جشنواره «فجر» محلی برای اجرای تئاتر است و نه چیز دیگر/جشنواره، پوست می‌اندازد
گروه هنر: دبیر سی و ششمین جشنواره «تئاتر فجر» حذف مسابقه نمایشنامه‌نویسی از این جشنواره را تحولی عظیم در روند برگزاری این جشنواره برشمرد و گفت: «تئاتر فجر» محلی برای اجرای نمایش است و برای مقولاتی همچون نمایشنامه‌نویسی باید به فکر رویدادی مستقل بود.
فرهاد مهندس‌پور در ابتدای این نشست با اشاره به سوابق مدیریتی و اجرایی خود در عرصه فرهنگ و هنر کشور گفت: همیشه سعی کرده‌ام در هر موقعیت و شرایطی که قرار گرفته‌ام شرایط را به سمت‌وسویی رهنمون کنم که به شفاف‌سازی آن رویداد و یا پدیده منجر شود و در این راه از هیچ مسئله‌ای ترس و واهمه نداشته‌ام و البته تبعات منفی نیز برای شخص من نیز داشته است.
وی در ادامه گفت: از جمله موقعیت‌هایی که در آن قرار گرفته و مسئولیت آن را به عهده گرفته‌ام جشنواره «تئاتر فجر» است و همواره پرسش بزرگی که برایم در مواجهه با این جشنواره مطرح می‌شود، این است که برگزاری این رویداد فرهنگی و هنری به چه دردی می‌خورد؟ و اساساً اینکه برگزاری این جشنواره چه راهبرد و کاربردی در زمینه ارتقابخشی به وضعیت فرهنگی و هنری کشور دارد؟
این کارشناس و مدرس تئاتر تصریح کرد: واقعیت امر این است که زندگی ما را آئین‌های بی‌معنی فراگرفته است و اگر واقع بین باشیم و در جهت اصلاح امور برنیاییم شاید بتوان گفت که مصدقی یکی از آنها همین جشنواره «تئاتر فجر» باشد که اکنون پس از گذشت سی و پنج دوره از برگزاری آن ضروری است، روند برگزاری آن در آستانه برگزاری سی و ششمین دوره مورد بررسی و تحلیل کارشناسی قرار گیرد.
مهندس‌پور ادامه داد: یکی از دلایلی که جشنواره «تئاتر فجر» به عنوان بزرگترین رویداد تئاتری کشور طی این دوره برگزار می‌شود و طی فرایندی همچنان در حال تغییرات است آن است که رفتارهای ما در جامعه دگرگون شده است و تئاتر نیز به عنوان یک نهاد اجتماعی پویا متناسب با تغییرات و تحولات اجتماعی واجد تغییر و تحول است.
وی با اشاره به اینکه مدل ارزیابی درستی از فعالیت‌های صورت گرفته در عرصه تئاتر حرفه‌ای کشور در اختیار نداریم گفت: برگزاری این جشنواره تا حدود زیادی این خلأ را پر کرده است اما نکته مهم اینکه متأسفانه در روند برگزاری این جشنواره نه قشر دانشگاهی برای بررسی فرایند اثربخشی فرهنگی آن ورود پیدا می‌کنند و نه به شکلی جدی برای پربارتر شدن این جشنواره به اشکال مختلف در آن شرکت دارند.
این کارگردان تئاتر تأکید کرد: از حدود 20 تا 15 سال پیش به این سو جشنواره «تئاتر فجر» در واقع تکلیف اجراهای عمومی تئاتر را در طول یک سال مشخص می‌کرد و اولویت اجراهای عمومی با آثاری بود که از فیلتر جشنواره «تئاتر فجر» گذشته باشند؛ این روند از چند سال پیش معکوس شد و جشنواره «تئاتر فجر» محلی برای اجرای آثاری بود که پیشتر تجربه اجرای عمومی در یکی از سالن‌های نمایشی را به دست آورده بودند؛ اینکه کدامیک از دو فرمول اجرایی جشنواره کارشناسی و مناسب است مسئله‌ای است که زین پس باید مورد بررسی و اظهار نظر کارشناسی قرار گیرد اما در شرایط فعلی روند اجرایی جشنواره باید به سمتی سوق پیدا کند که یک حد میانه را در آن لحاظ کنیم که رسیدن به آن نیاز به صبر و حوصله و آزمودن تمام داده‌های ارائه شده از سوی نظریه‌پردازان دارد.
