اخلاق و معنویت؛ گمشده تمدن غرب
رئیس دانشگاه بجنورد گفت: گمشده تمدن غرب، معنویت و اخلاق است و دانشکده و اندیشکده‌های غربی با وجود اینکه به لحاظ پیشرفت اقتصادی به شرایط مناسبی رسیده‌اند، اما افول اخلاق و معنویت آنان را هم رنج میدهد که در این راستا شکل گیری ادیان‌های مختلف در غرب بیانگر نیاز انسان به اخلاق و معنویت است.
به گزارش ایکنا از خراسان‌شمالی، محمد شیخ زاده، رئیس دانشگاه بجنورد در نشست علمی _فرهنگی با موضوع «همراهی حکومت؛ لازمه رشد معنویت و اخلاق» که به همت معاونت فرهنگی واحد جهاددانشگاهی خراسان‌شمالی امروز 11 تیرماه در بجنورد برگزار شد، اظهار کرد: همان طور در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری مسیر راه را مشخص کردند، منشا توسعه و پیشرفت همان مبحث اخلاق و معنویت است.
وی ادامه داد: یکی از محورهای مهم بعد از علم و پژوهش اخلاق و معنویت بوده که برگرفته از آموزه‌های دینی است، در فلسفه بعثت پیامبران و کتاب‌های آسمانی هم علم و پژوهش و معنویت اخلاق با هم دیده شده است و در نهایت بحث بعدی اقتصاد بوده، که چالش جدی در کشور است.
شیخ زاده ادامه داد: در طلیعه این بیانیه مقام معظم رهبری می‌فرمایند که ورود انقلاب اسلامی به دومین مرحله خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی بوده که پیروزی انقلاب اسلامی را آغازگر عصر جدیدی در عالم میدانند که شعارهای انقلاب، جهانی، فطری و همیشه زنده است.
وی با بیان اینکه انقلاب اسلامی ماهیت معنوی و اخلاقی داشته، انقلاب اقتصادی نبوده و ریشه انقلاب ریشه معنویت، اخلاق و ارزش‌های فطری انسان بوده و انقلاب شکل گرفته به نوعی می‌خواهد در این مسیر ادامه بدهد، گفت: نکته‌ای که اشاره می‌شود این است که در دومین مرحله، این انقلاب وارد مسیرخودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی می‌شود.
وی ادامه داد: در موضوع خودسازی که بخش عمده آن معنویت و اخلاق است به این معنا که جامعه خود ساخته، جامعه‌ای بوده که در جنبه‌های اخلاقی و تعالی معنوی به درجه‌ای از خودسازی رسیده است، همانند این که انسان خودساخته انسانی است که توانسته فضیلت اخلاقی را در خود پرورش بدهد و رذالت‌های اخلاقی را از خود دور کند وقتی از جامعه رشد یافته صحبت میکنیم به این معنا است که همه انسان‌های آن جامعه خود ساخته باشند.
وی تصریح کرد: وقتی نظام آموزش و پرورش و نظام عالی آن جامعه، انسان خود ساخته‌ای را تربیت کند، که شاخص عمده خودسازی همان بحث تزکیه نفس است که در معارف دین خود داریم اگر اتفاق بیفتند،جامعه سالمی خواهیم داشت.
وی افزود: هر کسی که خود ساخته باشد و از نظر اخلاق و معنویت رشد کرده باشد، هر مسئولیتی که به وی واگذار شود را به خوبی انجام میدهد، اگر این مهم برای همگان اتفاق بیفتد افراد جامعه در جایگاه خود کار خود را درست انجام بدهد و کارها براساس خودساختگی انجام شود خودسازی اتفاق افتاده و اگر این مهم نباشد اختلاس و دیگر موارد ایجاد می‌شود.
وی یاد آور شد: مقام معظم رهبری در این بیاینه به دستاوردهای انقلاب اسلامی اشاره می‌کنند، که یکی از این دستاوردها، افزایش چشمگیر اخلاق و معنویت در فضای جامعه است، به این معنا که به برکت انقلاب اسلامی آن ریشههای دینی که به نوعی عمیق تر بود، دوباره فضا برای رشد پیدا کردند و امروز انس و الفتی که مردمان ما با اخلاق و معنویت پیدا کرده‌اند همانند حضور در مراسم اعتکاف، اربعین، شب قدر بسیار بالا بوده، در این راستا فضای اخلاق در انقلاب اسلامی رونق گرفته و در گام دوم انقلاب این مهم تقویت هم می‌شود.
