موزه اسلامی مالزی؛ کلکسیون قرآن‌های خطی‌ و یادگارهای ایران و چین + عکس

از موزه هنرهای اسلامی مالزی به عنوان گنجینه هنرهای تزئینی اسلامی در جهان یاد می‌شود و ساختمان موزه اثری هنری به شمار می‌رود که ورودی آن با طرح‌های سرامیکی و آیاتی از قرآن مزین شده است.

این موزه دوازده گالری دارد که در آن آثار هنری اسلامی مانند جواهرات و اشیای قیمتی، پارچه، سرامیک و آبگینه، سلاح جنگی و قرآن و نسخ خطی به نمایش درآمده است. سقف موزه نیز گنبدهایی فیروزه‌ای دارد که کاشی‌کاری‌های ایرانی و گچ‌بری ازبکستانی در آن خودنمایی می‌کند.

تندیس تقوی، بانوی هنرمند خوشنویس ایرانی و مسئول انجمن خوشنویسان ایران شعبه مانیل، اخیراً بازدیدی از این مکان داشته و با حسی هنرمندانه این مکان را از نزدیک دیده است. گزارش پیش رو حاصل این بازدید است که تقوی آن را با قلم خود نگاشته و در اختیار ایکنا قرار داده؛ متن گزارش بدین شرح است:

خداوند را شاکرم که توفیق داشتیم در سفر اخیرم به کشور مالزی ضمن بازدید از مساجد ملی کوالالامپور، مسجد صورتی، مسجد فلزی در شهر جدید «پوتراجایا»، مسجد هندی‌ها در محله هندی‌ها و مسجد جامع، از موزه ملی و موزه هنرهای اسلامی نیز بازدید کنم.

از برادر بزرگوار جناب آقای «علی محمد سابقی»، رایزن محترم فرهنگى سفارت جمهوری اسلامى ایران در مالزی و همسر محترمشان به خاطر همه زحمات، همراهی، همدلی و راهنمایی‌هایشان، که سبب شد سفری امن، آرام و پربار را تجربه کنم، سپاسگزارم.

تندیس تقوی، نگارنده مطلب. در سمت راست وی قرآن در یک صفحه با کتیبه‌ای در وسط شبیه اجرای یکی از خوشنویسان هندی در مرکز میکروفیلم نور در دهلی نو

صبح روز چهارشنبه ۲۴ آوریل ۲۰۱۹ برابر با چهارم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۸ پس از بازدید از مسجد ملی کوالالامپور و اقامه نماز و حس معنوی وصف‌ناپذیر و استقبال گرم خادمان مسجد، که این را به فال نیک گرفتم و با اجازه همسرم (محمد جعفری ملک، رایزن فرهنگی ایران در فیلیپین) و دخترانم به جای گشت و گذار در شهر، بازدید از موزه هنرهای اسلامی مالزی را در برنامه قرار دادیم و داخل موزه شدیم.

نیرویی روحانی و قوی همه ما را به داخل موزه هدایت می‌کرد و این حس کاملاً میان من و همسرم و دخترانم فاطمه و ریحانه  مشترک بود.

آیه قرآن بر سردر موزه

در کتیبه بزرگ خوشنویسی سردر ابتدایی ورودی موزه آیه 20 سوره عنکبوت «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ يُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ: (ای رسول) بگو به مردم که در زمین سیر کنند و ببینند که خدا چگونه نخست خلق را آفریده و سپس نشأة آخرت را پديد مى‏‌آورد (حیات فانی را به حیات ابدی پیوند دهد) که خدا بر هر چیز تواناست» نگاشته شده بود و این کتیبه پیامی هدایتگرانه داشت و هر رهگذری را وادار می‌کرد در برابر خدایی که قرآن را برای هدایت، تعقل و تدبر همگان نازل کرد، سر تعظیم و شکر فرود آورد.

جزء‌های قرآن مربوط به شمال آفریقا قرن 16 میلادی/ دهم قمری

همچنین، موزه هنرهای اسلامی مالزی در دسامبر به مساحت ۳۰ هزار مترمربع در کوالالامپور تأسیس شد و بیش از 12 هزار آثار هنری و کتابخانه کتب مرجع هنر اسلامی را شامل می‌شود. محمد کاوند، هنرمند توانمند ایرانی، بازسازی و مرمت گنبد اصلی ساختمان موزه و بخشی از آیینه‌‌کاری فضای داخلی را انجام داده که کارگاه هنری‌اش در مالزی است و در تعدادی از مساجد و کاخ پادشاهان ایالت‌های مالزی هم کاشی مزین به هنر ایرانی را نصب کرده است.

چند قدم پس از آن، بالای پله‌ها، بنر بزرگ تبلیغات نمایشگاه «سرامیک‌های قاجارى؛ پلی بین سنت و مدرنیته» دیده می‌شد؛ نمایشگاهی که از 21 مارس 2019 (اول فروردین ماه 98) آغاز شده و تا ٣١ دسامبر ٢٠١٩ برابر با 10 دی ماه سال جاری ادامه دارد. این نمایشگاه به خوبی نشان می‌داد که در عصر مدرنیته هنر سنتی ایرانی، که براساس دانش و اصول زیبایی‌شناسی است، همواره بی‌رقیب خواهد ماند.