مهندس‌پور افزود: جشنواره «تئاتر فجر» در طی ادوار گذشته برگزاری با اضافه و حذف بخش‌هایی به حیات خود ادامه داده است پس گاه با جشنواره‌ای وسیع مواجه بوده‌ایم و در مقاطعی نیز جشنواره‌ای کوچک و در اصطلاح جمع‌وجوری را برگزار کرده‌ایم؛ با این حال هیچ‌گاه شاهد یک تحول عظیم در آن نبودیم؛ اینکه کدامیک از بخش‌های جشنواره استاندارد است و قادر است شرایطی را فراهم آورد تا ما را به استانداردهای جشنواره‌های جهانی نزدیک کند مسئله دیگری است که باید مورد مداقه از سوی کارشناسان قرار گیرد.
دبیر سی و ششمین جشنواره بین‌المللی «تئاتر فجر» گفت: اعتقاد دارم که جشنواره «تئاتر فجر» جشنواره‌ای صرفاً برای اجرای آثار نمایشی است لذا جایی برای برگزاری بخشی همچون مسابقه نمایشنامه‌نویسی در آن نیست؛ اصلاً مقوله نمایشنامه‌نویسی مسئله بسیار مهمی است که در کوران و هیاهوی جشنواره «تئاتر فجر» گم می‌شود و برای آن باید بخشی مجزا و جشنواره‌ای مستقل تدارک دیده شود.
وی اظهار داشت: ماجرای انتخاب آثار به منظور شرکت در جشنواره نیز از روی نسخه فیلم اجرا، کاری ناشایست است لذا در این دوره از جشنواره فرایند انتخاب آثار با مشارکت حداکثری هنرمندان در تهران و شهرستان‌ها رخ خواهد داد؛ گروه 70 نفری به انتخاب خودم و برخی نهادهای تئاتری همچون خانه تئاتر به این امر در تهران مأمور خواهند شد البته در مورد شهرستان‌ها فعلاً مجبور به انتخاب از روی فیلم هستیم تا در آینده یک گروه 15 نفره اعزام به شهرستان‌ها داشته باشیم که البته در جریان برگزاری جشنواره های تئاتر استانی نیز باشند.
دبیر سی و ششمین جشنواره «تئاتر فجر» با اشاره به اینکه بخش تئاتر خیابانی جشنواره نیز در فراخوان جشنواره سی و ششم به شکل رقابتی برگزار نخواهد شد گفت: در نظر داریم آرام‌آرام با تقویت جشنواره‌هایی همچون جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی «مریوان» شرایطی را به وجود آوریم تا زین پس این بخش از جشنواره «تئاتر فجر» صرفاً از کانال جشنواره «مریوان» تغذیه شود.
مهندس‌پور در ادامه با اشاره به اینکه جزئیات فراخوان دوره سی و ششم جشنواره طی روزهای آینده منتشر خواهد شد، گفت: انتشار فراخوان و اعمال برخی از سلایق و نظرات کارشناسی دبیر که از رهگذر بحث و مشورت با نخبگان تئاتری صورت می‌گیرد از جمله مواردی است که به پویایی جشنواره منتهی خواهد شد ضمن آنکه من اعتقاد دارم برخی از بخش‌های فراخوان را باید به عنوان یک آئین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی برای ادوار آتی برگزاری آن نهادینه کرد.
وی در پایان گفت: باز هم تأکید بر این نکته دارم که جشنواره «تئاتر فجر» تشخص اجتماعی خود را از دست داده است و به جای مطول بودن باید کوچک اما آبرومند برگزار شود و حتی اگر برای این دوره از جشنواره با گروه خاصی از خارج از کشور برای اجرایی باکیفیت برای حضور در جشنواره به نتیجه نرسیدیم، سر خود را بالا گرفته و اعلام کنیم که کیفیت جشنواره را فدای کمیت آن نکرده‌ایم.
امیر سجاد دبیریان
