صوفیانی که دست‌بسته نماز می‌خوانند ولی به امامان شیعه معتقدند/ ظرفیت بی‌نظیر تبلیغ در شبه‌ قاره هند

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب عباسی، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه، شامگاه 8 خرداد در نشست علمی «گزارشی از جریانات صوفی و خانقاه در شبه قاره هند»، که از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد، گفت: نباید در زمینه فرصت‌های تبلیغی به هندوستان مانند کشورهای اروپایی و حتی آسیایی نگاه کنیم. این کشور  امتیازات و فرصت‌های ویژه‌ای دارد، زیرا حدود یک‌پنجم جمعیت دنیا را در اختیار دارد و یک‌چهارم دنیا یعنی نزدیک به دومیلیارد نفر به زبان اردو سخن می‌گویند و این کشور تأثیر زیادی بر کشورهای دیگر دارد.

وی با بیان اینکه جمعیتی معادل جمعیت ایران، از هند در کشورهای دیگر مانند کانادا و آمریکای شمالی و آسیا، ساکن هستند، اظهار کرد: پیوند تمدنی میان ایران و هندوستان است. در هند مردم خود را آریایی و ایرانیان را هم آریایی می‌دانند و احترام ویژه و برخورد محترمانه‌ای از سوی هندوها به ایرانیان وجود دارد. ضمن اینکه زبان فارسی و آشنایی جدی با فرهنگ فارسی از دیگر ویژگی‌های این کشور است و اکثر کتیبه‌های رسمی آنان به زبان فارسی است و فارسی زبان تمدنی آنان محسوب می‌شود.

عباسی با اشاره به اینکه بوستان سعدی در مدارس دیوبندی مطالعه می‌شود، گفت: در هندوستان رونق دینداری به صورت جدی مطرح است. گاهی اوقات در یک کشور اروپایی سرمایه‌گذاری می‌کنیم که مثلاً 80 میلیون جمعیت دارد، ولی مردم آن کشور به اصل دین حتی مسیحیت اقبالی ندارند، ولی مردم هند با رسوم و آداب دینی مأنوس هستند و آن را ضروری می‌دانند و اگر بر تبلیغ تمرکز کنیم، در جذب افراد به مکتب اهل بیت(ع) موفقیت بیشتری خواهیم داشت.

رونق دینداری در شبه‌قاره هند

استاد و پژوهشگر حوزه با بیان اینکه چون دینداری در هندوستان رونق دارد، تصوف هم رواج زیادی دارد، تصریح کرد: نمی‌توانیم بین مسلمین و هندوها در این کشور خط بکشیم و آنها را از هم جدا کنیم و وقتی در این کشور به عزاداری نگاه می‌کنیم، از سوی شیعیان بسیار پررونق است و صوفیه هم در عزاداری مشارکت بسیاری دارند. مهمترین فرقه در این کشور، چشتیه و بعد قادریه و سهروردیه است. در برخی خانقاه‌ها قادریه با چشتیه پیوند خورده است.

وی با بیان اینکه حدود 200 میلیون اهل سنت و 50 میلیون شیعه در این کشور وجود دارد که بیش از 80 درصد اهل سنت به صوفیه تمایل دارند و متعبد به آن هستند، گفت: حتی دیوبندیه که معتقد به خانقاه است، آن را بومی‌سازی کرده و رنگ و بوی دیوبندی مانند ذکر و اخلاق به آن بخشیده‌اند و تلاش کردند تا از بدی‌های صوفیه دور باشند. 20 درصد اهل سنت هم که از صوفیه جدا هستند، به جریانات سلفی یا اهل حدیث متعلق‌اند و حاضر نیستند در هیچ مراسمی شرکت کنند، ولی فرقه چشتیه آن‌قدر در بین مسلمین طرفدار دارد که اینها (20درصد اهل سنت) نمی‌توانند اهانت کنند.

عباسی با اشاره به خانقاه اکبرآبادی در دهلی نو، تصریح کرد: از متولیان آن سؤال کردیم که چرا فرزندان خود را برای آموزش به مدارس اهل سنت نمی‌فرستید. جواب دادند که نگرانیم در آنجا وجهه اهل بیت(ع) در وجود فرزندانمان کمرنگ شود، زیرا در بین آنها برخی جریانات فکری معاویه و یزید را تکریم می‌کنند و صوفیه هم به یزید و معاویه نگاهی بسیار منفی دارند و آنها را لعن می‌کنند.

