«مسجد صفی»؛ قدیمی‌ترین بنای شناخته‌شده رشت
گروه اجتماعی ــ مدیرکل میراث فرهنگی گیلان گفت: قدیمی‌ترین اثر برجا و شناخته شده شهر رشت، مسجد صفی است که بنا بر اسناد، به سال‌های آغازین حکومت صفویان، یعنی قرن دهم هجری قمری نسبت داده می‌شود.
گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی در مسجد صفی رشت منجر به کشف شواهد نویافته از آثار سده‌های اولیه اسلامی یعنی از اواخر دوره سلجوقی و اوایل ایلخانی تا دوره قاجار در رشت شد.
شهرود امیرانتخابی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان در گفت‌وگو با ایکنا از گیلان، در این باره، اظهار کرد: در پی استعلام بنیاد مسکن شهرستان رشت به منظور آغاز عملیات مرمت مسجد صفی، مقرر شد تا معاونت میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با مجوز صادره از سوی پژوهشکده باستان‌شناسی کشور اقدام به گمانه‌زنی باستان‌شناختی در این مسجد کند.
وی افزود: پیش از این، هیچ گمانه‌زنی باستان‌شناختی در محدوده شهرستان رشت و به‌ویژه شهر رشت انجام نشده و عمده‌ترین اطلاعات تاریخی مربوط به این شهر محدود به اسناد مکتوب بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان قدیمی‌ترین منبعی که از شهر رشت به عنوان یک شهر آباد سخن به میان آورده را کتاب حدودالعالم دانست که توسط مؤلفی ناشناس در سال 372 هجری قمری نگاشته شده و گفت: قدیمی‌ترین اثر برجا و شناخته شده این شهر نیز، مسجد صفی است که بنا بر اسناد، به سال‌های آغازین حکومت صفویان، یعنی قرن دهم هجری قمری نسبت داده می‌شود.
امیرانتخابی درباره اقدامات لازم‌الاجرا در این مسجد دانست و اظهار کرد: بنا بر تصمیمات اتخاذ شده، این بنای با ارزش که به عنوان قدیمی‌ترین بنای برجای شهر رشت محسوب می‌گردد به همت بنیاد مسکن استان گیلان مورد بازسازی و مرمت قرار خواهد گرفت و در راستای کشف هویت اصیل این بنا، از مطالعات باستان‌شناسی اخیر و نیز کاوش‌های بعدی در این بنا، استفاده خواهد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان بیان کرد: همچنین در عملیات مرمتی در دست اجرا، نمای مناره مسجد با زدودن بخش‌های الحاقی متاخر آزاد شده و به شکل اولیه مرمت می‌گردد.
وی متذکر شد: مراحل آغازین طرح مرمتی این بنای ارزشمند با همکاری بنیاد مسکن و شهرسازی رشت و با پیگیری و نگاه فرهنگ‌دوستانه آیت‌الله رودباری، امام جماعت مسجد صفی انجام شده و مراحل تکمیلی آن در سال جاری ادامه خواهد داشت.
ولی جهانی، معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در ادامه تصریح کرد: قتل و دفن امانی صفی‌میرزا، فرزند شاه عباس یکم صفوی در محدوده مسجد صفی از جمله مهمترین وقایع تاریخی مرتبط با این مکان است که گفته می‌شود این مسجد نام خود را از این واقعه تاریخی وام گرفته است.
وی افزود: با گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی در بخش میانی دیوار شمالی شبستان این مسجد تا عمق 345 سانتیمتری، مشخص شد که احتمالا این مسجد در قرون ششم و هفتم هجری قمری مصادف با اواخر دوره سلجوقی و اوایل دوره ایلخانی بنا شده و در طول دوره‌های بعد ضمن گسترش، بخش‌هایی از آن، مورد مرمت قرار گرفته است.
سرپرست گروه کاوش بیان کرد: دیوار شمالی مسجد که به نظر می‌رسد در دوره تیموری و یا صفوی به منظور گسترش اصل بنا اجرا شده باشد به عرض 130 سانتیمتر تا عمق 220 سانتیمتری نسبت به کف فعلی مسجد، ثبت و ضبط شد که با آجرهایی به ابعاد 20*20*5 سانتیمتر و با ملات شفته آهک ساخته شده و شالوده این دیوار براساس مطالعات اولیه بر روی بقایای استقراری مربوط به اوایل اسلام بنا شده است.
وی اظهار کرد: براساس نظر رقیه مجتبایی، باستان‌شناس و معاون گروه گمانه‌زنی بنا بر یافته‌های اخیر، کف بنا آجر فرش بوده و برای تزئینات آن نیز از کاشی‌های چندرنگ استفاده شده که در سایه تعمیر و گسترش بنا در ادوار مختلف تخریب شده و به جای آن در دوره قاجار و پهلوی تزئینات گچبری به کار رفته است. بقایای این تزئینات کاشیکاری در بخشی از قسمت فوقانی این دیوار به صورت برجا به دست آمده است.
جهانی یادآور شد: بخش کاوش شده در این مسجد، بر روی گورستان متراکمی، متعلق به ادوار میانی تا متاخر اسلامی بنا شده که احداث دیوار شمالی و گسترش شبستان به سمت شمال، بخش‌هایی از گورهای آن را تخریب نموده است.
انتهای پیام
