تولید زودهنگام داروی کرونا خیالی خام است / ارتباط مرگ‌های کرونایی با عوارض داروها
عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران با اشاره به عوارض داروهای تجویز شده برای بیماران کرونایی، گفت: برخی از مراکز دانش بنیان و بسیاری از اساتید مطرح دانشگاهی معتقدند که شاید بسیاری از مرگ و میرها ناشی از مصرف داروهای تجویز شده برای کروناست.
به گزارش ایکنا، امروز پنجم شهریورماه روز بزرگداشت محمد بن زکریای رازی و روز داروسازی است. این روز را در حالی سپری می‌کنیم که کشورمان یکی از بحرانی‌ترین ورطه‌های تاریخی خود در حوزه دارو را تجربه می‌کند. کمبود شدید دارو و هزینه‌های گزاف داروها در کنار عدم قطعیت تأثیر داروهای کرونایی به شدت عموم مردم را نگران و آسیب‌پذیر کرده است.
این واقعیت که هنوز داروهایی با درمان قطعی برای بسیاری از بیماری‌ها کشف نشده در کنار این حقیقت که پیشرفت علم داروسازی توانسته جان میلیون‌ها انسان را نجات دهد و یا بر کیفیت و طول زندگی بیماران بیفزاید، نشان دهنده عمق اهمیت داروسازی و لزوم تمرکز علمی بر این بخش از طب است.
این اهمیت اکنون که پاندمی کرونا جهان را فراگرفته و هر روز دارویی به عنوان داروی مؤثر بر کرونا مطرح و پس از سیر هجوم برای مصرف، افزایش قیمت و کمبود، در نهایت کنار گذاشته می‌شود، بیشتر خود را نشان می‌دهد.
شهاب‌الدین جنیدی، عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران، در گفت‌وگو با ایکنا به تشریح وضعیت تولید دارو برای درمان کرونا و دلیل بی‌ثباتی و عدم ارائه یک داروی مؤثر برای درمان این بیماری پرداخت و گفت: کرونا یک بیماری عفونی با منشأ ویروسی است. به طور کلی روند درمان بیماری‌هایی با منشأ ویروسی نسبت به بیماری‌های با منشأ میکروبی یا قارچی سخت‌تر و درمان این بیماری‌ها با مشکلاتی مواجه است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر دانش پزشکی مبتنی بر علوم تجری است و در علوم تجربی یکی از اصول مهم پایش و ارزیابی کارهایی است که قبلاً انجام شده و چون کرونا بیماری جدیدی است تجربه چندانی در خصوص آن وجود ندارد.
حتی برای درمان سرماخوردگی هم داروی مؤثر نداریم
این عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران با اشاره به این مطلب که شایع‌ترین بیماری که بشر در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شود سرماخوردگی است و عملاً داروی مشخص و مؤثری که ویروس سرماخوردگی را به صورت مؤثر از بین ببرد شناخته نشده است و همچنان با رژیم مایعات، ویتامین c و ... به مراقبت از بیماران می‌پردازیم، گفت: در نتیجه با توجه به اینکه منشأ کرونا ویروسی است، میزان همه‌گیری آن بالاست، اندام تنفسی را درگیر می‌کند. مشکلات درمان همه بیماری‌های ویروسی در این بیماری جمع و درمان آن را با مشکل مواجه کرده است.
وی ادامه داد: اکنون اولین مشکلی که بیماران مبتلا به کرونا پیدا می‌کنند مسئله کمبود اکسیژن است، در ادامه معضلاتی در فاز التهابی ایجاد و معمولاً قلب، کلیه و کبد یعنی اندام حیاتی و مهم بدن دچار مشکل میشوند و بعد مسائل انعقادی برای این بیماران اتفاق می‌افتد و هنوز دارویی مؤثر که بتواند ویروس را در بدن از بین ببرد ساخته نشده است.
جنیدی تصریح کرد: در هیچ کجای دنیا دارویی پیدا و اعلام نشده است که در کارآزمایی بالینی آن بین مصرف کنندگان و افرادی که آن را مصرف نکرده‌اند از نظر بهبود وضعیت تفاوت معناداری ایجاد و عوارض آن سنجیده و بر اساس بالاتر بودن فواید آن نسبت به عوارض آن، در خط درمان قرار گرفته باشد.
اجازه استفاده از دارو در بحران‌ها
وی به تأثیر پاندمی جهانی کرونا بر تصمیم دولت‌ها برای استفاده از برخی داروها اشاره و اظهار کرد: یک دارو برای اینکه در خط درمان بیماری قرار گیرد باید مراحلی را بگذراند اما در بحران‌ها و شرایطی که پاندمی اتفاق می‌افتد و تهدیدها شدید است، دولت‌ها برای کنترل و مدیریت مردم و اینکه نشان دهند دارند فعالیتی می‌کنند تصمیماتی برای استفاده از برخی داروها می‌گیرند در حالی که حقیقتاً در علم طب شرایط درمان به این شکل نیست و در خصوص بیماری‌ها و به ویژه بیماری‌هایی که درمان آن مشکل است به زمان نیاز داریم.
