نشست «جایگاه زن و خانواده در افق تمدنی آینده» برگزار شد

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «جایگاه زن و خانواده در افق تمدنی آینده» از مجموعه پیش‌نشست‌های همایش ملی «انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده»، 19 بهمن ماه در دو بخش برگزار شد.

در بخش اول این نشست، هادی همایون، رئیس دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) دیدگاه خود در مورد تبدیل مردانگی به زنانگی در مردان و تبدیل زنانگی به مردانگی در زنان و تکامل بر این اساس را تشریح کرد و سپس در خصوص این نظریه با حجت‌الاسلام روح‌الله صدوق مسئول حسینیه اندیشه به بحث پرداخت. در پایان نیز حجت‌الاسلام صدوق دیدگاه‌‌های خود را با محور ترکیب زن و مرد و تکامل آنها را مطرح کرد.

در بخش دوم این نشست، عاشری، دکترای مطالعات زنان گرایش حقوق زن در اسلام و خسروی، پژوهشگر و فعال حوزه زنان و خانواده موضوع «نسبت حضور زن در خانواده و اجتماع» را مورد بررسی قرار دادند.

در این نشست، ابتدا خانم عاشری، خود را به عنوان مادر چهار فرزند، طلبه و دکتری مطالعات زنان معرفی کرد و گفت: من این دروس را خواندم چون دیدم که نقش مادران در تربیت فرزندان مهم است.

خانم خسروی نیز در بخش اول نشست، گفت: مادر و همسر بودن در آئین ما بسیار پسندیده و مورد تأکید است. اگر برای زن به عنوان زن، برای مرد به عنوان مرد و برای هر دو به عنوان خانواده در کنار هم برنامه‌ریزی و قانون گذاری کنیم، بسیاری از مشکلات در خصوص نبود عدالت جنسیتی و ... برطرف می‌شود.

در ادامه نشست، محمدحسین شاه‌آبادی، دکترای فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم (ع) به عنوان دبیر علمی نشست این سؤال را مطرح کرد که «اگر در یک طرف، طیف زنان غربی که در رفتار اجتماعی شبیه مرد شده‌اند و در طرف دیگر طیف زن سنتی (نه زن مسلمان) که بسیار با مرد تفاوت داشته و نقش آفرینی اجتماعی صفر در جامعه دارد و در خانواده نیز وظیفه تولد و نگهداری از فرزند دارد و نه نقش مادری و احساس رشد فردی را داشته باشیم، نسبت درست حضور زن در اجتماع و خانواده چه قدر است و آیا اساساً وجود نسبت بین جامعه و خانواده را قبول دارید؟».

خسروی پاسخ داد: هر کدام از این تقسیم‌بندی‌ها جایگاه خاص خود را دارد. وقتی از زن امروز غربی صحبت می‌کنیم، این زن به یکباره به این زن تبدیل نشده بلکه سیری را پشت سرگذاشته است. در مورد الگوی زن سوم نیز باید یک سیری ایجاد شود تا زن الگوی سوم متولد شود. در تئوری‌ها به راحتی ویژگی‌های الگوی زن سوم در خانواده، اجتماع، تحصیل، کار و ... مطرح می‌شود اما سیری که به این خروجی منتهی شود را بیان نمی‌کنیم.

وی ادامه داد: نظام جمهوری اسلامی تاکنون نتوانسته این مسیر را سامان دهد و ما داریم مسیر را غلط رقم می‌زنیم؛ اول خود مدینه فاضله‌ای که الگوی زن سوم در آن ساری و جاری است باید درست چیده شده باشد.

عاشری نیز گفت: من از تجربه زیسته خودم به عنوان زنی که چهار فرزند دارد و تحصیل می‌‌کند، می‌گویم این مسیر برای من هموار نبود. یک زن در اجتماع ما مجبور است از داخل خانواده خود شروع کرده و این مسئله را جا بیندازد که «من آدم هستم و باید رشد کنم». در اجتماع هم بی‌عدالتی موج می‌زند و استاد، دانشگاه و ... فرقی بین من و فردی که فرزند ندارد، تفاوتی قائل نمی‌شود.

