پنج ویژگی ممتاز دوستان واقعی اهل بیت(ع)

به گزارش ایکنا، یکی از آرزوهای مؤمنین و محبان واقعی خاندان عصمت و طهارت(ع) این است که خود را به مرتبه و جایگاه دوستان واقعی اهل بیت علیهم السلام برسانند، ولی با این وجود کم نیستند، افرادی که اطلاع کافی برای دست‌یابی به این مهم را نداشته و راه رسیدن به این آرزوی طلایی و با ارزش را به خوبی نمی‌دانند. در این بین در منابع روایی، روایت بسیار زیبا و اثربخشی از امام صادق(ع) به یادگار مانده که راه دست‌یابی به این امر مهم را برای همگان مشخص کرده است. در ادامه به ویژگی‌های ممتاز دوستان واقعی اهل بیت(ع) می‌پردازیم.

1- شوق و اشتیاق به سوی حیات ابدی

یکی از ارکان و اصول معارف دینی و اسلامی معادباوری و تلاش برای آبادانی حیات اخروی است. آیات فراوانی از قرآن کریم به این موضوع اختصاص داشته و همگان را به سوی حیات ابدی سوق داده است. یکی از آیات بسیار ارزشمند که به نوعی، صداقت و معادباوری افراد را محک زده، آیه ششم و سوره مبارکه جمعه است. «قُلْ یا أَیُّهَا الَّذینَ هادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّکُمْ أَوْلِیاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ؛[1] بگو: اى کسانى که یهودى شده‌‏اید، اگر پندارید که شما دوستان خدایید نه مردم دیگر، پس اگر راست مى‏‌گویید درخواست مرگ کنید».

قرآن‌پژوهان در ذیل این آیه شریفه به نکات مهمی اشاره داشته‌اند: «همواره دوست واقعی مشتاق لقاى دوست خود است و مى‌‏دانیم که لقاى‏ معنوى پروردگار در قیامت رخ مى‏‌دهد هنگامى که حجاب‌هاى عالم دنیا کنار رفت، و غبارهاى شهوات و هوس‌ها فرو نشست، پرده‏‌ها برداشته مى‌‏شود، و انسان با چشم دل جمال دل‏‌آراى محبوب را مى‏‌بیند، و بر بساط قربش گام مى‏‌نهد. اگر شما راست مى‏‌گویید و دوست خاص او هستید پس چرا این قدر به زندگى دنیا چسبیده‏‌اید! چرا این قدر از مرگ وحشت دارید؟ این دلیل بر این است که شما در این ادعاى خود صادق نیستید.

قرآن همین معنى را به تعبیر دیگرى در سوره بقره آیه 96 بازگو کرده است: «وَ لَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلى‏ حَیاةٍ وَ مِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا یَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ یُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ أَنْ یُعَمَّرَ وَ اللَّهُ بَصِیرٌ بِما یَعْمَلُونَ؛[2] آنها را حریص‌ترین مردم بر زندگى این دنیا مى‌‏یابى، حتّى حریص‌تر از مشرکان، تا آنجا که هر یک از آنها دوست دارد هزار سال عمر کند، در حالى که این عمر طولانى او را از عذاب الهى باز نخواهد داشت و خداوند به اعمال آنها بینا است».

در منابع روایی از امام صادق(ع) نقل شده است که دوستان واقعی اهل بیت(ع) به راستی که مشتاق حیات ابدی هستند: «رُوِیَ أَنَّهُ ع قَالَ‏ یَا عَبْدَ اللَّهِ لَقَدْ نَصَبَ‏ إِبْلِیسُ‏ حَبَائِلَهُ‏ فِی دَارِ الْغُرُورِ فَمَا یَقْصِدُ فِیهَا إِلَّا أَوْلِیَاءَنَا وَ لَقَدْ جَلَّتِ الْآخِرَةُ فِی أَعْیُنِهِمْ حَتَّى مَا یُرِیدُونَ بِهَا بَدَلًا؛[3] روایت شده که امام صادق (ع) فرمود: اى عبد اللَّه! به طور قطع، ابلیس دام‌هاى خود را در این سراى فریب گسترده و هدفش از آن جز دستیابى به دوستان ما نیست، ولى سراى دیگر به دیده آنان چنان پرجلال است که هیچ چیزى را جایگزین آن نسازند».