عشق به اهل بیت(ع) در بین صوفیان هند

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: در حالی که به شیعه نگاه مثبتی دارند و اعلام آمادگی می‌کنند که اگر شما تمایل داشته باشید، حاضریم فرزندانمان را برای آموزش معارف اهل بیت(ع) به ایران بفرستیم. البته اکنون دوره‌هایی به منظور معرفی عاشورا و فضائل اهل بیت(ع) برای این جریانات در حال برگزاری است و تقریباً برای هیچ کسی جز اهل بیت(ع) مراسم جشن و عزا برگزار نمی‌کنند و شعر و ذکر نمی‌گویند. این جریانات با وجود اینکه از نظر فقهی، حنفی هستند، ولی مؤانستی که با اهل بیت(ع) دارند، در سال گذشته با حمایت نمایندگی ولی فقیه از 5 مبلّغ ایرانی دعوت کردند و اسکان آنان را برعهده گرفتند و برنامه‌ریزی جدی صورت گرفت. حتی کتاب فضائل اهل بیت(ع) بر مبنای روایات اهل سنت چاپ شد و در اختیار کسانی قرار گرفت که برای عاشقان اهل بیت(ع) سخنرانی و شعرخوانی می‌کنند. از ویژگی‌های مهم صوفیه هند این است که بر اهل سنت هندوستان اثرگذار هستند. حدود یک سال قبل در این کشور جریانی درباره معاویه به راه افتاد و تظاهرات وسیعی برپا شد و سپس به امام‌واره‌ها (چیزی شبیه امامزادگان کشور ما) حمله شد و افرادی به دنبال تصویب قانونی بودند که اهانت به معاویه جرم‌ تلقی شود و حتی اهانت‌کنندگان محکوم به اعدام شوند که موفق نشدند.

وی افزود: تعدادی مسجد به نام معاویه در این کشور و کشورهای دیگر احداث شده و خواستند که با مکتب اهل بیت(ع) تقابل داشته باشند، ولی با وجود تعامل سازنده صوفیه، جلوی این موضوع گرفته شد. در داخل ایران این تصور را از صوفیه داریم که از خط اهل بیت(ع) جدا شده و یکسری فعل و انفعال سیاسی بر ضد نظام دارند و شریعت‌گریز هستند، ولی در هند اهل سنت از آنها تأثیر می‌گیرند. صوفیان در هند طی محرم و صفر مراسم عزاداری برگزار می‌کنند و در تعارض با بنی‌امیه هستند و هر فردی را که از اهل سنت جذب کنند، از طرفداران معاویه کم می‌کنند. حتی دیوبندیه در تعارض با خانقاه هستند، ولی تنشی بین آنان وجود ندارد و پیروان دیوبندیه خود را صوفی می‌دانند. البته این جریان را طبق ذائقه خودشان بازسازی و بومی‌سازی کرده‌اند.

فعالیت هزاران خانقاه اهل سنت

عباسی بیان کرد: الان هزاران مجموعه خانقاهی که عمدتا اهل سنت هستند در هند وجود دارد و شاید از طریق فضای مجازی با 400 تا 500 مجموعه ارتباط داریم. در نزدیکی خانقاه چشتیه، قبرستان بزرگی وجود دارد که بزرگانشان را در آنجا دفن کرده‌اند و به زیارت آنان می‌روند و خودشان در دل بازار و بین اهل سنت خانقاه دارند و مناسک مذهبی خود را برپا می‌کنند. همچنین، در خانقاه سجاده‌نشین دارند که به افراد ذکر می‌آموزند و چله‌نشینی در بین آنان رایج است. صوفیان اهل سنت دست‌بسته نماز می‌خوانند، ولی به امامت 12 امام و اهل بیت(ع) معتقدند و حتی افرادی در خانقاهی گفتند که ما سادات و از نسل امام هادی(ع) هستیم و امام رضا(ع) در بین آنان بسیار مشهور است. تصویر قبرستان بقیع یعنی تصویر قدیمی و جدید آن را نصب می‌کنند و خواستار بازسازی مقابر مطهر ائمه چهارگانه هستند و نسبت به تخریب بقیع معترض بودند.

استاد حوزه علمیه گفت: دیدگاه آنها در مورد خلفا این است که حاکمانی بودند که بعد از پیامبر(ص) روی کار آمدند و اگر لب به مذمت درباره آنان نگشایند مدح هم نمی‌کنند، در صورتی که مجلس ذکر و توسل و مدح و عزا برای اهل بیت(ع) برپا و اعتقادات خود را با صراحت اظهار می‌کنند و اشکالات خلفا را می‌گویند و ارادت جدی به آنان ندارند؛ البته نقطه مقابل صوفیه، بریلیویه هستند که کمترین ارتباط را با شیعه دارند و بر ضد شیعه و معاویه‌پرست هستند و خود را اهل سنت و صوفی‌مسلک می‌دانند. البته این جریان در  ایران کاملاً برعکس است و برای اهل بیت(ع) عزاداری می‌کنند.