نگرش قرآن به خردورزی

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، خردورزی، جان مایه دین و دینداری و پایه اصلی جامعه آرمانی اسلام است و از نظر اجتماعی و نظام تشکیلاتی هم، جامعه‌ای را می‌توان جامعه آرمانی اسلامی نامید که از خرد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و خرد در عبادت و معاشرت برخوردار باشد. بر این اساس است که وقتی به توصیف جامعه موعود جهانی پرداخته می‌شود، بر موضوع خرد و خردورزی تأکید شده و تصریح می‌شود که جامعه موعود، جامعه‌ای است که از بالندگی و رشد عقلانی کامل برخوردار باشد.
انسان موجودی عاقل است و همین عقل در کمال خودش است که او را از دیگر موجودات متمایز ساخته است. زمانی انسان هویت واقعی خود را به دست می‌آورد که از قوه عاقله خود به درستی بهره گیرد به تعقل و خردورزی بپردازد. اما بسیاری از مردم این قوه را به کار نمی گیرند؛ چرا که آثار آن در زندگی ایشان نمود ندارد. از نظر قرآن، آن چه از عقل مهم است به کارگیری آن است.
اسلام از مسلمانان می‌خواهد به صورت توأمان به فکر سرنوشت دنیا و آخرت خود باشند، چراکه اگر از تفکر و تعقل پیرامون دنیا غافل شوند، حکومت‌های استثمارگر، آنها را می‌برند و اگر در تأمین توشه برای آخرت کوتاهی کنند، با هجوم و فریب شیاطین جنّی و انسی مواجه می شوند.

نعمت تعقل
حجت‌الاسلام جواد حاجی‌زاده، امام جمعه اهر در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: از نظر قرآن، تعقل به معنای به کارگیری عقل که درا شکالی نظری و عملی چون تفکر و عمل صالح نمود می‌یابد، نعمتی بزرگ است که باید انسان شاکر و سپاسگزار آن باشد.
وی با استناد به آیه 197 سوره بقره خاطرنشان کرد: ‌در این آیه می خوانیم: حجّ واجب در ماههایی معیّن است، پس هر که در این ماهها حج می‌گذارد بایست آنچه میان زن و شوهر رواست ترک کند و کار ناروا مانند دروغ و بدگویی را ترک کند و مجادله نکند و شما هر کار نیک کنید خدا بر آن آگاه است و توشه تقوا برای راه آخرت برگیرید که بهترین توشه این راه تقواست و از من پروا کنید ای صاحبان عقل.
حاجی‌زاده از ثمرات تفکر در حوزه معرفتی گفت و ادامه داد: انسان‌ها با تعقل‌ورزی و تفکر در حوزه معرفتی می‌توانند به حقایق دست یافته و از جهل و نادانی و سفاهت بیرون آیند و با تشخیص خوب و بد، رفتار مناسب را بشناسند و بدان گرایش یافته و عمل کند.
امام جمعه شهرستان اهر یادآور شد: همین عقل انسانی است که او را نسبت به خوبی عدالت و احسان توجه می‌دهد و نسبت به ظلم و بی‌عدالتی و بی‌وفایی و عهدشکنی و دروغ و مانند آن باز می‌دارد.
وی با اشاره به فرموده پیامبراکرم(ص) افزود: پیغمبر(ص) می‌فرمایند: همه خیر و خوبی با خرد دست یافتنی است.
حاجی‌زاده ضمن بازگو کردن ویژگی‌های خردمند واقعی اظهار  کرد: خردمند واقعی در بینش و نگرش قرآن انسان کاملی است که جز پیامبری از همه خصوصیات ایشان برخوردار است. آنان اهل تقوا هستند و دعاهای ایشان در حق دیگران از سوی خداوند مستجاب می شود و درحقیقت انسان های مستجاب الدعوه هستند.

حساب و کتاب در دنیا و آخرت
حجت‌الاسلام صمد ناصری، امام جمعه خسروشهر  در ادامه در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: از نظر اسلام حساب و کتاب زمانی معنا و مفهوم می‌یابد که انسانی دارای عقل باشد و اگر عقلی نباشد، تکلیف و نیز حساب و کتابی در دنیا و آخرت نخواهد بود.
وی افزود: از نظر قرآن، آن چه موجب ارزش گذاری نسبت به عقل می‌شود همان تعقل و خردورزی است. البته هر چه خردورزی در انسان تقویت شود به همان میزان نوع رفتار انسانی از نظر کیفیت نیز بهبود می یابد. این بهبود وضعیت تعقل در انسان ها را می توان در زندگی آنان از طریق نشانه ها و آثار دریافت.
وی با استناد به آیه 179 سوره اعراف خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: گویا بعضی از مردم برای جهنّم خلق شده‌اند و دوان دوان به سوی آن می‌شتابند. این افراد کسانی هستند که تفکّر و تعقّل ندارند و چشم و گوش بسته‌اند و بدون تفکّر حرف می‌زنند و بدون تعقّل رفتار می‌کنند.
ناصری از نتایج تفکر و تعقّل مسلمانان گفت و ادامه داد: مسلمانان باید با تلاش و کوشش، با تفکّر و تعقّل، با اندیشه و عمل، خود را به منزلتی برسانند که نه تنها نیازمند مستکبران نباشند و با تحریم، به مشقّت و سختی نیفتند، بلکه سایر کشورها محتاج آنها باشند.
امام جمعه خسروشهر اظهار کرد: از نظر قرآن کریم، پست‌تَر از هر حیوان کسی است که فکر دارد، ولی تفّکر ندارد؛ عقل دارد، ولی تعقّل ندارد؛ چشم و گوش بسته است و بدون تفکّر و تعقّل، رفتار می‌کند.
وی با اشاره به فرموده امام موسی کاظم(ع) افزود: ایشان می فرمایند: هرکس خواهان توانگریِ بدون داشتن مال و ثروت، و آسودگی دل از حسدورزی و داشتن دین سالم است، باید با تضرع از خدای عزّو جل بخواهد که خردش را کامل نماید.
ناصری ضمن بازگو نکردن ثواب شگفت‌آور تعقّل گفت: ثواب شگفت‌آور تعقّل، تفکّر و نیک فهمیدن و جایگاهی که این فضیلت ارزشمند در تعالیم قرآن و عترت دارد، به خاطر آن است که انسان می‌تواند با اندکی تفکّر و تأمل و با خردورزی و فهم نیکو، سعادت دنیا و آخرت خود را تأمین نماید؛ چنانکه محرومیّت از فضیلت تفکّر و تعقّل و دوری از اندیشه و فهم صحیح، شقاوت انسان را درپی خواهد داشت.

انتهای پیام