قبول ولایت امام معصوم؛ شرط قبول و تأثیر عبادات

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله اخوان در جلسه درس تفسیر با محوریت تفسیر سوره لقمان، که عصر دوشنبه، 24 دی‌ماه در مسجد مدرسه علمیه امام خمینی(ره) برگزار شد به بحث پیرامون شرایط صحت نماز پرداخت. وی سخنان خود را با تلاوت آیه 17 سوره لقمان آغاز کرد: «یا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ؛ اى پسرك من نماز را برپا دار و به كار پسنديده وادار و از كار ناپسند باز دار و بر آسيبى كه بر تو وارد آمده است‏ شكيبا باش اين [حاكى] از عزم [و اراده تو در] امور است».
آیت‌الله اخوان در ادامه اظهار کرد: اقامه نماز تکلیف واجبی است که این واجب یک سلسله از امور شرعی را به استلزام خودش به همراه دارد. مفهوم اقامه نماز غیر از آن مفهومی است که برخی به عنوان نماز خواندن در ذهنشان ترسیم کرده‌اند. تصویری که از نماز در ذهن متبادر است، یک‌سری اعمالی است که اولش تکبیر و آخرش تسلیم است. باید توجه داشت نماز صحیح خود مستلزم اموری است که انجام آن امور خودش به منزله برپا کرد خیمه دیانت است. کسی که می‌خواهد نماز را به تعبیر دینی اقامه کند باید ملزماتی را عایت کند. مثلا باید مسلمان باشد.
وی ادامه داد: اگرچه کفار هم نسبت به نماز مکلف هستند اما نمی‌توانند این تکلیف را انجام دهند. در فقه بحثی مطرح است و آن اینکه آیا کفار به فروعات دینی مکلف هستند؟ پاسخ این است که اینها هم مکلف هستند اما زمانی می‌توانند تکلیف خود را انجام دهند که مسلمان شده باشند. سوای این بحث، یک بحث دیگر مطرح می‌شود و آن اینکه آیا تحصیل مقدمات عمل، مثلا نماز، برای انجام ذی‌المقدمه لازم است یا خیر؟ برخی مقدمات تحصیلش به دست شخص مکلف است لذا باید برای تحصیل آن اقدام کند. مثلا مقدمه نماز این است که فرد وضو داشته باشد یا لباسش طاهر باشد؛ به همین خاطر فردی که می‌خواهد نماز بخواند باید این مقدمات را تحصیل کند. اما برخی مقدمات مثل فرارسیدن وفت نماز در اختیار مکلف نیست.
استاد حوزه علمیه یادآور شد: اگر کسی درصدد باشد نماز را اقامه کند باید یک سلسله از اعمال را انجام داده باشد و یک سلسله از اعمال را ترک کرده باشد. با این توضیح، اقامه نماز یعنی بر پا داشتن اموری که هرکدام برای تحقق این واجب به مثابه مقدمه است و اقامه نماز بدون تحصیل آنها امکان‌پذیر نیست. عرض شد اقامه نماز مستلزم این است که شخص یک سلسله از امور دیگر را انجام داده باشد. در روایات داریم که مصصوم(ع) می‌فرمایند نماز صحیح چهار هزار شرط دارد. در روایات داریم که نماز به منزله شخص و عین خارجی است. وقتی کسی شروع به اقامه نماز می‌کند این عین خارجی به او اقبال می‌کند. این خودش از ادله تجسم عمل و تجسد فعل است. اعمالی که در نظر ما اعتباری است و تصور می‌کنیم تقومش به شخص است نزد حکما به مثابه اعیانی است که از شخص صادر می‌شود؛ لذا صرف اعتبار نیست بلکه اعیانی است که صادر می‌شود و با شخصی که این اعیان از او صادر شده در ارتباط و تعامل هستند. در روایات گفته شده اگر کسی هنگام نماز اذان بگویند خداوند از اذان او یک تعداد ملک می‌آفریند.
وی در ادامه به تبیین آیه پرداخت و گفت: مقام نصیحت مقام تلطف است و با کلام غلیظ و شدید مناسبت ندارد؛ مگر اینکه در شرایط خاص باشد. لازمه نصیحت این است که با نرمی بیان شود. به همین دلیل لقمان می‌فرمایند: «یا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ». باید به این نکته توجه داشت که بر پا داشتن نماز آنقدر اهمیت دارد که در زیارات آن را به ولی معصوم نسبت می‌دهیم: «اَشهَدُ اَنَّکَ قَد اَقَمتَ الصَّلاةَ». اگر احکام حد ترخص و احکام قصر و اتمام صلاه را بررسی کنید درمی‌یابید که در دوره بنی‌امیه بر حسب ظاهر به نماز خیلی اهمیت می‌دادند. مثلا در جاده‌ها شاخص‌هایی نصب کرده بودند تا وقتی فرد به شاخص می‌رسد بفهمد نمازش قصر می‌شود. وقتی راوی از معصوم پرسید می‌توانم به شاخص‌ها اعتماد کنم معصوم فرمودند: بله، می‌توانی اعتماد کنی.
وی افزود: اینها به حسب ظاهر خیلی به نماز اهمیت می‌داند؛ اما در زیارات خطاب به امام معصوم می‌گوییم: «اَشهَدُ اَنَّکَ قَد اَقَمتَ الصَّلاةَ» یعنی اقامه نماز آن عملی است که شما انجام داده‌ای. با وجود اهتمام ظاهری که بنی امیه نسبت به نماز داشتند اما در زیارات خطاب به امام معصوم گفته می‌شود نماز آن چیزی است که شما بر پا داشتی، نه آن چیزی که آنها انجام دادند. وقتی خواستند امام حسین(ع) را شهید کنند حضرت فرمود این کار را نکنید که اگر بکنید دیگر نمازتان نماز نیست. عبادات وقتی تحت ولایت معصوم باشد شأن خودش را آشکار می‌سازد. اگر نطفه خارج از رحم واقع شود مولودی ندارد اما وقتی در مکان خودش واقع شد از آن توالد صورت می‌گیرد. اعمال اینگونه است و اگر در محل خودش واقع شود ظهورات دارد والا آنچه باید داشته باشد را ندارد. اگر اعمال در محل خودش صورت بگیرد آثار خود را دارد.
انتهای پیام