سوره مجادله مجموعه‎ای از اصول آینده‎انگاری قرآنی را ارایه می‎دهد

به گزارش ایکنا از قم، دکتر مهدی احمدیان ظهر امروز در نشست علمی « آینده انگاری قرآن کریم» در مرکز پژوهش های مسجد مقدس جمکران، گفت: اصل مباحث آینده پژوهی تعبیر این مساله است که آینده چیست و با آن چه باید کرد؟ بعد شناخت و هنجاری که باید انجام شود به این مساله باز می گردد.
وی افزود: این گونه پژوهش ها، تک رشته ای نیستند بلکه میان رشته ای هستند؛ یعنی برای ساخت اقتصاد اسلامی باید نگاه میان رشته ای داشته باشیم؛ در این زمینه مسیر پرپیچ و خمی انجام شد که به نتایج اصلی برسیم؛ در این گونه پژوهش ها نقشه راهی تعریف شد که در آن سه کار اصلی که باید انجام می شد ترسیم شده است.
کارشناس آینده پژوهی تصریح کرد: در این پژوهش، بنیان ها و چارچوب فکری و شناختی هنجاری آینده پژوهی رایج باید شناخته شود؛ پس از نقد آینده پژوهی رایج اقدام به آینده پژوهی قرآنی کردیم؛ در این زمینه روشی نداریم که دانشجویان علاقه مند برای فعالیت های این گونه را توانا کند؛ در این عرصه یک روش میان رشته ای همکارانه ایجاد کردیم.
وی گفت: به جای گزینش پراکنده آیات الهی که ساختار اصلی قرآن را مورد استفاده قرار نمی دهد سعی شد که نگاه کلی و جامع به این عرصه داشته باشیم؛ در این عرصه با استفاده از خبرگان علوم قرآنی سوره مجادله برای ارایه این مباحث آینده شناسی و آینده پژوهی انتخاب شد.
وی افزود: مهمترین تفاوتی در پیش فرض ها و اصول سکولار در آینده پژوهی و دیدگاه قرآنی که به دنبال آن بودیم آن بود که در دیدگاه سکولار، آینده توسط انسان و مجموعه حوادث تصادفی طبیعت است و در این دیدگاه باور به اراده خدا جایگاهی ندارد.
پژوهشگر عرصه آینده پژوهی تصریح کرد: در نگاهی که در این پژوهش به کار گرفته شد سعی شد که نگاه اراده الهی و سهم ما در آن مورد بررسی واقع شود؛ پس ار طی مراحل کلی به استنباط شناختی و هنجاری و بیان این مطالب در قالب یک سوره خاص (مجادله) پرداختیم.
وی گفت: اندیشمندان عمیق آینده پژوهی به جای پرداختن به فلسفه زمان اصالت را به تغییر پرداختند و کنشگران انسانی و غیر انسانی را مورد توجه قراردادند؛ در تدوین چارچوب قرآنی، در بعد شناختی 10 گزاره به عنوان اصول موضوعه که می توانند مبانی فکری ما را مشخص کنند ارایه شد.

خداوند محور اراده هستی
احمدیان اظهارکرد: در این گزاره ها، خدا به عنوان محور اراده در جهان هستی در نظر گرفته شد؛ گزاره های این حوزه به شکل درختی تنظیم شده است که هر گزاره اصلی دارای گزاره های فرعی و همچنین گزاره های جزیی است؛ ما مسلمانانی هستیم که به اراده و برنامه خدا برای همه اعصار و قرون معتقد هستیم ولی به دنبال یافتن نظام این اراده و مدیریت نرفته ایم.
وی گفت: امر به عنوان مفهوم اراده خدا در نظر گرفته شده است و اولوالامر نماد پیش برندگان برنامه خدا در این پژوهش در نظر گرفته شده اند؛ برنامه خدا دارای یک ساختار عالیه است زیرااز یک نظام ربوبی استخراج شده است؛ برنامه خدا دوره هایی دارد که آن رابا واژه یوم نشان دادیم و این مساله بیانگر ساختارمند بودن اراده خدا است.
این پژوهشگر آینده پژوهشی یادآورشد: وجود وعده ها و سنت ها این نظام را شکل می دهند ولی یک مفهوم بسیار مهم قرآنی و مورد غفلت واقع شده، مفهوم آیه است؛ یعنی خداوند رحمان و رحیم دارای برنامه پیچیده آن را نیز می دانیم ولی شناخت این برنامه پیچیده و مبهم با آیه تبیین می شود.
وی گفت: آیه به معنی نشانه ای مفروض شده است که به مفاهیم رفیع تر اشاره می کند و مکمل وعده و سنت است؛ در این بین از بین 113 سوره قرآن( سوره حمد ام الکتاب است) سوره مجادله در نظر گرفته شد.
احمدیان اظهارکرد: برای شناخت ساختار این سوره، بخش بندی انجام شد؛ پیش فرض وباور ما این است که قرآن یک پیکره کاملا منسجم است و مفاهم ثابت در هر سوره بیان شده است؛ با این فرض از 22 آیه سوره مجادله اقدام به شناسایی جزیره ای شد؛ در فصل اول آیات 1 تا 4 مورد بررسی قرار گرفت که مساله حدودالله در نظر گرفته شده است.
وی گفت: فصل دوم در آیه 5 و 6، فصل سوم مساله 7 تا 13 است، فصل چهارم آیات 14 تا بیست است و فصل آخر نیز 20 تا 22 دارد؛ در هریک از این فصول مباحثی چون حدود الله و نجوا و... مورد بحث قرارگرفته است؛ مفاهیم آیه نگاری از جمله آیه و سنت و یوم و نظام مندی ربوبیت خدا در این سوره به صراحت بیان شده است.
احمدیان اظهارکرد: این سوره اشاره خاصی به آخرالزمان و مقطع ظهور دارد که از این جهت نیز برای ما مورد اهمیت بود؛ ایمان به حکمرانی خداوند در مقابل کفر به حکمرانی خدا به عنوان اولین مساله اصلی این سوره در نظر گرفته شده است که آن را محاده می نامند؛ حزب الله و حزب الشیطان نماد این دو گروه هستند.
وی گفت: مساله ظها نیز در این سوره بیان شده است که مطابق مفهوم طلاق است؛ در آیات اول خداوند به مساله حدود الله می پردازد؛ دربخش دوم به بخش نجوا می پردازد و در بخش سوم کشمکش تشکیلاتی دو حزب را نشان می دهد ودر مقام بعدی خداوند اقدام به تجویز می کند.
وی اظهارکرد: در بحث چالش ظهار خداوند در پایان بیان می کند که من عفو و غفور هستم یعنی در این عرصه به لحاظ صفات الهی مساله عفو و جبران خسارت و... مطرح می شود؛ برنامه غلبه حزب الله و نظام سازی و مجموعه سازی و چارچوب سازی در این زمینه بیان شده است.
این پژوهشگر آینده پزوهی اظهارکرد: الگوی آینده نگری که از این سوره برداشت می شود، یک الگوی جامع و کامل است؛ در این الگو، رکن اصلی، ایمان به حکمرانی خداوند است و سپس شش رکن از جمله چارچوب سازی، پرورش اندیشمندان ، نقشه خوانی از برنامه خدا، احصای شواهد به بیان خود سوره(دیدبانی و پویش محیطی)، نجوای مومنانه( به معنی راهکارپردازی و چاره اندیشی) و جریان سازی بیان شده است.
انتهای پیام