وی تصریح کرد: باید به درست کردن مسیر بپردازیم و اگر لازم است قوانین حمایتی و فرهنگ سازی انجام دهیم تا به وضعیت مطلوب برسیم. در هر دو سوی طیف، ما از تعادل خارج شده‌ایم. 

انتخاب الگو باید بر مبنای یک نظام ارزشی باشد

عاشری با بیان اینکه باید الگوهای مختلف ارائه کرد، اظهار کرد: اما انتخاب الگو باید بر مبنای یک نظام ارزشی باشد. همان زن سنتی اگر انتخاب می‌کند، زن سنتی باشد باید در مسیر ارزش‌هایش در همان خانه و نقشی که برای خودش انتخاب کرده، قدم بردارد.

خسروی در پاسخ به اینکه نظام ارزشی را چه کسی تعیین می‌کند؟، اظهار کرد: خود شما تعیین می‌‌کنید که نظام ارزشی شما چه باشد.

سپس عاشری، در پاسخ، تعیین کننده این نظام ارزشی را دین عنوان کرد.

دبیر علمی نشست سؤال کرد: آیا زن انقلابی را می‌توانیم با مجموعه‌ای از مفاهیم تعریف کنیم؟

خسروی پاسخ داد: می‌توان الگوهای متفاوت تعریف کرد اما اینکه فرد در این مسیر قرار گیرد بر اساس خواسته‌ها و شرایط خاص خودش است.

عاشری گفت: ما جامعه محدودی را ایجاد می‌کنیم که در آن انتخاب‌ها، محدود است و فرد مجبور است از موارد محدود یکی را انتخاب کند و اسمش را هم انتخاب می‌گذاریم. انسان فارغ از جنسیت خود از تمام توان و استعدادش در مسیر رشدش باید استفاده کند. وقتی شما ظرفیتی به نام ازدواج و فرزندآوری دارید، می‌توانید از آن استفاده کنید و هیچ مردی نمی‌تواند جایگزین در این امر شود.

وی افزود: حضرت زهرا(س)، حضرت زینب(س) و حضرت معصومه(س) همه بر اساس ارزش‌ها پیش رفته‌اند اما الگوی واحدی نیستند؛ مثلاً حضرت معصومه ازدواج نکرده اما بر اساس یک نظام ارزشی جلو رفته است.

خسروی اظهار نظر کرد: اینکه در انتخاب‌ها آزاد باشیم و بر اساس فطرت ازدواج هم کنیم، یک حالت آرمانی است اما آیا ما در مدینه فاضله زندگی می‌کنیم؟

عاشری پاسخ داد: جامعه ما هیچ شرایطی برای فرزندآوری ایجاد نکرده است. در ساده‌ترین حالت وقتی من با چهار فرزند می‌خواهم تاکسی اینترنتی بگیرم به من می‌گوید بیشتر از چهار نفر را سوار نمی‌کند یعنی باید یک فرزندم یا خودم با تاکسی دیگری برویم.

در ادامه نشست، این سؤال مطرح شد که حال خوب آیا ملاک انتخاب است؛ اگر زنی با گناه کسب درآمد کند یا عنوان کند که حالش خوب است، آیا ملاک درستی است؟

خسروی پاسخ داد: حال خوب تعاریف مختلفی دارد. بحث ما زن در جامعه اسلامی است. وقتی می‌گویید زن دو انتخاب دارد یا تحصیل یا ازدواج، بعضی از خانم‌ها حتی فقط یک گزینه برای انتخاب دارند. من حال خوب را اثرگذاری مثبت و احساس مؤثر بودن می‌‌دانم. ما تعیین کننده افراد نیستیم من به واسطه رشد فردی خودم، انتخاب می‌کنم.