وی با بیان اینکه کاملا به صورت ویژه و برجسته اخلاق و معنویت درجای جای بیانیه دوم گام انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفته است گفت:در این بیانیه آمده است معنویّت به معنی برجسته کردن ارزش‌های معنوی از قبیل: اخلاص، ایثار، توکّل، ایمان در خود و در جامعه است، و اخلاق به معنی رعایت فضیلت‌هایی چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمند، راستگویی، شجاعت، تواضع، اعتمادبه نفس و دیگر خلقیّات نیکو است، معنویّت و اخلاق، جهت دهنده‌ی همه ی حرکت‌ها و فعّالیّت‌های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است؛ بودن آنها، محیط زندگی را حتّی با کمبودهای مادّی، بهشت میسازد و نبودن آن حتّی با برخورداری مادّی، جهنّم می‌آفریند.
شیخ زاده ادامه داد: آن چیزی که شاهد زیبایی و طراوات و شادابی جامعه می‌شود بحث معنویت و اخلاق است، جامعه به لحاظ اقتصادی هر چقدر هم توسعه یافته باشد اگر معنویت و اخلاق در آن جایی نداشته باشد جامعه پیشرفته‌ای برای زندگی نیست.
وی یادآورشد: یک انسان را اخلاق و منش و رفتارش زیبا می‌کند، ممکن است فرد به لحاظ اقتصادی برخوردار بوده یا صورت زیبایی داشته باشد اما اگر اخلاق نداشته باشد افراد در تعامل با آن شخص دچار مشکل و از ارتباط با آن لذت نمی‌برند اما اگر اخلاق و معنویت در کلام و رفتار و حرکات فرد مشخص شود شاید آن فرد به لحاظ وجود این شخصیت‌ها از جایگاه اجتماعی بسیار خوبی بهرمند شود، در این راستا باید این شاخص‌ها را که در معارف دینی و ارزش و سنت‌های فرهنگی و ملی خودمان داریم، حفظ کنیم.
شیخ زاده تصریح کرد: به هر حال هم مردم با خودسازی باید خودشان نسبت به تقویت ارزش‌ها و معنویت دقت کنند و هم حکومت فرصت‌های رشد و تعالی معنوی را ایجاد کند، به طور مثال در کشور ما بحث پوشش عفاف و حیا مطرح است که هم باید مردم ارزش‌ها را رعایت کنند و هم حکومت شرایط را تسهیل کند. اگر در این موضوع خواهران و برادران بخواهند پوشش مناسبی داشته باشند اما آن را در فضای بازار پیدا نکنند بلاخره حکومت در این میان نقش دارد و باید بتواند شرایط را تسهیل کند تا دسترسی به کالاهای فرهنگی را فراهم کند یا مردم میخواهند عبادت کنند اما مسجد مناسبی برای برای عبادت نیست در این راستا هم مردم و هم حکومت باید همراه باشند بنابراین لازمه توسعه معنویت و اخلاق همراهی مردم با حکومت است.
وی ادامه داد: به هر میزان که اخلاق و معنویت در جامعه توسعه پیدا کند سایر مولفه‌های پیشرفت هم تحقق پیدا می‌کند رشد اقتصادی در فضایی میتواند شکل بگیرد که در آن فضا عدالت، شایسته سالاری و امنیت وجود داشته باشد، در جامعه‌ای که کم کاری یک رذیلت اخلاقی بروز پیدا کند قطعا بهره وری هم کم می‌شود و رشد اقتصادی اتفاق نمی‌افتد.
رئیس دانشگاه بجنورد گفت: وجود فرهنگ و اخلاق پایه اساس رشد اقتصادی در جامعه بسیار مهم است، در این راستا اصلاح فرهنگ در جامعه سبب توسعه سایر مولفه های پیشرفت می‌شود.
وی با بیان اینکه مسئولان نقش الگو را برای مردم دارند در بحث ارزش‌ها شاخص‌هایی همانند اخلاص، ایثار، خیرخواهی، تواضع و ساده زیستی مطرح است اگر مسئولان جامعه که به نوعی الگوها مردم هستند این موارد را در رفتار آنان ببیند، فرا میگیرند، افزود: اگر مسئولی مرفه نشین شد و همه چیز را برای خودش خواست حرص و ولع خودخواهی باشد مردم هم این مهم را دیده از آنان یاد میگیرند اگر مسائل مادی برای مسئولان خیلی مهم باشد همانند رسیدن به قدرت و شهرت برایشان اهمیت پیدا کند باقی افراد نیز اینگونه عمل می‌کنند.
