نوروز در باور کردستانی‌ها از کاوه آهنگر به یادگار مانده است
جوانان آكری با مشعل روشن به بالاي كوه می‌روند تا آماده برگزاری جشن شوند. در اين مراسم با روشن کردن آتش مقدس به رقص و پايکوبی محلی می‌پردازند و شب خود را به ياد ماندنی می‌کنند.
به گزارش ایکنا؛ ایبنا نوشت: زیباترین جلوه نوروز در کشور عراق، در مناطق کردنشین این کشور بروز می‌یابد. در نوروز، هزاران نفر از مردم این منطقه در اماکنی نظیر «شقلاوه»، «آبشار کلی علی‌بیگ»، «سرسنگ»، «صلاح‌الدین»، «دهوک» و «اربیل» جمع می‌شوند و رقص و پایکوبی می‌کنند. روشن کردن آتش در شب عید نوروز سابقه‌ای بیش از دو هزار ساله در مناطق کردنشین دارد و شب عید بر بام خانه‌های کاهگلی و میان کوچه و بازار و بر فراز و دامنه کوه‌ها و تپه‌ها شعله‌های آتش پدیدار می‌شود. یکی از زیباترین نمودهای این آئین را در شهر آكري که در 120 كيلومتري اربيل واقع شده است می‌توان یافت. جوانان آكری با مشعل روشن به بالاي كوه می‌روند تا آماده برگزاری جشن شوند. در اين مراسم با روشن کردن آتش مقدس به رقص و پايکوبی محلی می‌پردازند و شب خود را به ياد ماندنی می‌کنند.
سنت دیرینه روشن کردن آتش در مناطق کردنشین عراق در این وقت از سال، بی‌شک با سنت چهارشنبه‌سوری ایرانیان ارتباط دارد. اما تفاوت آن با چهارشنبه سوری این است که نه در چهارشنبه آخر سال، که در شب ابتدایی سال نو برگزار می‌شود. کردها معتقدند این آئین از اسطوره مبارزه کاوه آهنگر با ضحاک برای آنان باقی مانده است. آنها کاوه را همتبار خود می‌دانند. به باور کردها کاوه پس از موفقیت در سرنگونی ضحاک، آتشی برافروخت و با حامیان خود به جشن و سرور پرداخت و روز بعد از آن، نوروز به کردستان برگشت. برای کردها و به ویژه کردهای نواحی جنوبی و شرقی کردستان آتش‌بازی امری جدا ناپذیر از نوروز است. در عقاید آنها آتش نماد پایان زمستان تاریک و فرا رسیدن بهار به عنوان فصل روشنایی است. (فراهانی: 166)
در گذشته در میان کردها و به ویژه کردهایی که در ایران زندگی می‌کردند، باورهای کهن ایجاب می‌کرد تا آتش بر بلندترین نقطه محل زندگی بعنی پشت‌بام‌ها روشن شود که البته امروز این امر رایج نیست. (سازمند: 260)
جشنواره بهار یکی دیگر از آئین‌های دیرپایی است که هر سال در اول بهار و مصادف با عید نوروز در شهر موصل مرکز استان نینوا برگزار می‌شود. در این جشنواره مردم به جشن سرور و انجام رقص‌های محلی می‌پردازند. جمع شدن مردم دور یکدیگر، پوشیدن لباس‌های رنگی و زیبا و پرداختن به رقص و آوازخوانی در میان کردها در هنگام نوروز بسیار رایج است.
علاوه بر سنت‌های مذکور، کردهای ایزدی در صبح زود اول سال نو به دشت‌ها رفته و دست و صورت خود را با قطره‌های شبنم خیس می‌کنند؛ زیرا اعتقاد دارند اگر کسی مریض باشد، با این عمل مریضی‌اش شفا پیدا می‌کند. آنها در شب جشن نیز به دشت‌ها می‌روند و با آردی که همراه دارند، خمیر درست می‌کنند. پس از آن دسته گلی در وسط خمیر قرار می‌دهند و بالای خانه خود آویزان می‌کنند. این عمل نماد ورود بهار به خانه است. پختن نانی به نام سوک و توزیع آن در گورستان از دیگر رسوم آنهاست.
ایزدی‌ها آئینی دارند که به آن طواف و گاهی نیز جمی می‌گویند. اولین طواف در یک ده ایزدی به نام «باشِک وبَخرانه» در روز جمعه پس از چهارشنبه سوری شروع می‌شود و پس از آن تقریبا در همه دهات ایزدی آغاز می‌شود. هر طواف یک فرشته دارد که تنها خاص ایزدی‌هاست. این طواف‌ها تا آخر ماه ششم میلادی که ایزدی‌ها به آن «هزیران» می‌گویند ادامه پیدا می‌کند و این نشان نوروز در بین ایزدی‌هاست.
ایزدی‌ها در هر فصل سال جشنی دارند اما ویژگی جشن سر ساله که در اولین چهارشنبه ماه نیسان برگزار می‌شود، این است که مردم پس از سیزده روز دوباره جشن می‌گیرند که با سیزده بدر ایران قابل مقایسه است.
اهمیت نوروز برای کردها صرف نظر از این که به چه زبانی صحبت می‌کنند و به چه مذهبی اعتقاد دارند، مانند باقی ایرانیان بسیار زیاد است زیرا نه تنها تفاوتی میان کردها و باقی ایرانیان وجود ندارد بلکه کردها از ریشه‌های درخت تنومند تمدن و فرهنگ ایران زمین هستند و به عبارتی یکی از پایه های اساسی در شکل‌گیری این فرهنگ محسوب می‌شوند. به همین جهت آنها خود را موظف به پاسداری از نوروز می‌دانند.
در سال‌های اخیر برنامه عید نوروز همه ساله ازسوی دولت محلی اقلیم کردستان عراق با برپایی برنامه‌های رایگان هنری و فرهنگی گرامی داشته می‌شود و در عمده پارک‌های شهر، مراکز خرید و مراکز فرهنگی برنامه‌های ویژه نوروز برگزار می‌شود. در اقلیم کردستان عراق مردم در اولین روز عید نوروز به دیدار همدیگر رفته و این مناسبت دیرینه را به همدیگر تبریک می‌گویند و به دنبال آن با حضور در طبیعت شکفتن دوباره طبیعت را جشن می‌گیرند.
منابع:
سازمند، بهاره. نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران. ناشر: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. 1393
فراهانی، نازنین. نوروز در کشورهای همجوار. منتشر شده در نشریه فرهنگ. شماره 2. 1387
