تعارضی بین جلسات سنتی و مؤسسات قرآنی نمی‌بینم/ حمایت جلسات با بودجه دولتی انجام شود
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ پیشکسوت قرآنی کشورمان با تأکید بر اینکه تعارضی بین جلسات سنتی و مؤسسات قرآنی نمی‌بیینم، گفت: رونق جلسات بستگی به مربی، کارگزاران و عواملی دارد که این جلسات را حمایت می‌کنند. اگر به این عوامل توجه شود، شاهد کاهش جلسات قرآن نخواهیم بود.
حسین اخوان‌اقدم، مدرس و پیشکسوت قرآنی کشورمان، درباره نقش راهبردی جلسات خانگی قرآن گفت: اصولاً جلسات سنتی به طور عام، تأثیر بی‌بدیلی در روند آموزش قرآن در طول سالیان متمادی آموزش در کشور و حتی دیگر کشورها داشته است. بی‌تردید می‌توان گفت خاستگاه اصلی بروز و ظهور قاریان، حافظان و قرآنیان در همین جلسات سنتی قرآن بوده است، حال این امر در قالب هیئات در گذشته دور و پیش از انقلاب اسلامی و با شتاب گسترده‌ای به شکل جلساتی صرفاً برای آموزش قرآن، که ما آن را سنتی می‌نامیم، پس از پیروزی انقلاب اسلامی سر و شکل پیدا کرده است.
کارشناس‌مسئول فرهنگی ـ هنری فرهنگسرای قرآن ادامه داد: جلسات سنتی خانگی بیشتر به دلیل تداخل‌هایی که در فضای مسجد یا حسینیه یا مراکزی از این قبیل وجود داشته از شبستان مساجد به خانه‌ها منتقل شده است. تا هم استاد راحت‌تر بتواند در آنجا فعالیت کند و هم شاگردان بتوانند راحت‌تر در آنجا مستقر شوند، زیرا خیلی از مساجد مشکلات خاص خودشان را دارند، به طور مثال در زمان کلاس آموزش قرآن، مراسم ترحیم، سخنرانی و همایش یا تجمع برگزار می‌شود.
جلسات خانگی بانوان؛ نیازمند آسیب‌شناسی
اخوان‌اقدم با اشاره به اینکه مسائل فوق، برپایی جلسات قرآن در مساجد را تحت‌الشاع قرار می‌داد، اظهار کرد: اساتید به دلیل اینکه وقفه‌ای در جلساتشان به وجود نیاید، این جلسات را به منازل منتقل کردند. لذا این جلسات خانگی قرآن شعبه‌ای از همان جلسات سنتی قرآن به طور عام است. اگر بخواهیم تأثیر اینها را بررسی کنیم، باید به طور کلی تأثیر جلسات سنتی را بررسی کنیم که جز آن، جلسات خانگی قرآن نیز هست.
این داور بین‌المللی مسابقات قرآن اضافه کرد: از منظر دیگر جلسات خانگی بیشتر مربوط به بانوان بوده است و البته برخی از اوقات نقش قرآن در این جلسات خانگی کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر می‌شود که نیازمند آسیب‌شناسی است تا راه‌حلی برای برون‌‌رفت از این مشکل پیدا شود. بر این مبنا که جلسات بانوان باید چگونه و با چه سازوکاری شکل گیرد و ادامه پیدا کند و بهینه‌سازی شود تا خدمت بیشتری به بانوان کند.
وی با تأکید بر اینکه جلسات سنتی بانوان با سازوکار منظم لازم و ضروری است، ادامه داد: در جلسات سنتی آقایان امکان پخش صوت‌ها از میکروفون و بلندگو هست و لذا می‌تواند از سوی اساتید مورد ارزیابی قرار گیرد، اما جلسات بانوان نیز از این موهبت محروم هستند که این امر می‌تواند با تشکیل جلسات سنتی در منازل یا در مکان‌هایی محدود، که بانوان بتوانند راحت‌تر در آنجا جلساتشان را برگزار کنند، با مربی مجرب کارسازی شود و مورد توجه قرار گیرد.
اخوان‌اقدم درباره ویژگی شاخص این جلسات سنتی قرآن اظهار کرد: جلسات سنتی قرآن چه در منزل و چه در محیط مسجد با شاخص اصلی همراه بوده است، چون ورودی و خروجی‌هایی مثل دوره‌های آموزش ترمی نداشته است و از آن مهم‌تر اینکه ورود و خروج هم آزاد بوده است. البته باید گفت در جلسات سنتی که برخی از مربیان به آن سر و شکل کلاسی می‌دهند، بازخوردها و توقع‌های استاد و شاگردی وجود دارد؛ به معنای دیگر توقع استاد این است که شاگرد مرتب و فعال در کلاس حضور پیدا کند و روند روبه رشد داشته باشد و توقع شاگرد این است که مورد توجه قرار گیرد و حس ارتقا و پیشرفت در آن کلاس وجود داشته باشد.