عاشری گفت: در تربیت و موفقیت نباید خود فرد را نادیده گرفت. افراد موفق در هر دوره‌ای چه زن و چه مرد افرادی بودند که شرایط مناسبی برای رشد نداشتند و به زور و تلاش رشد کرده‌اند ولی افراد از این زحمت اضافی فراری هستند. اینکه می‌گویند درس و ازدواج را با هم جلو ببرید، خوب است اما جامعه زمینه آن را فراهم نکرده است پس هر کس می‌خواهد در هر دو حوزه رشد کند، باید بیش از پیش تلاش کند.

خسروی تصریج کرد: در بیانات مقام معظم رهبری گستردگی زنان در حوزه‌های پزشکی، ورزشی و ... مطرح شده که می‌توان به عنوان دستاورد به آنها نگاه کرد اما در حوزه انسانی این کمترین وظیفه یک انقلاب برای نیمی از جمعیت خود است. آنچه ما به عنوان خلأ و ضعف بعد از 40 سال به آن می‌پردازیم، این است که زنان در ساختار حکومت تعریف معینی ندارند.

وی گفت: کاری که باید جمهوری اسلامی انجام می‌داد، این است که زنان را در ساختار تعریف کند. اگر نگاه سیستم عدالتی بود لااقل برای بخش‌هایی که بیشتر آنها زن هستند باید مسئول زن انتخاب می‌شد. مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران با همه جمعیتی که دارند، مدیریت حوزه علمیه الزهرا و ... برعهده آقایان است.

خسروی گفت: در ساختار دولتی ما طی 40 سال مشاوران زن وزرا، فقط زنانی بودند که در جلسات شرکت می‌کردند نه اینکه کنشگری داشته باشند.

شاه‌آبادی دبیر علمی نشست، این سؤال را مطرح کرد که آیا اینکه مدیر، زن باشد، چهارچوب مطلوب است؟

آیا مدیریت یک مسئله مردانه است؟

عاشری پاسخ داد: آیا مدیریت یک مسئله مردانه است؟ وقتی در خانواده قائل به نقش آفرینی پدر و مادر هستیم، در جامعه هم باید زن و مرد با هم حضور داشته باشند. یک سیستم هم، هم با نگاه مردانه و هم با نگاه زنانه باید مدیریت شود و اگر مشاور بانوان داریم واقعاً به نگاه زنانه این بانوان باید توجه شود.

خسروی هم گفت: بر اساس بیانات امام و مقام معظم رهبری تصورمان از کنشگری زنان، گنشگری اثرگذار است؛ همانطور که در انقلاب‌ها و راهپیمایی‌ها در سراسر جهان و ایران زنان حضور داشتند.

وی اظهار نظر کرد: اگر در نظام جمهوری اسلامی خانمی به سمتی منصوب می‌شود باید اثرگذاری آن فرد مورد نظر باشد.

شاه‌آبادی، دبیر علمی نشست در ادامه این سؤال را مطرح کرد که در صدا و سیما قبلاً زنان الگو معرفی می‌شد؛ از جمله خانمی که برای اولین بار راننده ماشین سنگین شده بود، آیا معرفی این افراد به عنوان الگو درست است؟

عاشری پاسخ داد: در کنار نقش‌های اجتماعی و خانوادگی بر اساس ارزش‌ها باید فردیت زن‌ها در نظر گرفته شود. در مباحث تربیتی گفته می ‌شود باید به توانمندی افراد توجه شود تا شخص بتواند در بقیه ابعاد هم حضور مؤثر داشته باشد اما ما مدام چیزهای مختلف را برجسته می‌کنیم. به نظر من شخصیت متعادل باید همه توانمندی‌های خود را جلو ببرد. اگر زن راننده کامیون را زن موفق معرفی می‌کنیم این اشکال دارد اما می‌توانیم بگوییم هر انسانی با تمرین و تمرکز می‌تواند خود را به رشد برساند.

خسروی در پایان گفت: سیستمی که نتواند الگوی مناسب برای یک انسان تعریف کند، دچار مشکل است. آنچه که رسانه‌ها اکنون ارائه می‌کنند با ارزش‌های ما متفاوت است. تفکرات و نگاه‌های مختلف با سرعت بی‌مهابایی در حال ورود به نظام جمهوری اسلامی هستند ولی مواجهه ما بسیار کند است.