جایگاه حاکمیت مردم در طرح صیانت / به جای نفی کردن اصلاح کنیم

به گزارش خبرنگار ایکنا، شبکه رادیویی گفت‌وگو شب گذشته 16 مردادماه نشستی با عنوان «تبیین ابعاد مختلف طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» را با حضور محمدصادق افراسیابی، دکترای سیاستگذاری فرهنگی به عنوان کارشناس مجری و جمعی از مدافعان و منتقدان این طرح  برگزار کرد.

در ابتدای این نشست رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی به نگرانی‌های بخش خصوصی در حوزه کسب‌وکارهای اینترنتی پرداخت و گفت: تصور ما این است که با اجرای این طرح کسب‌وکارها در 2 بخش با مشکل روبرو خواهند شد. اول کسب‌وکارهای خردی که در بستر شبکه‌های اجتماعی در حال فعالیت هستند و دوم کسب‌وکارهای بزرگ‌تر که به‌وسیله موتورهای جستجوگر و غیره امرار معاش می‌کنند.

الفت‌نسب در ادامه به روند افزایشی استفاده کاربران از فضای مجازی برای درآمدزایی اشاره کرد و افزود: بسیاری از افراد جامعه طی سالیان گذشته به سمت درآمدزایی از اینترنت و کسب‌وکارهای مجازی در شبکه‌های اجتماعی روی آوردند و علی‌الخصوص بعد از کرونا این موضوع پررنگ‌تر شد و براساس آمار موجود امروزه بیش از 300 هزار فروشنده در این بستر مشغول فعالیت هستند.

کسب و کارهای مجازی؛ مخالف طرح صیانت 

عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب‌ و کارهای اینترنتی تصریح کرد: براساس یکی از مواد این طرح فعالیت پلتفرم‌ها محدود خواهد شد و با توجه به حجم انبوهی از افراد که در این بسترها مشغول فعالیت هستند این موضوع به دغدغه جدی فعالان فضای مجازی و مردم تبدیل‌ شده است و بسیاری از کسب‌وکارها مخالفت خود را با این طرح اعلام کردند. طراحان این طرح ادعا می‌کنند که هدف اصلی‌شان حمایت از کسب‌وکارهاست در صورتی‌که اکثریت کسب‌وکارهای مجازی مخالف تصویب چنین طرحی هستند.

در ادامه نشست ناصر فخاری، رئیس پژوهشکده دولت اسلامی از روح حاکم بر این طرح سخن به میان آورد و اظهار کرد: طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی 6 فصل و 34 ماده دارد که از سوی کمیسیون فرهنگی مجلس ارائه شده است. باید به این نکته توجه کرد که این طرح صرفاً فرهنگی نیست و تبعات اقتصادی و اجتماعی در بر خواهد داشت.

فخاری ادامه داد: این طرح از سوی چهره‌های فرهنگی برای صیانت از مرزهای فرهنگی کشور پیشنهاد شد و گردآورندگان این طرح معتقدند که در فضای مجازی ضابطه و چارچوبی وجود ندارد و باید همانند فضای فیزیکی قوانین سفت و سختی برای مدیریت لحاظ شود. برای مثال قانون‌گذار برای جرائمی مانند قمه‌کشی و عبور از چراغ‌قرمز قوانینی وضع کرده و باید در فضای مجازی نیز این قوانین پیاده‌سازی شود.

رئیس پژوهشکده دولت اسلامی افزود: وقتی زیرساخت مناسب برای فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در داخل کشور وجود ندارد، مردم حق‌ دارند که از بررسی چنین طرحی آن‌هم به‌صورت غیرعلنی نگران باشند و از دغدغه سلبی بودن این طرح را به‌جای ایجابی بودن آن دارند.

رضا تقی‌پور، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس یکی دیگر از حاضران در این نشست بود که ضمن تشریح اهداف این طرح در مقام پاسخگویی به منتقدان برآمد و گفت: این طرح سابقه چند ساله در مجلس دارد و عنوان آن چیزی که در صحن علنی مجلس در مورد آن تصمیم‌گیری شد «حمایت از حقوق کاربران و خدمات کاربردی در فضای مجازی بود» نه صیانت از فضای مجازی.

محدودسازی فضای مجازی در دستور کار نیست

تقی‌پور افزود: طرحی که امروز در دست بررسی است حدود 70 درصد نسبت به‌پیش نویس اولیه تغییر کرده، البته این موضوع خیلی طبیعی است چرا که برخی از نمایندگان دغدغه‌ها و پیشنهاد‌هایی داشتند که به‌ پیش‌نویس اولیه اضافه شد. آن چیزی که امروز تحت عنوان طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات کاربردی در فضای مجازی مطرح می‌شود به معنای محدودسازی و مسدودسازی فضای مجازی نیست. از طرف دیگر زیر پرچم اصل 85 قرار گرفتن طرح نیز به معنای عدم مشورت با بخش خصوصی نیست؛ تا به امروز از بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی دعوت کردیم تا نظریات خود را درباره وجوب این طرح ارائه دهند.

نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس ضمن بیان این مطلب که «بررسی این طرح تازه آغاز شده و چیزی به نام قانون تصویب نشده و این طرح فقط یک پیشنهاد است» گفت: در تبصره 2 ماده 28 این طرح آمده است که اگر شرکت‌های اینترنتی بین‌المللی نسبت به ایجاد نمایندگی رسمی در ایران اقدام نکنند، اعمال بند ج در مورد آن‌ها یعنی فیلترینگ شبکه‌ها و سرویس‌ها تا زمان تأمین جایگزین مناسب داخلی یا خارجیِ مورد تائید کمیسیون، لازم نیست. همچنین وزارت ارتباطات در صورت تائید نشدن جایگزین داخلی یا خارجی برای سرویس‌های مورد بحث، موظف است طی 8 ماه نسبت به ایجاد خدمات پایه کاربردی جایگزین اقدام کند.

تقی‌پور بیان کرد: به هر ترتیب در بحث‌های اجتماعی و فرهنگی معمولاً اختلاف‌ سلیقه وجود دارد اما به‌عنوان نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی وظیفه‌ داریم که از کسب‌وکارهای داخلی حمایت کنیم؛ لذا در همین راستا حمایت جدی از پلتفرم‌های داخلی صورت گرفته و امیدواریم در یک فضای منطقی بتوانیم این طرح را تصویب کنیم.

سعید مشهدی، دبیر مجمع ناشران دیجیتال اسلامی یکی دیگر از حاضران در این نشست بود که بعد از سخنان تقی‌پور به‌عنوان یکی از مدافعان طرح اظهارنظر کرد. مشهدی معتقد است که فضای مجازی امتداد فضای فیزیکی است و مجموعه قوانینی که در کشور وجود دارد در فضای مجازی نادیده گرفته می‌شود.

دبیر مجمع ناشران دیجیتال اسلامی در مقام مدافع طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی برآمد و گفت: بیش از 20 سال است که فضای مجازی وارد کشور شده و حدود 10 سال است که در عرصه‌های مختلف این فضا مشغول فعالیت هستیم اما تا به امروز قانونی برای مدیریت آن در نظر گرفته نشده است.

به جای نفی، اصلاح کنیم 

مشهدی افزود: متأسفانه امروز طرح صیانت از فضای مجازی از سیاسی‌ترین طرح‌های کشور نیز سیاسی‌تر شده است چرا عده‌ای فکر می‌کنند که این طرح وحی منزل است. بهتر است به‌جای نفی آن به فکر اصلاح باشیم. اگر بندهای مختلف این طرح را بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که این طرح آن‌قدرها هم که انتقاد می‌کنند بد نیست. در ماده 15 این طرح چنان گردش مالی برای بخش خصوص ایجاد خواهد شد که تمامی آسیب‌های مالی به وجود آمده را جبران خواهد کرد. ترافیک داخلی اینترنت 15 درصد است و متأسفانه 85 درصد ترافیک اینترنتی ایران صرف خارج کشور می‌شود، پس چرا نباید به فکر رفع این معضل باشیم و سبب اشتغال‌زایی صد‌ها هزار نفر در این فضا شویم.

چرا بخش خصوصی دعوت نشد

در ادامه رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی ضمن انتقاد از صحبت‌های مشهدی در مقام پاسخگویی قرار گرفت و گفت: آقای پژمان‌فر پشت تریبون مجلس اعلام می‌کنند که با تصویب این طرح 10 میلیون شغل ایجاد خواهد شد؛ اما براساس کدام چارچوب و قاعده علمی این حرف‌ها عنوان می‌شود. اگر بخش خصوصی به این طرح معترض است به خاطر این است که مجلس اعلام می‌کند بیش از دو هزار ساعت بر روی این طرح کار کارشناسی شده اما دریغ از دعوت بخش خصوصی.

الفت‌نسب افزود: وقتی هم که از ما به‌عنوان نمایندگان بخش خصوصی به مرکز پژوهش‌های مجلس دعوت کردند آقای زاکانی اعلام کردند که فقط می‌توانید در مورد 2-3 بند این طرح اظهارنظر کنید. با حکمرانی در فضای مجازی مشکل نداریم اما دغدغه ما این است که وقتی خارجی‌ها بنابر دلایل مشخص وارد کشور نشوند من داخلی باید به فکر اخذ مجوزهای جدید باشم و هر روز باید به چندین اداره جدید پاسخگو باشم! تازه این تمام ماجرا نیست بلکه احراز هویت کاربران فضای مجازی نیز موضوعی است که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن گذشت.