خوشنویسی‌های ایرانی

به محض ورود، خوشنویسی‌های ایرانی در دیوارهای وسیع سالن نمایشگاه و سرامیک‌ها و کاشی‌هایی چشم‌نوازی می‌کرد که مزین به خوشنویسی شعر شاعران نامدار ایرانی و منقش به نگارگری ایرانی و نقاشی چهره پادشاهان قاجار و خانواده و افراد حکومتی آن دوره بود؛ گویی از موزه‌ای در ایران بازدید می‌کنید.

مرقع خوشنویسی فارسی میر عماد حسنی قزوینی، از مشهورترین خوشنویسان تاریخ هنر ایران 

در قسمت اصلی موزه قرآن‌ها، کتب حدیث و دعا، سجاده‌های نماز دست‌بافته، سرامیک‌های مزین به «لا الله الا الله، محمد رسول الله»، ابزارهای خوشنویسی دوران قاجار و عثمانی با رنگ‌های زیبنده و سنگ‌کاری‌های فاخر و تذهیب طلا درخور توجه بود.

فرمان‌های پادشاهان قاجار از سال 1835 تا 1876 (1250 تا 1293ق) با خوشنویسی و تذهیب بی‌نظیر و نقشه‌های جغرافیایی دوره قاجار از دیگر آثار ایرانی موجود در موزه به شمار می‌آمد.

قرآن‌هایی از کشورهای جهان

قرآن‌های مختلف از كشورهای مختلف چین، هند و امپراطوری عثمانى تركیه، آسیای جنوب شرقی، آسیای میانه، قرآن‌های مالایی، جاوایى و آثاری از هنر و تمدن این کشورها همه با هم در یک جا پیوند داشتند و کلام وحی، این معجزه جاوید پیامبر(ص)، عامل اصلی این وحدت بود.

قرآن و جعبه چوبی از استان «آچه» اندونزی

به راستى مذهب و فرهنگ و هنر دوشادوش هم هویت و شناسنامه ملت‌ها هستند و هنر خوشنویسی ایرانی عمیقاً با هویت و فرهنگ اسلامى پیوند دارد.

اسلام وجه اشتراک این تمدن‌هاست و در بطن همه این آثار هنری به وضوح و شایستگی حضور دارد و تنها مرز تفاوت این است که هنر اسلامی، حتی خوشنویسی، با فرهنگ محلی و سنت‌های تاریخی هر ملت بومى شده است.

آثاری هنری از کشور چین

هنر اسلامى کشور چین بسیار جالب توجه بود. همچنین سرامیک‌های چینی در موزه وجود داشت که با اشعار مختلف و هنر خوشنویسی نستعلیق در رثای سالار شهیدان مزین شده بود که از اشعار آن می‌توان به این بیت اشاره کرد: «جان را فدای مرقد شاه شهید كن/ آبی بنوش و لعنت خدا بر یزید كن».

چند جلد شاهنامه

به گفته کارشناسان موزه هنرهای اسلامی مالزی، بیش از ۱۰۰ مجلد از جمله قرآن کریم، ادعیه و همچنین چند جلد شاهنامه و برخی کتب دست‌نویس در این مکان به نمایش درآمده که بخشی از میراث اسلامی این موزه است.

دو تصویر از شاهنامه‌های موجود در موزه هنرهای اسلامی مالزی

آمار دقیق قرآن‌های موجود در موزه را از کارشناسان جویا شدم، اما آنان اظهار بی‌اطلاعی کردند و احتمال دادند بیش از صد نسخه باشد.

پس از دیدن صدها نمونه قرآن از کشورهای مختلف، دیگر مکتوبات اسلامی و ایرانی، مرقع عمادالکتاب، خوشنویس شهیر ایرانی، با آن همه زیبایی و معنویت با خود فکر کردم که چقدر لطف خداوند شامل حال من شده است که  شاگرد کوچکی در عرصه هنر خوشنویسی نستعلیق، عروس خطوط اسلامی و مُعرف هویت فرهنگی و ایرانی‌مان، هستم.

در نهایت امیدوارم همان خدایی که كه مرا آفریده و همو که راهنمایی‌ام مى‌‏كند و آن كس كه به من خوراک مى‌‌دهد و چون بیمار شوم، مرا درمان مى‌‏بخشد و آن كس كه مرا مى‌‌میراند و سپس زنده‌‌ام مى‌‌گرداند و آن كس كه امید دارم گناهم را بر من ببخشاید، براى من در میان آیندگان آوازه نیک باقی گذارد؛ «وَاجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ﴿شعراء ۸۴﴾» ان شاالله.

قرآن مربوط به قرن نوزده میلادی و 13 قمری از منطقه «جاوه» اندونزی

انتهای پیام