دیدگاه قرآن کریم در مورد جایگاه شعر و شاعری/ آیه پایانی سوره شعرا، گواهی بر تصدیق شعر ایمانی است

حجت‌الاسلام سیدحسین سیدی، رئیس انجمن شعر طلاب خراسان رضوی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، در مورد جایگاه شعر در قرآن کریم اظهار کرد: در قرآن کریم سوره‌ای به نام شعرا داریم که آیات آخر این سوره مبارکه با موضوع شعر و شاعری در ارتباط است.

ضرورت تأویل و تفسیر آیات قرآن کریم

وی با بیان اینکه بسیاری از آیات قرآن کریم نیاز به تأویل و تفسیر دارند، اظهار کرد: قرآن پر است از آیاتی که آیات دیگر را توضیح می‌دهند که آیات آخر سوره شعرا هم از این قاعده مستثنا نیستند.

سیدی بیان کرد: اگر در آیات قرآن ماقبل و مابعد یا شأن نزول یک موضوع را نادیده بگیریم معنا و مفهوم کاملا وارونه جلوه داده می‌شود، به طور مثال در جمله «لا اله الا الله»، «لا اله» کفر محض و «الا الله» ایمان محض است و این دو با هم معنای جمله توحید را می‌سازند.

رئیس انجمن شعر طلاب خراسان رضوی اضافه کرد: لذا در ابتدا دقت در آیه 224 سوره شعرا «وَالشُّعَرَاء یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ، و شاعران را گمراهان پیروى مى‌کنند» بر اساس معنی تحت اللفظی ظاهرا گمراهی شعرا را بیان می‌کند، اما با دقت در آیات قبل و بعد، منظور و مفهوم آیه مشخص می‌شود.

وی افزود: پیش از اسلام در سرزمین حجاز و عربستان هنر شاعری و ادبیات عرب در اوج خود بود، تا جایی که مردم اغلب اشعار زمان جاهلیت را به دلیل اهمیت زیادی که برای آن‌ها داشت حفظ بودند و در تاریخ آمده برخی افراد خانه خود را فروخته و پول آن را به شاعری می‌دادند تا رجزی را در قالب شعر به نام آن‌ها بنویسد، تا در جنگ‌ها آن را بخوانند.

آیات پایانی سوره شعرا؛ بیانگر حقانیت گفتار رسول خدا(ص) در مقابل تهمت‌های دیگران

سیدی ادامه داد: در چنین شرایطی و با این پیشینه ادبیات عرب، برخی از مردم بر این باور بودند که کلام پیامبر(ص) یا همان آیات قرآن اشعاری است که زاده خیال بافی ایشان است و آیات شیطانی هستند از همین رو به پیامبر(ص) می‌گفتند تو کلمات را جادو می‌کنی و ساحر هستی، در حالی که آیات پایانی این سوره حقانیت گفتار رسول خدا(ص) را در مقابل تهمت‌های دیگران اثبات می‌کند.

رئیس انجمن شعر طلاب خراسان رضوی ابراز کرد: خداوند در این آیات قرآن را از شعر خیالبافانه و دروغ مبَرا دانسته و خط و مشی رسول اکرم(ص) را از راه شعرا جدا می‌داند.

سیدی با بیان اینکه تحریم قرآن درباره شعر و شاعری دارای استثنائاتی است، گفت: این استثنا در آیه آخر سوره شعرا «إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیرًا وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبُونَ، مگر کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده و خدا را بسیار به یاد آورده و پس از آنکه مورد ستم قرار گرفته‏اند یارى خواسته‏اند و کسانى که ستم کرده‏اند به زودى خواهند دانست به کدام بازگشتگاه برخواهند گشت» آمده است، یعنی شعرایی که ایمان دارند و عمل صالح انجام می‌دهند.

این شاعر آئینی تصریح کرد: به طور کلی قرآن شعری را که دور از تعقل و همراه با خیال‌بافی، دروغ و در مسیر شیطان است را نفی می‌کند و شعری که در راه ایمان به خدا و اهل بیت(ع) بوده و صدق گفتار دارد را خوب می‌داند.

جایگاه شاعران در سیره ائمه(ع)

وی گفت: علاوه بر استثناء قرآن در مورد جایگاه شاعران، سیره ائمه اطهار(ع) نیز برای ما ملاک خوبی است که می‌توان در این میان به حدیث امام صادق(ع) در بحارالانوار با این مضمون اشاره کرد که شعر (الهی) قبل از آنکه به زبان شاعر جاری شود روح القدس آن را بر قلب شاعر نازل می‌کند، یا حدیث پیامبر(ص) با این محتوا که می‌فرمایند «در برخی از اشعار حکمت پنهان شده است».

رئیس انجمن شعر طلاب خراسان رضوی ادامه داد: همچنین، در روایات آمده است که اهل بیت(ع) به شعرا صله می‌دادند که در این زمینه می‌توان به شعر دعبل خزاعی و اضافه کردن چند جمله توسط امام رضا(ع) به شعر او اشاره کرد که همه اینها دلیل تصدیق شعر الهی و ارزشی توسط ائمه(ع) است.