در ادامه رضا تقی‌پور، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در مقام پاسخگویی قرار گرفت و اظهار کرد: مقوله احراز هویت کاربران فضای مجازی مربوط به این طرح نیست و در چند سال پیش مطرح‌ شده بود. مصوبه جلسه پنجاه و نهم مورخ 1398/06/09 شورای عالی فضای مجازی با موضوع «نظام هویت معتبر در فضای مجازی کشور» که به استحضار مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) رسید، طی نامه شماره 98/103515 در تاریخ 1398/07/15 از سوی دبیر شورای عالی فضای مجازی ابلاغ شد لذا برخی نگرانی‌های مطرح‌ شده بی‌مورد است.

تقی‌پور همچنین گفت: قانون جرائم رایانه‌ای که در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ پنجم خردادماه 1388 مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 20/3/1388 به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره 16306/121 مورخ 3/4/1388 به مجلس شورای اسلامی واصل شده است، در همان سال به پیوست برای اجرا به ریاست جمهوری وقت ابلاغ شد. پس دغدغه‌ای که برخی از ناآگاهان طرح عنوان می‌کنند فقط به غبارآلود شدن فضا منجر می‌شود.

نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان این مطلب که مدیریت فضای مجازی صرفاً مختص به ایران نیست، گفت: تمامی پلتفرم‌ها در فضای مجازی در اختیار آمریکایی‌هاست و در سال 2016 اروپایی‌ها برای اینکه انحصار این پلتفرم‌ها از اختیار آمریکایی‌ها خارج شود قانونی تصویب کردند که چرا ما نباید از امروز به فکر شکستن سلطه آمریکا در فضای مجازی باشیم؟

حاکمیت مردم در طرح صیانت چه می‌شود

الفت‌نسب در ادامه این نشست در پاسخ به سخنان تقی‌پور گفت: پس حاکمیت مردم در این طرح چه می‌شود؟ اگر شما به گوگل 4 ماه مهلت می‌دهید که دفتر در ایران تأسیس کند و آن شرکت سرباز زد، آیا شما می‌توانید این ابر جستجوگر دنیا را مسدود کنید؛ چه طور می‌توانید برای این جستجوگر جایگزین پیدا کنید؟!

در ادامه مشهدی به الفت‌نسب گفت: آن‌قدر این فضا را شور کردند که همه ماندند که چه‌کار باید انجام دهند؟ چرا به این مطلب توجه نمی‌کنید که خود آمریکا هم شبکه چینی تیک‌تاک را سانسور کرد، پس سانسور کردن و مسدودسازی فقط مختص به ایران نیست.

ناصر فخاری، رئیس پژوهشکده دولت اسلامی نیز در پایان این نشست پرحاشیه ضمن انتقاد از صحبت‌های مدافعان طرح افزود: یکی از مشکلات حاکمیت ما نگاه سلبی است که به موضوعات دارد. متأسفانه حکومت ما با نگاه سلبی به‌جای ایجابی اعتماد مردم را از بین برده است، شما اگر می‌خواهید برادری‌ خود را اثبات کنید اول بگویید چرا تلگرام را در ابتدا مسدود کردید و سپس به فکر جایگزین کردن آن افتادید؟! ماهم معتقدیم که شبکه‌های اجتماعی دشمن حکومت اسلامی هستند و این‌ها ابزار دست دشمن برای سرنگونی نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند اما تمام صحبت ما این است که شرکت‌های آمریکایی به‌هیچ‌وجه حاضر نخواهند شد در کشور ما دفتر تأسیس کنند پس باید روش منطقی اتخاذ شود که فضای غبارآلود فعلی شفاف‌تر شود.

یادآوری می‌شود؛ رادیو گفت ‌وگو از روز شنبه به مدت سه روز متوالی با حضور محمدصادق افراسیابی، دکترای سیاستگذاری فرهنگی به عنوان کارشناس مجری و جمعی از مدافعان، منتقدین، اساتید دانشگاه‌ها و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به واکاوی و نقد و بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی خواهد پرداخت.  

این برنامه با تهیه‌کنندگی رقیه زهرا پرندآور روزهای شنبه تا دوشنبه به صورت زنده از ساعت ۱۷:۳۰ تا ۱۹ از موج FM ردیف 103.5 پخش خواهد شد و خروجی برنامه به عنوان یک گزارش سیاستی در اختیار نهادهای سیاستگذار و مقررات گذار قرار خواهد گرفت.