شیخ زاده با اشاره به اینکه قطعا حکومت نقش مرجعیت را دارد و حاکمان نقش تعیین کنند، گفت : از پیامبر اکرم نقل شده، در جامعه دو صنف هستند که اگر این‌ها اصلاح شدند جامعه سالم می‌شود و اگر فاسد شدند جامعه هم به فساد کشیده شده و از اخلاق و معنویت دور می‌شود، دانمشندان و فرهیختگان و امیران و مدیران و مسئولان آن دو صنف هستند که در این راستا حساسیت روی این افراد بسیار بالا است زیرا این ها الگوی مردم بوده و شیوه و اخلاق و رفتنار و منش آنان نگاه می‌کنند.
وی یادآورشد: الگوهای موفقی در دوران دفاع مقدس داریم که این دوران اوج فضیلت‌های اخلاقی، ایثار، ساده زیستی از خود گذشتگی محبوبیت و همدلی بود و هنگامی که بررسی میکنیم نقش فرمانده‌های جنگ ، منش و رفتار آنها سازنده بوده، آنان در آن ایام از همان غذای سربازان خود می‌خوردند یا لباس ساده تر از آن می‌پوشیدند و به نوعی فرمانده‌هان دیگران را ارجح می‌دانستند و این کار سبب می‌شد آن سرباز هم ایثار بیشتری از خود نشان بدهد که این مهم برمی‌گردد به این موضوع که فرمانده‌ها در نقش و جایگاه خوب عمل کردند خودشان به ارزش‌ها و اصول پایبند بودند در این راستا مردم هم اطاعات می‌کردند.
شیخ زاده با بیان اینکه اگر مسئولان خود پایبند نباشند چیزی را می‌گویند خودشان برخلاف آن عمل کنند مردم هم یاد میگیرند، گفت: فرزندان ما هم همین شکل هستند، در محیط خانواده پدر و مادر نقش اومرا را دارند و فرزندان هم بازتابی از پدر و مادر هستند اگر فرزندی خوب تربیت شده و صالح می‌شود انعکاس رفتار پدر و مادر هستند، در آن راستا آن اصلی که اثر تربیتی و معنوی دارد عمل است.
وی خاطرنشان کرد: خداوند در قرآن کریم می فرمایید بسیار کار نامناسبی است که شما چیزی را بگوید که به آن عمل نمی‌‌کنید و دیگران را به معروف ها سفارش کنید در حالی که خودتان را انجام نمی‌دهید، در اینجا بسیار مهم است همراهی حکومت و رشد اخلاق و معنویت در جامعه، زیرا اخلاق موجود در جامعه به اخلاق و رفتار و مشی صاحبان حکومت گره خورده است.
شیخ زاده افزود: اینکه کشور ما تا چه میزان در این مهم صحیح عمل کرده است در برخی از برهه‌ها رویش‌هایی را داشته‌ایم، همان طور که در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مطرح می‌شود در بحت توسعه عدالت، نگاه در کشور این بوده که عدالت فراگیر شود مثلا به لحاظ برخورداری در همه کشور مدر حوزه گازرسانی و یا سایر مسایل، با این رویکرد، حداقل مسئولان تلاش کردند که خدمات رسانی صورت بگیرد.
وی تصریح کرد: اما در جاهایی هم موفق نبوده‌ایم به طور مثال ویژه خواری‌هایی که اتفاق افتاده و خواصی که از جایگاه خود سو استفاده کردند به منابع اقتصادی خاصی دست پیدا کرده بود و یا ویژه خواری‌هایی که در واگذاری برخی از مسئولیت‌ها اتفاق افتاده باشد مباحثی بوده که باید به عنوان آسیب‌ها به آن توجه کنیم.
