انسان در قبال قسم باطل مسئول است

حجت‌الاسلام مهدی اژه‌ای، مدرس حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، در رابطه با قسم‌هایی که خداوند در قرآن به آنها اشاره کرده است، اظهار کرد: خداوند احتیاجی به قسم خوردن ندارد، ولی مفسران اعتقاد دارند که این قسم‌ها اهمیت موضوع مطرح شده و یا مهم بودن موردی که نسبت به آن قسم یاد شده است را می‌رساند. مثلاً در ابتدای سوره شمس آمده: «وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها، وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها؛ سوگند به خورشید و تابش آن، و سوگند به ماه چون از پى خورشید رَود».
وی ادامه داد: به جز قسم‌های خداوند، در قرآن به برخی از قسم‌های بزرگان نیز اشاره شده است. مثلا در آیه 57 سوره انبیا از حضرت ابراهیم (ع) نقل شده که ایشان فرمودند: «وَ تَاللَّهِ لَأَکيدَنَّ أَصْنامَکُمْ بَعْدَ أَنْ تُوَلُّوا مُدْبِرينَ؛ و با خود گفت: به خدا سوگند، پس از آن که پشت کردید و از این شهر بیرون رفتید، براى بت‌هاى شما چاره‌اى خواهم کرد»؛ دراینجا قسم ایشان مبنی بر تأکید بر انجام کار مدنظرشان است.
این استاد حوزه علمیه افزود: در فقه اسلامی نیز اگر ادله قابل قبولی برای ارائه به قاضی وجود نداشته باشد، قاضی می‌تواند به طرفین دعوا اجازه دهد که به قرآن سوگند یاد کنند. البته اگر شخصی قسم خلافی یاد کرد باید کفاره آن را بدهد.
اژه‌ای خاطرنشان کرد: مسئله قسم خورد در میان مشرکین نیز وجود داشت که قرآن در این رابطه می‌فرماید «آنها قسم می‌خورند ولی قسم‌های آنها دروغ و باطل است.» در حال حاضر نیز برخی از افراد به جان خود یا عزیزانشان قسم می‌خورند که اعتبار شرعی ندارد.

مؤمن برای امور دنیوی به نام خداوند قسم نمی‌خورند
وی با بیان اینکه انسان‌های مؤمن هرگز راضی نمی‌شوند که به خاطر امور مادی و دنیایی به نام خداوند قسم بخورند گفت: در زمان امام سجاد (ع) فردی مدعی شد که از ایشان طلبی دارد و شکایتش را پیش قاضی برد. در آن زمان چون مدرک معتبری وجود نداشت قاضی به امام (ع) اجازه داد تا قسم بخورند به آن مرد طلبی ندارند، اما امام با وجودی که به آن مرد طلبی نداشتند آن پول را به او پرداخت کردند، چراکه نام خدا به قدری برایشان مقدس بود که حاضر نشدند برای چنین ادعایی به نام او قسم بخورند.
اژه‌ای تصریح کرد: اگر کسی حقی از دیگری طلب داشته باشد و برای اثبات طلبش مدرکی نداشته باشد و طرف مقابل نیز منکر آن بدهی باشد، اگر فرد بدهکار پیش قاضی قسم یاد کند که هیچ بدهی ندارد، آن بدهی از او سلب می‌شود. اما باید توجه داشته باشد که اگر قسم خلافی یاد کرد سرانجام روزی با عقوبت دنیایی و اخروی آن روبرو خواهد شد.

قسم دروغ معامله را مشکوک می‌کند
این استاد حوزه علمیه اضافه کرد: قسم خوردن در امور باطل، باطل است. در زمان امام علی (ع) فردی در محضر ایشان از شخصی شکایتی کرد و مدعی مالی شد، آن هم در شرایطی که طرف مقابلش مدرکی نداشت، حضرت (ع) نیز به نفع او حکم دادند، اما به او فرمودند «بدان چون مدرکی نبود بر طبق قانون فقهی به نفع تو حکم دادیم، اما اگر تو حقاً مالک نباشی در قیامت بدهکار خواهی بود».
اژه‌ای در ادامه گفت: اگر گناهی به کسی نسبت داده شود، فرد می‌تواند با سوگند خوردن خود را از آن تبرئه کند، اما در چنین شرایطی نیز فرد در قبال قسم باطل خود مسئول است.
وی خاطرنشان کرد: در دین تأکید بسیاری شده است که کار به قسم خوردن کشیده نشود، به علاوه دروغ و قسم در هنگام معامله نیز نهی شده، مثلاً قسم‌هایی که فروشنده‌ها برای فروش جنسشان یاد می‌کنند اعتبار شرعی چندانی ندارد. قسم دروغ در معامله، آن معامله را مشکوک می‌کند.
این استاد حوزه علمیه تأکید کرد: قسم دروغ از نظر شرعی کفاره دارد و اگر ثابت شود که سوگند دروغی یاد شده، فرد از لحاظ شرعی مدیون است و اگر از لحاظ قانونی نیز اثبات شود، موضوع از طریق دادگاهی قابل پیگیری است.

انتهای پیام