کتابت قرآن با نسخ ایرانی سند ملی و معنوی ماست/ کتابت قرآن با ورقه طلا تنها در 30 روز
گروه هنر: نسخ ایرانی سند معنوی و ملی ماست و ما باید با توجه به قابلیت‌های آن و ابداعاتی که می‌توان به واسطه این ظرفیت وجودی در این خط به انجام رساند، جهدی داشته باشیم که در آینده نزدیک قرآن به شیوه مرسوم و با نگرش ملی، با نسخ ایرانی کتابت شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، علیرضا بهدانی؛ هنرمند خوشنویس و کاتب قرآن اهل مشهد مقدس است که تاکنون موفق به 52 مرتبه کتابت قرآن شده است و از جمله کارهای خلاقه و نوآورانه‌ای که او در زمینه کتابت قرآن داشته، پدیدآوردن قرآن مطلا به شیوه کاملاً ابداعی و منحصر به فرد بوده است که طی آن با قلم خوشنویسی با استفاده از جوهری که از گرد فلز طلا و چسب مخصوص تشکیل شده است، عبارات قرآنی را به خط خوش کتابت کرده و سپس با شیوه‌ای اصطلاحاً مهره‌کشی زواید رد قلم را از روی کاغذ برطرف ساخته است.
بهدانی اخیراً به غیر از برپایی نمایشگاه قرآن به مناسبت ماه مبارک رمضان در مشهد مقدس که در آنها کارهای خوشنویسی‌اش را در معرض دید عموم قرار داده است، از ابتدای ماه مبارک رمضان مشغول کتابت قرآنی با استفاده از طلای ناب است که مدعی است آن را تا پایان ماه مبارک رمضان و همزمان با عید سعید فطر به پایان خواهد برد.
در خصوص به طرح «ترویج کتابت قرآن براساس رسم‌الخط مفاخر ملی» مطرح شده در مجلس شورای اسلامی و نیز در مورد روند خلق قرآن با خط طلا در یک مقطع 30 روزه با او گفت‌و‌گو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ـ در مورد طرح «ترویج کتابت قرآن براساس رسم‌الخط مفاخر ملی» مطرح شده در صحن علنی مجلس اطلاعی دارید و نظرتان چیست؟
بله، خوشحالم که پس از چند سال که این موضوع و نیاز به پرداختن به آن مرتباً دست به دست می‌شد و مرکز طبع و نشر قرآن کریم نیز دغدغه اجرای آن را داشت بالاخره به شکل قانونی در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است و امیدوارم هرچه زودتر این طرح به مرحله اجرا درآمده و خط نسخ ایرانی به عنوان میراث ارزشمند معنوی برای کتابت قرآن مورد استفاده قرار گیرد.
هرچند که همچنان نسخ عربی در کتابت و چاپ قرآن متداول است و ویژگی بارز آن هم این است که از نظر قرائت بسیار خواناست اما ناگفته نماند که نسخ ایرانی نیز برای خود ویژگی‌های قابل توجهی دارد که باید برای مصارف داخلی به آن توجه شود. نسخ ایرانی براساس رسم‌الخط مرحوم نیریزی از اسلوب هندسی پیچیده‌تری به نسبت نسخ عربی و عثمان‌طه برخوردار است و شاید به دلیل منحنی و قوس به کار رفته در برخی از حروف آن به نسبت نسخ عربی خوانش آن با مشکل همراه باشد اما باید به این نکته توجه کرد که اگر نسخ ایرانی متداول شود و کاربرد آن را در کتابت و چاپ قرآن به شکل فراگیرتر شاهد باشیم، لذا در آینده نزدیک ابهامات آن نیز از بین رفته و با آشنا شدن چشم به رسم‌الخط آن، قرانت قرآن به نسخ ایرانی نیز آسان می‌شود.
نسخ ایرانی سند معنوی و ملی ماست و ما باید با توجه به قابلیت‌های این خط و ابداعاتی که می‌توان به واسطه این ظرفیت وجودی در این خط به انجام رساند، جهدی داشته باشیم که در آینده نزدیک قرآن به شیوه مرسوم و با نگرش ملی با نسخ ایرانی کتابت شود.
ـ شما در حال حاضر برای کتابت قرآن از نسخ ایرانی استفاده می‌کنید؟
بله، در گذشته البته قرآن را با نسخ عربی کتابت می‌کردم اما با توجه به اینکه در زمینه مینیاتور و نگارگری نیز فعالیت دارم تصور می‌کنم نسخ ایرانی به لحاظ آنچه که پیشتر به آن اشاره شد یعنی استفاده از دوایر و اشکال بیضی کشیده‌تر منشأ خطوط منحنی به کار رفته در نگارگری و مینیاتور باشد و البته همگی اینها برگرفته از ویژگی‌های معماری اسلامی و ایرانی یعنی استفاده از قوس و طاق‌های منحنی به کار رفته در ابنیه مذهبی و مساجد براساس اصول هندسی باشند.