شیخ زاده ادامه داد: مثلا در بحث شایسته سالاری، باید شرایطی در فضای معنوی فراهم شود تا هرکسی براساس شایستگی خود در جایگاه قرار بگیرد و این مهم میتواند خودش جهت دهنده باشد و به نوعی اخلاق و معنویت را در جامعه ترویج کند و هر کسی براساس اخلاص و تعهد در آن جایگاه قرار بگیرد و مراحل رشد و کمال و پیشرفت مادی هم برسد و اگر این موارد جا به جا شد و هرکسی که شایستگی نداشت در آن جایگاه قرار گرفت بسیاری از مولفه های دیگر را هم تحت تاثیر قرار میدهد و اگر این موارد را نداشت در آن جایگاه قرار نگیرد.
وی یادآورشد: به طور مثال اگر پارتی بازی رواج پیدا کرد و موضوعی همانند علم و علم آموزی که به آن بسیار سفارش شده در بین کسانی که صحنه رو می‌بینند دیگر ارزش تلقی نشود به هر حال به نظر می‌رسد برای رسیدن به چنین جایگاهی پارتی مهم تر از سواد است و یا اینکه اخلاق خیلی مهم نیست و اگر فرد دچار بی اخلاقی شده ترفیع گرفته که باید جلوی این امور گرفته شود.
شیخ زاده تصریح کرد: با رویکردی که در دولت حاکم می‌بینیم حداقل به این مسائل اهمیت داده شده ارزش‌ها مهم تلقی می‌شود و بحث مردمی سازی اعتماد به مردم شایسته سالاری توجه می‌شود که به هر میزان هم به این سو حرکت کنیم قطعا رشد اخلاق و معنویت را شاهد هستیم.
وی ادامه داد: در سفر اخیر رییس قوه قضاییه به خراسان‌شمالی وقتی جنس مطالبات دانشجویی را می‌بینم، شاید ظاهر پوشش من به نوعی نشانگر فرد مذهبی نباشد اما کشورم را دوست دارم و مطالبه عدالت می‌کند. اما مطالبه‌ای که دارد از جنس اخلاق و معنویت است یعنی برای آن مهم است و خواهان این است که در جامعه‌ای که زندگی می‌کند، صداقت ، عدالت، نوع دوستی و احترام به همه افراد و دیدگاه وجود داشته باشد که همه این موارد در دین و بیانیه گام دوم انقبلاب اسلامی به آن توجه شده است.
وی تصریح کرد: یکی از آسیب‌هایی که به شدت درگیر آن هستیم مقام معظم رهبری هم در این بیانیه می‌فرمایند ابزارهای رسانه‌ای پیشرفته و فراگیر، امکان بسیار خطرناکی در اختیار کانونهای ضدّ معنویّت و ضدّ اخلاق نهاده است و هم اکنون تهاجم روزافزون دشمنان به دلهای پاک جوانان و نوجوانان و حتّی نونهالان با بهره گیری از این ابزارها را به چشم خود می بینیم. دستگاه های مسئول حکومتی دراین باره وظایفی سنگین بر عهده دارند که باید هوشمندانه و کاملاً مسئولانه صورت گیرد. و این البتّه به معنی رفع مسئولیّت از اشخاص و نهادهای غیرحکومتی نیست. در دوره ی پیش ِرو باید دراین باره ها برنامه های کوتاه مدّت و میان مدّت جامعی تنظیم و اجرا شود.
شیخ زاده با بیان اینکه در این راستا تقابل تمدنی صورت می‌گیرد و هر تمدنی به دنبال این است که ارزش‌های خودش بر سایر تمدن‌ها حاکم کند، گفت: در نگاه دینی ما و انقلاب اسلامی باید ارزش ها حاکم شود که ممکن است تمدن‌هایی مثل تمدن غرب و نظام سلطه این موارد را برنتابد و همه ابزارهای خود را به کار می‌گیرد که ازرش‌ها را تخریب کند یا نگرش و ارزش‌های جامعه را مطابق با سلیقه خود تغییر بدهد.
وی ادامه داد: بنابراین در این فضا مسئولیت مهم حکومت رصد هر چیزی را که به ارزش ها و فرهنگ های خوب موجود در جامعه آسیب میزند است تا جلوی آن گرفته شود و آنایی که سبب تقویت می‌شود مورد حمایت قرار گیرد، که متاسفانه در این زمینه ما خیلی عملکرد مثبتی نداشته ایم.
