نشانه‌های پیشتازی و ارادت ویژه امیرالمؤمنین(ع) نسبت به قرآن
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی گفت: حضرت علی(ع) اولین فردی بود که رسالت پیامبر(ص) را پذیرفت و به حقانیت قرآن ایمان آورد. خودشان و خانوده اهل عمل به قرآن و در ایام مختلف، از جمله در خطبه‌ها، تمثیل‌ها و... متصل به قرآن بودند. ایشان هم به قرآن کریم ارادتی ویژه داشتند و به تعبیر خودشان، قرآن بهترین موعظه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی سجادی‌زاده؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به بیان نکاتی درباره جایگاه امیرالمومنین(ع) و خاندان او در قرآن و نقش قرآن در کلام امام علی(ع) و در نهج‌البلاغه پرداخت.
متن سخنان وی را در ادامه می‌خوانید؛
امام علی(ع) به عنوان مهمترین شاگرد مکتب قرآن، جایگاه ویژه‌‍‌ای در قرآن دارند و بزرگان اهل تفسیر با الهام از احادیث بیان کرده‌اند هرکجا در قرآن کریم، خداوند با عنوان «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ» یاد می‌کند در رأس این افراد، حضرت امیرالمومنین(ع) است. دیگران هم ممکن است به برخی دیگر از دستورات قرآن عمل کرده باشند اما امیرالمؤمنین(ع) در اصل ایمان، اصل اسلام و عمل به دستورات قرآن پیشگام بوده‌اند. برخی از آیات قرآن نیز وجود دارند که به اعتراف مفسران، تنها کسی که به آنها عمل کرده حضرت علی(ع) بوده است.
عمل حضرت علی(ع) به دستورات قرآن
در سوره مجادله که از سوره‌های مدنی است و برخی از اوصاف حزب الله در آن آمده، آیه‌ای با عنوان آیه «نجوا» موجود است که فقط حضرت علی(ع) به آن عمل کرده است. خداوند در این آیه فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَٰلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ ۚ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ ای اهل ایمان، هر گاه بخواهید که با رسول سخن سرّی گویید (یا سؤالی کنید) پیش از این کار باید مبلغی صدقه دهید که این صدقه برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است (که شما را از سؤالات بی‌جا بر کنار و از بخل و لئامت پاک می‌گرداند) و اگر (از فقر) چیزی (برای صدقه) نیابید در این صورت خدا بسیار آمرزنده و مهربان است» (مجادله/ 12) در این آیه آمده است که قبل از نجوا با پیامبر(ص)، صدقه بدهید اما تاریخ اسلام و قرآن، گواهی می‌دهد وقتی این آیه نازل شد بسیاری از افراد کنار کشیده و دیگر برای سوال پرسیدن نزد پیامبر نیامدند و فقط حضرت علی(ع) به این آیه عمل کردند چراکه یک دینار را به ده درهم صرف کرده و هر یک درهم را صدقه دادند و پس از هر درهم، یک سوال از پیامبر(ص) پرسیدند و چون حکم این آیه همیشگی نبود پس از مدتی، پیامبر(ص)، حکم آیه را برداشتند.
همچنین آیه 96 سوره مبارکه مریم در شأن حضرت علی(ع) نازل شده که خداوند فرموده است: «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَٰنُ وُدًّا؛ همانا آنان که به خدا ایمان آوردند و نیکوکار شدند خدای رحمان آنها را (در نظر خلق و حق) محبوب می‌گرداند» هرچند اگر دیگران هم اهل ایمان و عمل صالح باشند خداوند محبت و مودت نسبت به دیگران را در دل آنها می‌گذارد اما آیه در مورد حضرت علی(ع) است. خوب است به این نکته هم اشاره کنم که مامون از امام رضا(ع) پرسید بالاترین فضیلت جدّ شما چیست که ایشان فرمود اینکه خداوند در قرآن کریم و در آیه مباهله از حضرت علی(ع) با عنوان جانِ پیامبر(ص) یاد کرده است. آیات متعدد دیگری در قرآن در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است؛ از جمله آنها آیه 274 سوره مبارکه بقره است که خداوند فرموده است: «الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ؛ کسانی که مال خود را در شب و روز انفاق کنند نهان و آشکارا، آنان را نزد پروردگارشان پاداش نیکو خواهد بود و هرگز (از حادثه آینده) بیمناک و (از امور گذشته) اندوهگین نخواهند گشت» مفسران گفته‌اند این آیه درباره حضرت علی(ع) است هر چند دیگران هم ممکن است این توفیق را پیدا کرده و در شب و روز به انفاق بپردازند.
یکی دیگر از آیات مربوط به حضرت علی(ع) آیه ولایت است که خداوند فرموده است: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ؛ ولیّ امر و یاور شما تنها خدا و رسول و مؤمنانی خواهند بود که نماز به پا داشته و به فقرا در حال رکوع زکات می‌دهند (به اتفاق مفسّران مراد علی علیه السّلام است)» (مائده/55) بنابراین آیات مربوط به جایگاه حضرت علی(ع) در قرآن کریم بسیار برجسته است هرچند به حکمت و مصلحت خداوند، اسم ایشان به صورت مستقیم بیان نشده است ولی اوصاف ایشان به عنوان الگوی کمال انسانی و ثمره و میوه تکامل آفرینش در قرآن یاد شده است.