وی اضافه کرد: این کلاس‌ها نه شهریه دارد و نه محدود به زمان خاصی است و نه به صورت کلاسیک فایل‌های آموزشی آموزش داده می‌شود، بلکه بیشتر به ارزیابی و بازخوردگیری و ارائه فنون مربوطه و سرمشق دادن برای ادامه مسیر معطوف می‌شود. از سوی دیگر افرادی که در این دوره‌ها شرکت می‌کنند توقع دریافت گواهینامه و امثال آن را ندارند زیرا هدف اصلی‌شان ساختن خودشان است.
جلسات سنتی قرآن؛ جلسات متخلق شدن به اخلاق و رفتار قرآنی ـ اسلامی
این مدرس قرآن با اشاره به ویژگی دیگر جلسات سنتی قرآن، بیان کرد: اگر مربی مجربی که کلاس را اداره می‌کند توجه کند که جلسات سنتی قرآن، جلسات انس و متخلق شدن به اخلاق و رفتار قرآنی ـ اسلامی است و استاد مربوطه این جلسات را بهانه‌ای قرار می‌دهد برای اینکه آدم‌سازی و انسانسازی کند و قرآن را از جهت محتوا و مفهوم به عنوان سرمشق زندگی افراد قرار دهد و آنها را با قرآن گره بزند و آنها را در مسیر قرآن قرار دهد، یعنی جلسات سنتی قرآن جلسات آدم‌سازی و انسانسازی اسلامی است.
وی در پاسخ به اینکه آیا تعدد مؤسسات قرآنی در کم‌‌رونقی این جلسات سنتی قرآن نقش‌آفرین بوده است؟ اضافه کرد: تعارضی بین جلسات قرآن و مؤسسات قرآنی نمی‌بینم. رونق جلسات بستگی به مربی، کارگزاران و عواملی دارد که این جلسات را حمایت می‌کند. چنانکه جلسه قرآن بنده از حدود سال 70 تا کنون در مسجدی در نارمک به قوت خود باقی است، آن هم با تعداد شاگردان مناسب اگر به این عوامل توجه شود، شاهد کاهش جلسات قرآن نخواهیم بود.
تعدد رو به رشد جلسات قرآن
اخوان‌اقدم درباره اینکه پس دلیل کاهش حضور و استقبال مردم از این جلسات قرآن چیست؟ تصریح کرد: برخی از این کاهش‌ها به تعدد روبه رشد جلسات قرآن در سطح ایران و شهرها بازمی‌گردد. پیش از انقلاب اسلامی در تهران شاید 10 جلسه قرآن به صورت سنتی نشستن پشت رحل قرآن، تبیین آیات و گفت‌وگو درباره نکات آیات نداشته‌ایم، اما در حال حاضر در شبی در تهران تعداد قابل توجهی جلسه قرآن وجود دارد، به گونه‌ای که شما هر شب در هر محله می‌توانید جلسه قرآنی را پیدا کنید. بنابر این هنگامی که تعدد جلسات روبه بالا می‌رود، شاگردان پخش می‌شوند و هر فرد به جلسه قرآن محله خود آن هم با توجه به ساختار، قدرت، قوت و بیان استاد آن جلسه در آن جلسه حضور پیدا خواهد کرد. حال ممکن است آماری نیز پیدا کنیم که جلسه قرآنی تغییر کاربری داده باشد و در قالب مؤسسه قرآنی فعالیت کند و سپس به دلیل عدم موفقیت هم آن جلسه و هم آن مؤسسه تعطیل شده باشد که این نیازمند تحقیق آماری است، اما بالعکسش را شاهد هستم، چنانکه استاد بنده آقای محمد قدیری‌بیان هم جلسه قرآنی ویژه نوجوانان و جوانان در مسجد شاه‌آبادی دارد و هم مؤسسه قرآنی راه‌اندازی کرده است که این دو کارشان از هم جدا شده و در حال انجام است.
وی تأکید کرد: اگر فردی بخواهد به معنای واقعی کلمه در زمینه آموزش قرآن، چه به صورت سنتی و چه به صورت مؤسسه‌ای کار کند، جای کار دارد و این بسته به خود فرد دارد که با چه هدفی این موضوع را پیگیری می‌کند و چه میزان ضرورت‌ها را حس کرده است و چه میزان امکانات و بودجه در اختیار دارد.