وی یادآورشد: اگر در شبکه‌های اجتماعی مقایسه داشته باشیم،در همه جای دنیا شبکه های مجازی کنترل و مدیریت می‌شوند و این طور نیست که به صورت افسار گسیخته و یا رها در جامعه‌ای اجازه‌ی فعالیت داشته باشند، شاید نقد شود به کشور ما که فیلترینگ و یا محدودیت سازی وجود دارد اما هنوز اقدام جدی صورت نگرفته که نوجوانان و کودکان ما بدون هیچ محدودیتی به هر شبکه‌ای که میخواهند دسترسی دارند باید این موارد مدیریت شود که هرکسی به فراخور سن و نیاز به محتوا به هر آنچه که مورد نیازش است دست پیدا کند، و این طور نیست که فضا را باز بگذاریم هرکسی هر طور که می‌خواهد استفاده کند زیرا قدرت تحلیل‌ها متفاوت است و بقطعا برداشت فرد 30 ساله با یک نوجوان 10 ساله در موضوعی متفاوت است.
شیخ زاده گفت: اخیرا در موضوع تیک تاک، در مجلس آمریکا هم مشخص شد آنان هم برنمیتابند که رسانه‌ای بیاید بدون چارچوب مشخصی در کشوری که آزادی بیان و رسانه و عقیده دارد باز هم محدودیت ایجاد کند بنابراین آنان هم نگران اخلاق نوجوانان و جوانان جامعه است.
وی عنوان کرد: ما هم باید تعصب و دقت داشته باشیم که رسانه‌ی بیگانه‌ای ارزش‌ها و سنت‌ها را از ما نگیرند بتوانیم حفظ و تقویت کنیم و این طور نباشد که رذایل اخلاقی و که هیچ جایگاهی در فرهنگ دینی ما ندارند آنان را جایگزین کنند و فرهنگ خود را از طریق این ابزار ها به ما تحمیل کنند.
شیخ زاده خاطرنشان کرد: باید در آموزش پرورش و آموزش عالی که به نوعی بحث تعلیم و تریبت را برعهده دارند توجه جدی تری به این مهم شود، هم خانواده ها در ترویج اخلاق و معنویت مسئولیت دارند و هم نهادهایی مثل آموزش و عالی که باید حمایت های ویژه ای در بحث اعتبارات فرهنگی صورت گیرد تا برای تقویت ارزش‌ها برنامه‌های مناسبی تعریف کنند تا آنان را با مضامین اخلاقی بشتر آشنا کنند.
وی ادامه داد: اما که آنچنان که شایسته است اعتبارات فرهنگی اختصاص پیدا نمی‌کند و ما خیلی این موضوع را جدی نگرفته‌ایم این در حالیست که دشمنان ما با تمام قوا و ابزارو پشتیبانی مالی و رسانه ای در میدان حاضر شده‌اند.،اما به نظر می‌رسد ما آنچنان در بحث مقاومت و کنار زدن این افدامات دشمن اقدامی انجام نمی‌دهیم.
شیخ زاده افزود: این مهم یک آسیب بوده باید حداقل در این جنگ به کسانی که در حوزه فرهنگی در میدان نبرد هستند پشتیبانی خوبی برسانیم ستاد قوی داشته باشم که و محتوای مناسبی در اختیارآنان قرار بدهد که همه این هم مستلزم هزینه ، زمان و نیروی انسانی است.
وی یادآورشد: تجربه در دنیای امروزه نشان داده که ،گمشده تمدن غرب، معنویت و اخلاق است، دانشکده و اندیشکده‌های غربی هم که همواره در حال رصد هستند با وجود اینکه به لحاظ پیشرفت اقتصادی به شرایط مناسبی رسیده‌اند، اما افول اخلاق و معنویت آنان را هم رنج میدهد که در این راستا شکل گیری ادیان‌های مختلف در غرب بیانگر نیاز انسان به اخلاق و معنویت بوده و این مهم نشان میدهد که عطش انسان در این حوزه به خوبی پاسخ داده نشده که این مهم نشانگر بازگشت به اخلاق در تمدن غرب است.
وی تصریح کرد: اعتقاد بر این است که دین اسلام پاسخ دهنده این نیاز انسان‌ها بوده، هر چقدر بتوانیم انقلاب اسلامی که پرچم دار آن بوده که به نیاز واقعی بشر پاسخ بدهیم گسترش دهیم می‌توانیم از این مرحله خودسازی به جامعه پردازی و تمدن سازی برسیم و نشان بدهیم انقلاب اسلامی با ترویج اخلاق و معنویت همه قله‌ها را فتح کنیم.
انتهای پیام