رابطه حضرت علی(ع) و قرآن
درباره رابطه حضرت علی(ع) و قرآن کریم باید گفت که حضرت علی(ع) اولین مؤمن به قرآن کریم است. وقتی آیات سوره علق نازل شد و هرچه سنگ، کلوخ، درخت و ... به رسالت پیامبر اسلام(ص) شهادت دادند حضرت علی(ع) نیز اولین فردی بود که رسالت پیامبر(ص) را پذیرفت و به حقانیت قرآن ایمان آورد و خودشان و خانواده‌شان اهل عمل به قرآن بودند و در ایام مختلف، از جمله در خطبه‌ها، تمثیل‌ها و ... متصل به قرآن بودند. ایشان هم به قرآن کریم ارادتی ویژه داشتند و هم اینکه به تعبیر خودشان، قرآن بهترین موعظه است.
درباره انعکاس قرآن در نهج البلاغه هم باید بگویم که ایشان در نامه‌ها و خطبه‌های بسیاری به اهمیت قرآن کریم اشاره کرده‌اند. از جمله در خطبه 156 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «وَ عَلَيْكُمْ بِكِتَابِ اللَّهِ، فَإِنَّهُ الْحَبْلُ الْمَتِينُ وَ النُّورُ الْمُبِينُ وَ الشِّفَاءُ النَّافِعُ» یعنی بر شما باد که به کتاب خدا ملتزم شوید چون ریسمان محکم، نور آشکار کننده، شفای نافع و راه نجات برای هرکسی است که به قرآن متصل باشد. در خطبه 176 نیز فرموده‌اند: «انْتَفِعُوا بِبَيَانِ اللَّهِ وَ اتَّعِظُوا بِمَوَاعِظِ اللَّهِ وَ اقْبَلُوا نَصِيحَةَ اللَّهِ» در اینجا به مردم توصیه می‌‌کنند از بیان خدا سود برده و از پندهای خدا، پند گرفته و نصیحت و خیرخواهی خدا را قبول کنید.
در جاهای دیگر نیز به توجه به قرآن کریم تأکید کرده و از جمله می‌فرمایند ظلمات گوناگونی که بشر در زندگی دارد کشف نمی‌شود مگر با چراغ‌های قرآن کریم. حضرت علی(ع)، وصفی نسبت به قرآن دارند که در ارتباط با خداشناسی اهمیت زیادی دارد. ایشان می‌فرمایند خداوند در قرآن کریم برای خلقِ خودش تجلی کرده بدون اینکه او را ببینند لذا اوصاف خداوند به گونه‌ای در قرآن کریم بیان شده که وقتی کسی این کتاب را می‌خواند گویا خداوند را می‌‌بیند. همچنین ایشان به عجایب قرآن کریم اشاره کرده و می‌فرمایند انسان نمی‌تواند درِ خیرها را باز کند مگر با کلید قرآن. این تعابیر، سخنانی گزافه نیست بلکه حضرت علی(ع) با علمی که نسبت به قرآن دارند، در حدی فوقِ آنچه بشر تصور کند به آن ایمان آورده و عمل کرده است لذا می‌فرمایند قرآن شفاست برای کسی که شفا بخواهد.
شفای بسیاری از دردها به وسیله قرآن
درباره اینکه چگونه قرآن شفاست باید بگویم که خداوند، انسان را احسن التقویم آفریده است لذا سخنی هم که خطاب به این بشر نازل کرده یعنی قرآن کریم، احسن‌الحدیث است بدین جهت اگر کسی قرآن را تلاوت و قرائت کرده و در آن تدبر کند، همین کار می‌تواند شفای بسیاری از بیماری‌های وی باشد. نکته دیگر عمل به قرآن کریم است. قرآن کریم فرموده است: «كُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ؛ بخورید و بیاشامید و اسراف مکنید، که خدا مسرفان را دوست نمی‌دارد» (اعراف/ 31) انسان باید بداند که اگر در مصرف خوراکی‌های حلال زیاده‌روی کند ممکن است برای وی تبدیل به سم شود بنابراین نباید اسراف کند.
علامه طباطبایی در المیزان در ذیل آیه 3 سوره نساء، روایتی آورده که فردی نزد حضرت علی(ع) رسید و گفت من به میزان زیادی شکم‌درد دارم. حضرت علی(ع) گفت نزد همسرت برو و بگو مقداری از مهریه خودش را به تو ببخشد، با این مهریه عسل بخر، با آب باران مخلوط کن و بخور که ان‌شاءالله خوب خواهی شد. آن شخص چنین کاری انجام داد و خوب شد و نزد حضرت علی(ع) آمد و گفت این دستور العمل را از کجا آوردی که حضرت فرمود از قرآن آوردم. همچنین حضرت علی(ع) فرمود قرآن کریم باعث شفا از بزرگترین دردها از جمله شرک، نفاق و دورویی است.
انتهای پیام