جنیدی با یادآوری اینکه نسبت به 20 سال پیش در خصوص عرضه داروهای ضد سرطان موفق‌تر بوده‌ایم، گفت: زمان برد تا نتیجه تحقیقات به ثمر نشست و داروهایی وارد بازار شدند که به درمان سرطان کمک شایانی می‌کنند. البته داروها همواره به دلیل مطالعات و تحقیقاتی که صورت می‌گیرد در طول زمان دچار تغییر میشوند.
تولید زودهنگام داروی کرونا؛ خوشبینانه و خیال خام
وی تصریح کرد: اینکه به این زودی در ایران یا جهان مطرح شود که یک داروی مؤثر درمان قطعی ویروس کرونا وجود دارد، خوش بینانه و خیال خام است. در خصوص سایر بیماری‌ها در طول زمان داروها آزمایش و عوارض و فواید آنها مشخص و در نهایت به سبد داروها اضافه شده‌اند اما هنوز این زمان برای بررسی داروهای مرتبط با کرونا سپری نشده است.
این عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران به ارائه داروهای مؤثر بر درمان بیماری ایدز نیز اشاره کرد و گفت: نزدیک به چهار دهه است که بیماری ایدز شناخته شده اما حدود 10 سال است که بیشتر داروهای مؤثر وارد بازار شده است و تا قبل از آن عملاً بیشترین روش درمانی مبتنی بر پیشگیری بود. در خصوص بیماری کرونا هم همچنان بحث واکسیناسیون، پیشگیری، مراقبت‌ها، قرنطینه افرادی که بیمار میشوند، استفاده از مواد غذایی که سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و داشتن سبک زندگی که استرس را کم می‌کند (چون در بیماری‌های ویروسی چه در ابتلا و چه در درمان، نداشتن استرس تأثیر زیادی دارد) مطرح است و همچنان داروی درمان مؤثر وجود ندارد.
بسیاری از مرگ‌ها ممکن است ناشی از عوارض داروها باشد
این داروساز ضمن هشدار نسبت به عوارض داروهای تجویز شده برای بیماران کرونایی، گفت: فعلاً برای درمان بیماران کرونایی باید بر روی تأمین اکسیژن و مراقبت از سلامت اندام حیاتی یعنی قلب، کبد و کلیه تأکید و عوارض داروهایی که تجویز می‌شود به خوبی دنبال و مدیریت شود. اکنون هم گزارش‌هایی در خصوص اثرات بسیار مخرب رِمْ‌دِسیویر بر روی اندام‌های حیاتی به گوشمان می‌رسد و حتی برخی از مراکز دانش بنیان و بسیاری از اساتید مطرح دانشگاهی مطرح می‌کنند که بسیاری از مرگ و میرها شاید ناشی از مصرف داروهای تجویز شده برای کروناست.
وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به عرضه به روز نتایج تحقیقات مربوط به کرونا، آیا از نتایج تحقیقات جهانی به درستی و به سرعت استفاده می‌کنیم؟ گفت: معظلی که وجود دارد این است که کشورها در پاندمی‌ها دچار آزمون و خطا میشوند. مدیریت واحد، مستقل، مؤثر و جامع الاطراف که بتواند همه مراکز تولید علم را همسو و همه مراکز توزیع دارو را هماهنگ کرده و یک برنامه عملی برای درمان بیماران کرونایی ارائه کنند وجود ندارد و اگر وجود دارد، کارآمد نیست.
این عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران در پاسخ به این سؤال که آیا نباید سازمان بهداشت جهانی این مسئولیت را انجام می‌داد؟ گفت: معمولاً در مسائلی که به یکباره رخ می‌دهد یا عمق فاجعه در آنها از قبل قابل پیش بینی نیست، میزان آمادگی و برنامه‌ریزی سازمان‌ها و دولت‌ها کاهش پیدا می‌کند و هماهنگی وجود ندارد. در بیماری‌های همه گیر نیز همه چیز تحت تأثیر یک کشور نیست و مدیریت جهانی را می‌طلبد که بتواند آن را اداره کند.
وی ادامه داد: با توجه به همه موارد، وظیفه سازمان بهداشت جهانی و سیستم‌های بهداشتی کل کشورها بود که در این زمینه اقدام کنند؛ البته سازمان بهداشت جهانی در بحث واکسیناسیون عمومی، مقررات حمل و نقل مسافران و ... پروتکل‌هایی ارائه کرد اما قوانین باید از طریق سازمان بهداشت جهانی دیکته می‌شد.
لزوم شکل‌گیری یک رهبری قوی در دنیا
جنیدی افزود: به جای اینکه همه مراکز، پزشکان، پرسنل و کادر درمان در کشورهای مختلف سراسیمه به دنبال روش‌های جدید باشند و با یک سردرگمی، اختلاف نظر و تکثر آرا عمل کنند باید یک رهبری قوی در دنیا شکل می‌گرفت و دانشمندان و مؤثران حوزه سلامت کشورهای مختلف را دور هم جمع و راهنمای درمان کرونا برای هر منطقه ارائه می‌کرد اما این اتفاق نیفتاد.
