم خود برسد، امید اولیه در تاریخ شیعه ایجاد می‌کند، بعد از دوره‌ای که آن جلوه‌ها محقق نشود، ناامیدی و سرخوردگی بروز خواهد کرد و بعضا با بی‌عملی‌هایی همراه است. مهم این است که در هر مقطع، نقش خود را به درستی ایفا کنیم.