نظام باید متولی و حامی اصلی رونق جلسات قرآنی سنتی باشد
اخوان‌اقدم درباره مدل‌های حمایتی از جلسات قرآن اظهار کرد: برای جلسات قرآن باید به دنبال حامی بگردیم، طبق قانون منشور توسعه فرهنگ قرآنی، معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه و سازمان دارالقرآن الکریم، مرکز رسیدگی به امور مساجد و یا کانون‌های فرهنگی ـ هنری مساجد کشور است؛ کدام نهاد و چه فردی قرار است این اتفاق را رقم بزند، آنچه ما می‌فهمیم این است که نظام و دولت جمهوری اسلامی که باید متولی و حامی اصلی رونق جلسات قرآنی سنتی و مردمی باشد، اما آن گونه که باید و شاید حمایتی صورت نگرفته است، حال این حمایت می‌تواند مادی، معنوی، امکاناتی و اعطای تسهیلاتی باشد که هر کدام جایگاه خودش را دارد و باید انجام شود.
این مدرس قرآن با تأکید بر اینکه ضرورت این حمایت اظهر من‌الشمس و بدیهی است چنانکه در کلام وحی آمده است: «الَّذِینَ إِنْ مَکنَّاهُمْ فِی الأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّکاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکرِ»، تصریح کرد: هنگامی که امکانات دولت اسلامی مهیا می‌شود، باید در جهت رشد مادی و معنوی مسلمانان تلاش کند. یک مورد در زمینه آموزش قرآن است؛ چنانکه مسلمانی که با قرآن حشر و نشر داشته باشد، هم عاقبتش بخیر خواهد بود و هم در جایگاه فردی و اجتماعی شایسته‌ای قرار خواهد داشت.
وی افزود: آیا این امکانات از سوی دولت اسلامی محقق می‌شود و آیا حق این جلسات سنتی قرآنی، که به انسانسازی می‌پردازد، ایفاد شده است و این موضوع باید مورد ارزیابی قرار گیرد. البته معتقد به دخالت دستگاه‌ها در این موضوع نیستم، بلکه فقط می‌گویم ارزیابی کنند و ببینند این جلسات سنتی قرآن به چه چیز نیازمند هستند، مثلاً به حمایت مالی نیاز است برای رفت و آمد استاد یا حق القدم استاد و اهدای جوایز یا پذیرایی یا تفریحات جانبی شرکت‌کنندگان در این جلسات و ... که پس از مدتی سازوکاری پیدا می‌کند تا براساس بودجه مصوبه حق اینها داده شود، چرا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه اقدام نمی‌کند؟ مگر غیر از این است که معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه دولتی دارد. آیا تا به حال به این فکر افتاده است که حمایت جلسات سنتی قرآن از طریق بودجه دولتی انجام شود، این توقع زیادی نیست!
امهات آموزش قرآن چهره به چهره انجام شود
اخوان‌اقدم درباره میزان بهره‌گیری فضای مجازی در زمینه آموزش قرآن اظهار کرد: البته فضای مجازی کمک مناسبی برای آموزش قرآن است. آموزش غیرحضوری پیرامون بیان امهات مطالب و بیان قواعد نظری می‌تواند از طریق فضای مجازی انجام شود، چنانکه از طریق فضای مجازی می‌تواند گفت‌وگو‌ها و بازخوردها و ارزیابی‌های قرآنی انجام شود، اما آموزش قرآن پازلی است که می‌تواند برخی از قطعات این پازل، مجازی و غیرحضوری باشد، اما امهات آموزش قرآن به صورت چهره به چهره باید انجام شود، چون بازخوردها در آموزش قرآن به صورت حضوری پاسخگوی نیاز مخاطبان است، اما خودمان نیز از فضای مجازی استفاده می‌کنیم و از بسته‌های آموزش غیرحضوری قرآن سال‌هاست که در جلسه قرآن خودمان بهره می‌بریم. چنانکه افراد تازه‌وارد به جلسات قرآن ما در مرحله اول تعیین سطح می‌شوند و متناسب با معلومات آنها، بسته آموزشی در اختیارشان قرار می‌گیرد که در منزل تمرین می‌کنند و سپس بازخورد آن در جلسه قرآن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بنابراین فضای مجازی می‌تواند به آموزش قرآن کمک کند اما محدود و باید سیرش در فضای حضوری تداوم داشته باشد.
وی درباره راه‌اندازی جلسات قرآن ویژه اصناف و گروه‌های خاص تصریح کرد: این موضوع خیلی عالی است و می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، به گونه‌ای که اقشاری چون دانشجو، کاسبان و اصناف مختلف از آن استقبال می‌کنند و از سوی دیگر می‌تواند نقطه عطفی در زمینه آموزش قرآن در جامعه باشد.
انتهای پیام