این داروساز افزود: این تجمیع نه در سطح جهان و نه حتی در سطوح پایین‌تر در سطح کشورها رخ نداد. اکنون گزارش‌هایی داریم که پزشکان حاذق و استاد تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی یک دارویی را از زمان مثبت شدن کرونای بیماران شروع می‌کنند اما همان دارو و روش درمان را سایر پزشکان در مقاطع انتهایی بیماری تجویز می‌کنند یعنی هنوز در این زمینه اختلاف نظر داریم و نتوانسته‌ایم روش مشخصی را تعیین کنیم که در چه زمانی با چه مقداری، داروی خاصی را تجویز کنیم و اگر کسی تجویز نکرد بگوییم چرا تجویز نکردی.
وی ادامه داد: اکنون واقعاً نمی‌دانیم اگر بستگان بیماری مراجعه و اعلام کنند بیمار ما به دلیل عدم استفاده از دارویی فوت کرده، واقعاً پزشکی که آن دارو را تجویز نکرده مقصر است یا خیر. اکنون روش تثبیت شده و مشخص و چیزی که در بسیاری از مراکز ایمنی مورد تأیید قرار گرفته باشد وجود ندارد.
جنیدی تصریح کرد: اینکه می‌گوییم به فکر پیشگیری و مراقبت از خود و در صورت ابتلا به فکر اکسیژن، مراقبت از کبد، کلیه و قلب و استفاده از داروهای ضد انعقاد باشید هم به دلیل هم سردرگمی در درمان است.
وی توصیه کرد در کنار استفاده از ماسک، شست‌وشوی مناطقی که ویروس در ابتدا وارد آنجا می‌شود(بینی و گلو) را نیز به صورت روزانه انجام دهیم و افزود: این کار جزو مراقبت‌هایی است که ضرر ندارد. البته مراکز تحقیقاتی می‌توانند بر روی یک جامعه آماری دقیق این مسئله را بررسی کنند که آیا قرقره کردن و شست‌وشوی روزی سه بار مجاری فوقانی تنفسی تغییر معناداری در عدم ابتلا یا بهبود بیماران مبتلا به کرونا دارد یا خیر.
جنیدی به کم بودن تحقیقات صورت گرفته در حوزه پیشگیری نیز اشاره و گفت: هنوز حتی نمی‌دانیم میزان اکسیژن بیمارانی که فوت کرده‌اند چه قدر بوده، آیا فشار اکسیژن با آنچیزی که باید استاندارد باشد هماهنگ بوده؟ کدام داروی ضد انعقاد برای بیماران بهتر است؟
وی تصریح کرد: باید پروتکل و گایدلاین مشخص درمانی برخط و مبتنی بر وب ارائه شود تا وقتی بیمار به بیمارستان مراجعه می‌کند، پزشک وی را در یک دسته بندی تعریف و داده‌ها را به سیستم ارائه کند و سیستم‌های نرم‌افزاری درمان را هدایت کنند نه اینکه هر کسی به فراخور میل خودش سیستم درمانی ارائه کند. در این صورت است که می‌توانیم پیش‌بینی نیاز مصرف دارو را هم انجام دهیم.
جنیدی اضافه کرد: امروز به یکباره اعلام می‌شود که یک دارو بر کرونا مؤثر است؛ این دارو تا قبل از آن، برای بیماری‌هایی با شیوع کم مورد استفاده قرار می‌گرفت به همین دلیل واردات و تولید آن هم کم بود اما به یکباره به دلیل مقاله‌ای که در یک نشریه منتشر شده و هنوز هم معلوم نیست چه قدر مؤثر است به خط اول درمان وارد می‌شود و مردم، سیستم‌های بیمه، پزشکان، داروسازان و ... را دچار مشکل می‌کند و بعد از مدتی نیز مشخص می‌شود که چندان هم مؤثر نبوده است. پس تا برای مسئولان و دانشمندان حوزه‌های پزشکی تأثیرگذاری دارویی مسجل نشده، نباید در خط اول تجویز برای درمان قرار گیرد.
وی در پایان گفت: ابتدای سال 99 گفتند زنجبیل بر درمان کرونا مؤثر است و همین باعث افزایش قیمت این محصول شد؛ اکنون نیز می‌گوید هویج . ما در خصوص مواد غذایی هم دچار مشکل شده‌ایم چه برسد به داروها! دولت‌ها طبیعتاً نمی‌توانند هر دارویی که شاید فردا برای کرونا مؤثر باشد را ده‌ها برابر تولید کنند که شاید لازم شود. بالغ بر 30 تا 40 قلم دارو در یک سال و نیم گذشته در خط درمان آمده اما به فراموشی سپرده شده است.
گفت‌وگو از زهرا ایرجی
انتهای پیام
