اسلام هر چیزی را با اقتضائات زمان می‌سنجد/ مدرنیته تعارضی با دین ندارد

حجت‌الاسلام محمدوحید صافی، دبیر مؤسسه بینش مطهر اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، با بیان اینکه طبق تعالیم دینی، وجود انسان، دو خود به نام «خودعالی» و «خوددانی» و یا «خودانسانی» و «خودحیوانی» دارد اظهار کرد: براساس آموزه‌های اخلاقی، انسان سه راه برای رسیدن به معنویت در پیش دارد؛ راه اول ایدئولوژی‌ها و مکاتبی هستند که راه رسیدن به معنویت را در تسلط خودعالی بر خوددانی معرفی می‌کنند که نمونه آن معنویت اسلامی و به طور عام معنویت دینی است. در همه معنویت‌های دینی ترکیبی از خودعالی و خوددانی دیده می‌شود، اما معنویت اسلام صحیح‌ترین و واقعی‌ترین نوع معنویت است و معنویت‌های دیگر کامل نیستند.
وی افزود: راه دوم رسیدن به معنویت تسلط خوددانی برخود عالی است؛ همان‌طور که حزب‌الله و لشکریان خدا با حس معنوی و با امدادهای غیبی در زندگی به انسان‌ها کمک می‌کنند، شیطان‌ هم به فکر اعمال انسان است، مثلاً نحله‌‌های عرفانی و معنویت‌گرای شیطانی که مشخص‌ترین ‌آن‌ها گروه‌های شیطان‌پرستی هستند، که معتقدند انسان باید خوددانی را بر خودعالی تسلط و هرکاری که خوددانی گفت - حتی شنیع‌ترین کارها - را انجام بدهد، آن‌ها این را نوعی معنویت و معنافهمی می‌دانند که از نظر ما این نوع نگرش صد درصد غیردینی و غلط است.
دبیر مؤسسه بینش مطهر اصفهان گفت: راه سوم رسیدن به معنویت به گونه‌ای خوددانی و خودعالی را سرکوب نمی‌کنند، بلکه راه رسیدن به معنویت را سرکوب کردن به طورکلی خود چه دانی و چه عالی معرفی کردند، یعنی فهماندن این معنویت‌هایی که اکثرا ریشه در معنویت‌های هندی دارد و عرفان‌هایی که در کشور هند شکل می‌گیرد و در همه دنیا پیرو دارد. این گونه عرفان‌ها به انسان‌ها می‌گویند هر چیزی که خواستی و تمایل به آن داشتی را نادیده بگیرید و با آن مقابله کنید و این باعث می‌شود که به یک رشد معنوی برسید. اگر انسانی براساس مبارزه با خواسته‌های نفسانی خود مقاومت کند، توانمندی‌هایی به دست‌ می‌آورند. در سنت تربیت الهی نیز چنین چیزی وجود دارد، ولی مبنای برخی از آن‌ها غیر دینی نیست، بلکه براساس خارق عادات و موقتی است.

مدرنیته تعارضی با دین ندارد
وی خاطرنشان کرد: مدرنیته گاهی نوع نگاه انسان به زندگی و گاهی تعریف اهداف انسان در عصر جدید است. در واقع به لحاظ نگرش دینی، هدف انسان در زندگی هم از نظر دین و هم از نظر عقلی، رسیدن به عبودیت ناظر به قرب می‌باشد که مصداق آن آیه «ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ» است. در این عرصه اگر فناوری و امکانات باعث شوند انسان به هدف اصلی خود دست پیدا کند، هیچ مشکل و منافاتی با معنویت ندارد.

متحجرین دینی فناوری را منع می‌کنند
وی افزود: بعضی از متحجرین دینی این گونه موارد را منع می‌کنند و معتقدند فناوری یک‌سری ویژگی‌ها در ذات خود دارد و ذاتاً کثیف است، آنان فناوری را به عنوان امور نجسی می‌دانند که نمی‌توان با آن به معنویت رسید، اما ما این نوع نگاه افراطی را قبول نداریم. فناوری و مشتقات آن توسط بشر خلق شده‌اند، مثلاً ساعت باعث می‌شود که انسان برای نماز شب بیدار شود، اما برخی از افراد می‌گویند ساعت اختراع شیطان است و در طول تاریخ نیز متدین‌هایی بوده‌اند که ساعت و بلندگو و هر ظاهری از فناوری را اختراعات شیطان می‌دانستند، ولی در واقع این‌گونه نیست و اسلام ناب هرچیزی را با اقتضائات زمان می‌سنجد و اگر ذات آن مشکلی نداشته باشد آن را تأیید می‌کند.

ذات فناوری برای رفاه بشر است
وی تصریح کرد: ذات فناوری خوب و در خدمت رفاه بشر است و هدف خدا از خلقت نیز همین است، یعنی خداوند انسان را برای سختی و ملامت کشیدن خلق نکرده، اما اگر فناوری هدف غایی ‌شود و نقطه مقابل دین قرار گیرد، مذموم است، ما نباید کسانی که فناوری را اصل هدف غایی قرار می‌دهند با خود فناوری یکی بدانیم. بعضی معتقدند فناوری اگر هدف باشد، مشکلی ندارد ولی اعتقاد ما این است که فناوری هدفی برای رسیدن هدف والاتر یعنی همان عبودیت ناظر به قرب باشد.

معنویت در سایه عقلانیت است
دبیر مؤسسه بینش مطهر اصفهان گفت: معنویت برگرفته از عقل و فطرت انسان است. در درون انسان یک عقل و فطرتی وجود دارد که عقل راهنمای بیرونی و همه‌گیر انسان است، فطرت آن ویژگی‌های نهفته‌ای است که خداوند به طور مکنون در درون انسان قرار داده است. اگر انسان و هر لحظه و هر ثانیه به ندای عقل و فطرت خود پاسخ مثبت دهد و براساس ویژگی‌های فطری و خودآگاهی خود عمل کند، به سمت رشد حرکت می‌کند و اگر غیر از عمل کند، سقوط می‌کند. یکی از پاسخ‌های مثبتی که انسان به عقل و فطرت می‌دهد معنویت و گرایش به امور معنوی است. معنویت یکی از عارضه‌های عقل است، یعنی تا عقلانیت نباشد معنویتی رخ نمی‎دهد.
انتهای پیام