میراث مکتوب = فهرست‌نویسی!

باید توجه داشت که میراث مکتوب از دو واژه به معنای ماترک یا آنچه به ما به ارث می‌رسد و آنچه که به رشته تحریر درمی آید تشکیل شده که شامل عظمتی از ابتدای تولد نوشتار از الواح گلی بابلی گرفته تا نشر دیجیتال است. اینکه واژه میراث اذهان را به چند قرن قبل میبرد دلیل کمکاری مرتبطان با این حوزه از محققان و مولفان گرفته تا مسئولان و مدیران مربوطه است. در حالی که همین آثار مکتوب فعلی، میراث مکتوب فرداها هستند و با توجه به شتاب روزافزون تکنولوژی ثبت آنها به ساده‌ترین شکل ممکن میسر است.

متأسفانه فرهنگسازی در زمینه میراث مکتوب به صورت صحیح و امروزی صورت نگرفته است و ازاین‌رو بسیاری از فعالیت‌های موجود فقط در زمینه ثبت و نگهداری این آثار به صورت موزه‌ای انجام گرفته است. هرچند نگهداری و مراقبت از آثار مکتوب امری دشوار و ظریف و قابل تجلیل است اما این نگهداری به منظور اشاعه و توزیع محتوای ارزشمند این آثار برای نسل جدید و مردمان آینده است و اگر قرار است در موزه‌ها بماند که صرفاً یک اثر موزه‌ای است و دیگر نمی‌توان نام میراث مکتوب به آن داد.

البته برخی از این آثار به همت برخی ناشران دوباره منتشر شده‌اند و در اختیار مردم و مراکز دانشگاهی قرارگرفته‌اند اما حجم آثار آن‌قدر زیاد است که همتی عالی در سطحی گسترده را می‌طلبد تا این محتواهای ارزشمند قابل استفاده در زندگی امروز نیز در اختیار همه مردم قرار گیرد.

یکی از اتفاقاتی که می‌تواند به استفاده بهینه روزآمد از این آثار کمک کند تبلور محتوای ارزشمند آنها به محتواهای فرهنگی و هنری در قالب‌های جذاب است. به طور مثال اگر مخاطب امروز نمی‌تواند به صورت مستقیم با مثلا تاریخ بیهقی ارتباط بگیرد و دچار کلمات و مفاهیم دشوار آن می‌شود می‌شود با بازنویسی آن به زبان امروزی در قالب کتاب و سپس فیلمنامه، آن را به فیلم یا سریال تبدیل کرد. یا در جهان امروزی که آثار فانتزی مخاطبان بسیاری به ویژه در نسل نوجوان و جوان دارند از آثاری چون شاهنامه فردوسی یا منظومه‌هایی چون فلکناز و خورشیدآفرین که محتواهای اخلاقی ارزشمند در کنار پند و اندرز در پرده‌ای از تخیل و ماجرا دارند استفاده کرد.

جان کلام اینکه میراث مکتوب زمانی ارزشمند است که وارد جامعه امروزی شود وگرنه با فهرست‌نویسی و زندانی کردن آنها در موزه‌ها قرار نیست اتفاقی بیفتد.

عباس کریمی عباسی