نظریه‌پردازی خط قرمز ندارد/ کشاندن به سطح فرهنگ عمومی؛ آفت نظریه‌پردازی
گروه حوزه‌های علمیه ــ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه نظریه‌پردازی و کرسی‌های آزاداندیشی برای سطح نخبگانی است گفت: کشاندن به سطح فرهنگ عمومی مهمترین آفت نظریه‌پردازی در حوزه است.
به گزارش ایکنا، تنور کرسی‌های نظریه‌پردازی در حوزه نسبت به سال‌های قبل داغ‌تر شده است؛ این مسئله قابل انکار نیست حداقل برای کسانی که حشر و نشری با موضوعات حوزوی، دینی و با مراکز و مؤسسات حوزوی دارند؛ از پژوهشگاه فقه نظام گرفته که بر لزوم تحول در برخی احکام فقهی و ادبیات فقهی تأکید دارند و برخی برداشت‌های فقهی را غیرقابل مفید برای روزگار کنونی می‌دانند و معتقدند که باید از فقه فردی به سمت فقه حکومتی حرکت کنیم تا مراکزی که از فقه نظام تعریف جدیدی دارند و باز کسانی که معتقدند حداقل در عرصه فقهی، مهمترین مانع برای تحول در فقه، برخی ابزارهایی است که توسط فقهای متأخر به کار می‌رود و هر نوع مخالفتی با این ابزارها را با برچسب تأسیس فقه جدید، زیرسؤال می‌برند.
اما این همه ابعاد نظریه‌پردازی در حوزه نیست؛ بعضاً مؤسسات و برخی اندیشمندان حوزوی هستند که بی‌پروا و دور از قید و بندهای خودسانسوری، به بحث نظریه‌پردازی در حوزه می‌پردازند اما از جانب برخی ذی‌نفوذها، گاهی طرد و گاهی به نحوی دیگر مورد خدشه قرار می‌گیرند؛ نمونه بارز و اخیر آن، برپایی کرسی نظریه‌پردازی در یکی از مؤسسات به نام نظریه‌پردازی در فقه و چالش‌های پیش رو بود؛ مدیر حوزه برای این نشست دعوت شد و دعوت را پذیرفت اما در نهایت و با فشارهای وارد شده از حضور در این نشست خودداری کرد؛ اعلام حضور مدیر حوزه در این نشست می‌توانست در ماهیت نگاه حوزه به نظریه‌پردازی و سرعت و رتبه آن ارتقاء بیشتری بدهد و فضای علمی را به صورت واقعی به فضای مطلوبی تبدیل کند ولی به هر حال مقدور نشد.
البته نباید به برخی اشتباهات این مؤسسات و اندیشمندان هم بی‌توجه بود زیرا بعضاً هستند کسانی که عرصه کرسی آزاداندیشی را علاوه بر سطح نخبگانی به فضای فرهنگ عمومی هم تسری می‌دهند و شاید این آفت هم باعث برخی رفتارهای سختگیرانه شود؛ موضوعاتی که حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا در گفت‌وگو با ایکنا بر آن تأکید دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو هیئت امنای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در پاسخ به سؤال ایکنا مبنی بر اینکه برخی معتقدند روند کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در حوزه روند کندی دارد و فضای لازم نیز برای آن وجود ندارد گفت: اصل برپایی کرسی‌های نظریه‌پردازی و آزاداندیشی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و چندین سال قبل دبیرخانه آن هم ایجاد شد.
وی افزود: حوزه علمیه ابتدا به صورت غیرمستقل و طبق ضوابط دبیرخانه فعالیت داشت ولی بعد از مدتی با ماده واحده شورای عالی انقلاب فرهنگی، نوع فعالیت‌های پژوهشی و علمی حوزه به صورت مستقل به این نهاد واگذار شد و این استقلال رشد بهتری به این کرسی‌ها بخشید.
پارسانیا با بیان اینکه حوزه تلاش کرد تا به موازات دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به فعالیت در عرصه کرسی‌ها بپردازد تصریح کرد: کارگروهی در معاونت پژوهش حوزه علمیه ایجاد شد و با برنامه‌ریزی صورت گرفته روند کرسی‌ها شتاب بیشتری به خود گرفت.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: بنابراین روند برپایی کرسی‌ها در حوزه در ابتدا، کند بود اما هر روز که می‌گذرد سرعت آن بیشتر شده و می‌شود و امروز فرآیند برپایی کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی نهادینه شده است.
وی با بیان اینکه حوزه با تأخیر به این جریان پیوست و در ابتدا مستقل فعالیت نمی‌کرد ولی هم اکنون با مجوز دریافت شده راه برای او هموارتر است بیان کرد: ویژگی کرسی‌های نظریه پردازی و آزاداندیشی که مقام معظم رهبری هم بر آن تأکید داشتند این است که فضای آزاد علمی در سطح نخبگانی ایجاد شود بنابراین جایگاه اولیه این کرسی‌ها، سطح فرهنگ عمومی نیست.
پارسانیا ادامه داد: با این فرض، سطح نخبگانی هیچ خط قرمزی برای نظریه‌پردازی فقهی و اعم از آن نمی‌شناسد و نباید هم بشناسد؛ بنابراین اگر کرسی‌ها به درستی و در همان فضای نخبگانی به صورت متقن و علمی برگزار شود و نخواهد بلافاصله بازتاب در فرهنگ عمومی داشته باشد نباید خط قرمزی برای آن ایجاد شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در عین حال تصریح کرد: متأسفانه یکی از آفاتی که برخی از کرسی‌ها گرفتار آن است همین کشاندن بحث به سطح فرهنگ عمومی است در حالی که یک نظریه ابتدا باید در میان جامعه علمی و نخبگانی، راستی‌ازمایی شود و نقدها و نظرهای مختلف درباره آن ارائه شود سپس آن را وارد سطح فرهنگ عمومی کنیم.
پارسانیا با بیان اینکه نظریات باید نوآوری داشته باشند بیان کرد: البته هر نوع نوآوری الزاما به معنای نوآوری درست نیست و نباید متوقع باشیم همه آن را بپذیرند؛ نوآوری، ابداع احتمال است و باید فرد نظریه‌پرداز از حالت مونولوگ و با خود نشستن دوری کند و نظریه خود را در معرض نقادی بگذارد از این رو اگر کسی نوآوری داشت و مورد پذیرش فضای علمی نبود نباید توقع پذیرش داشته باشد و آن را به سطح فرهنگ عمومی بکشاند.
انتهای پیام
