فلسفه توسل به ائمه معصومین(ع) چیست؟

توسل وسیله و واسطه قرار دادن چیزى بین خود و مطلوب است. وسیله بر دو نوع است: گاهى از امور مادى است، مثل آب و غذا که وسیله رفع تشنگى و گرسنگى است و زمانى نیز از امور معنوى است، مثل گناهکارى که خدا را به مقام و یا حقیقت پیامبر اکرم(ص) قسم مى‌دهد، تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسیله لازم است؛ زیرا خداوند متعال، جهان آفرینش را به بهترین صورت آفریده است، آنجا که مى فرماید: «الَّذی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ خَلَقَهُ» «آن خدایى که همه چیز را به بهترین صورت آفرید» (۱).
جهان بر اساس نظم علت و معلول و اسباب و مسبّبات براى هدایت و رشد و تکامل انسان‌ها آفریده شده است و نیازمندى‌هاى طبیعى بشر با عوامل و اسباب عادى برآورده می‌شود. فیوضات معنوى خداوند همچون هدایت، مغفرت و آمرزش نیز بر اساس نظامى خاص بر انسان‌ها نازل مى‌شود و اراده حکیمانه خداوند بر این تعلق گرفته که امور از طریق اسباب خاص و علل معین به انسان‌ها برسد.
بنابراین، همان گونه که در عالَم ماده نمى‌توان پرسید: چرا خداوند متعال زمین را با خورشید نورانى کرده و خود بى واسطه به چنین کارى دست نزده است؟ در عالَم معنا نیز نمى توان گفت: چرا خداوند مغفرت خویش را به واسطه اولیاى الهى شامل حال بندگان مى‌کند؟
شهید مطهرى(ره) مى‌نویسد(۳): «فعل خداوند داراى نظام است. اگر کسى بخواهد به نظام آفرینش اعتنا نداشته باشد گمراه است. به همین جهت است که خداى متعال گناهکاران را ارشاد فرموده است که نزد رسول اکرم(ص) بروند و علاوه بر اینکه خود طلب مغفرت کنند، از آن بزرگوار بخواهند که براى ایشان طلب مغفرت کند. قرآن کریم مى فرماید: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً» «اگر ایشان هنگامى که [با ارتکاب گناه]به خود ستم کردند، نزد تو مى آمدند و از خدا آمرزش مى خواستند و پیامبر هم براى ایشان طلب مغفرت مى کرد، خدا را توبه پذیر مهربان مى یافتند» (۲).
از همین رو مى بینیم که در قرآن و سنت تاکید فراوانى بر وسیله و توسل شده است. خداوند متعال مى فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ» «اى مومنین! تقوا پیشه کنید و براى رسیدن به او وسیله طلب نمایید» (۴).
اثر و فایده دیگرى که در توسل به اولیاى الهى خصوصاً ذوات مقدسه اهل بیت(ع) است، این است که مردم به جهت دریافت فیوضات الهى به واسطه آنان نه تنها به مقام شامخ آن‌ها از نبوت یا امامت یقین حاصل مى‌کنند؛ بلکه از باب «الانسانُ عَبیدُ الاحسان»، فرمانبردارِ دستورات آن‌ها - که همان دستورات خداوند است - مى‌شوند (۵).
پی‌نوشت:
۱) سوره سجده، آیه ۷.
۲) سوره نساء، آیه ۶۴.
۳) مجموعه آثار استاد شهید مطهرى‏، مطهرى، مرتضی‏، صدرا، تهران، ۱۳۸۳ شمسی‏، چاپ: چهارم‏، ج ‏۱، ص ۲۶۴، (توحید و توسلات).
۴) سوره مائده، آیه ۳۵.
۵) گردآوری از: موعود‌شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، چاپ هفتم، ۱۳۹۰ ش، ص ۵۰۱.
مطالب برگرفته از بخش معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی.
تهیه و تنظیم: تقی قاسمی‌خادمی

انتهای پیام