ـ پس با طرح ارائه شده به مجلس کاملاً موافق هستید؟
صد در صد و امیدوارم تصویب این طرح زمینه‌ای را فراهم آورد که اجماعی میان همه خوشنویسان و کاتبان قرآن که مشهور و نامی هستند صورت گیرد و شاهد کتابت آثار قرآنی در اوج پختگی، پویایی و بلوغ باشیم تا اثر و یا آثار جاودانه برای آیندگان در زمینه کتابت قرآن فراهم آید.
ـ مطلع شدیم که شما این روزها و به مناسبت ایام ماه مبارک رمضان مشغول کتابت قرآنی با خط طلا هستید، در این مورد توضیح می‌فرمایید؟
من علاوه بر نمایشگاه قرآنی که به مناسبت ماه مبارک رمضان در مشهد دایر کرده‌ام، از روز گذشته مشغول کتابت قرآن جدیدی هستم که با برآوردهای به عمل آمده مقارن با عید سعید فطر کتابت یک دور کامل قرآن را به پایان خواهم برد؛ روز گذشته و در نخستین روز از ماه مبارک رمضان موفق به کتابت نزدیک به 30 صفحه قرآن شدم و امیدوارم این روند ادامه یابد تا من در پایان ماه مبارک رمضان موفق به کتابت 600 صفحه شوم و کتابت قرآن را یک دور دیگر به پایان ببرم.
ـ شیوه کار شما در کتابت این قرآن به چه شکل است آیا همچون آثار گذشته با دوات و لیقه آغشته به طلا در حال نوشتن هستید؟
خیر، به دلیل ضیق وقت، با قلم نی و با استفاده از چسب مخصوص طلا عبارات قرآنی را نوشته و بعد روی آن ورق طلا روکش می‌کنم و این بار نیز با استفاده از مهره‌کشی، زواید ورق‌های طلا را از روی صفحه کاغذ برمی‌دارم؛ نکته جالب توجه اینکه من در کتابت این قرآن صد درصد از نسخ ایرانی استفاده کرده و خواهم کرد.
ـ باید از سرعت بالایی برخوردار باشید که قرآن را 30 روزه کتابت می‌کنید، این کار کجا در حال وقوع است؟
بالاخره با 52 باری که قرآن را کتابت کرده‌ام تصور می‌کنم تسلط کافی را داشته باشم که بتوانم به دستانم سرعت عمل را منتقل کنم. من کارمند بیمارستان مرکزی مشهد زیر نظر آستان قدس رضوی هستم و در محل کارم و پشت میز اداری مشغول کتابت هستم و هر روز از ساعت 8 صبح تا 7 بعدازظهر کار کتابت را ادامه خواهم داد تا طبق وعده‌ای که به خود و همکاران کرده‌ام عید فطر کتابت قرآن را به پایان ببرم.
ـ سالهاست که بخش هنری در جریان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم دایر می‌شود، اما این بخش چندان پویا نیست؛ چرا افرادی همچون شما برای پویایی و طراوت بخش هنری نمایشگاه مثلاً به جای اینکه در محل کارتان قرآن کتابت کنید، این کار را در نمایشگاه به انجام نمی‌رسانید؟
حقیقتاً من مشغله فراوانی دارم و همانطور که گفتم به غیر از کار اداری و خوشنویسی به هنر نگارگری هم اشتغال دارم و لذا فرصت برای نامه نگاری با مسئولان نمایشگاه و درخواست از آنها برای حضور در این رویداد بزرگ قرآنی ندارم، از طرفی به نظرم این وظیفه مسئول بخش هنری نمایشگاه قرآن است که با هوش و ذکاوت به رصد فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه هنر قرآنی در سراسر کشور پرداخته و از من و امثال من که در این زمینه فعال هستیم برای غنابخشی به بخش هنری نمایشگاه دعوت به عمل آورد. با این حال آمادگی لازم را دارم که یک روز از روند کتابت این قرآن که 30 روز برای آن وقت صرف خواهم کرد را در نمایشگاه قرآن و در پیشگاه بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان به اجرا درآورم که اینها همگی به نظر مساعد مسئولان برگزاری نمایشگاه مربوط می‌شود.
باید بگویم که تجربه این کار را بارها داشته‌ام و مثلاً یک بار به مناسبت ایام نیمه شعبان قرآن را در مقابل چشمان هزاران بیننده کتابت کردم و شاهد بودم که اثرات مثبتی به دنبال داشت؛ گروهی را علاقه‌مند به آموزش خوشنویسی و کتابت قرآن کرد و گروهی نیز در یک رابطه حسی و عاطفی در روند کتابت قرآن آنچنان تحت تأثیر قرار گرفته بودند که اشک از چشمانشان جاری بود؛ خلاصه که جلسات کتابت قرآن یک حس و فضای روحانی را به وجود می‌آورد که همه را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
امیر
سجاد دبیریان