2- اجتناب از دنیاگرایی و اسارت آن

براساس آموزه‌ها و معارف اسلامی ریشه و اساس همه بدی‌ها و گرفتاری‌های انسان در دنیا و آخرت اسیر شدن در حب و دوستی دنیاست. انسان به هر اندازه مقهور زیبایی‌های دنیا شده و به سوی آن شوق و رغبت از خود نشان دهد، بیشتر در معرض رذایل اخلاقی و وسوسه‌های شیطانی قرار خواهد گرفت؛ کمااینکه در منابع روایی، در روایتی زیبا از امام صادق(ع) نقل شده است: «مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ رَجُلٍ‏ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ(ع) قَالَ: حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ؛ [4] امام صادق(ع) فرمود: دل‌بستگى به دنیا سرآمد هر گناهى است».

در روایت ارزشمند دیگری از امام صادق(ع) ویژگی‌های ممتاز دوستان راستین اهل بیت(ع) این چنین معرفی شده است: «إِنَّمَا کَانَتِ الدُّنْیَا عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الشُّجَاعِ الْأَرْقَمِ؛[5] دنیا از دیدگاه آنان چون مار گزنده خوش خط و خال و دشمنى بى‏‌زبان است». بر اساس این روایت دوستان واقعی اهل بیت(ع) نه تنها عشق و علاقه‌ای به سوی زخارف مادی دنیا ندارند؛ بلکه آن را همچون ماری خطرناک و گزنده تلقی می‌نمایند. دشمنی بی‌منطق که هر آن می‌تواند هستی و دارایی واقعی انسان را بر باد داده و حیات ابدی انسان را تبدیل به نیستی و فنا نماید.

3- انس و عشق به خدا

در فرازی از سخنان امام صادق(ع) درخصوص شاخص ممتاز دوستان راستین اهل بیت(ع) به یک ویژگی ممتاز اشاره می‌فرماید: «أَنِسُوا بِاللَّهِ؛[6] آنان با خدا انس دارند». برخلاف دنیا پرستان که اسیر و فریفته آرزوهای دنیوی شده و فرصتی برای خلوت و انس با خدای متعال ندارند، دوستان واقعی اهل بیت(ع) بهترین اوقات و زیباترین فرصت‌ها را در ارتباط با خدا و انس با مناجات او صرف می‌کنند. ساعاتی از روز را به مناجات با خدا و تلاوت قرآن کریم اختصاص می‌دهند و هیچ گاه در این خصوص کوتاهی و سستی به خود راه نمی‌دهند.

4- اجتناب از مناطق ممنوعه الهی و هم رنگ نشدن با خطاکاران

علاوه بر ویژگی‌های ذکر شده امام صادق(ع) به یک خصوصیت استراتژی نیز اشاره می‌فرماید، خصوصیتی که مرز میان محب واقعی اهل بیت(ع) و غیرواقعی است. ویژگی که به محبان راستین اهل بیت(ع) اجازه ورود در مناطق ممنوعه را نمی‌دهد: «وَاسْتَوْحَشُوا مِمَّا بِهِ اسْتَأْنَسَ الْمُتْرَفُونَ أُولَئِکَ أَوْلِیَائِی حَقّاً؛ [7] و از آنچه خوشگذران‏‌ها به آن عادت کرده‌‏اند، گریزانند. به یقین، اینان دوستان منند».

5- فتنه‌زدایی و اجتناب از جریان فتنه

«وَ بِهِمْ تُکْشَفُ کُلُّ فِتْنَةٍ وَ تُرْفَعُ کُلُّ بَلِیَّةٍ؛ به خاطر آنها هر فتنه‏‌اى ریشه‌کن شود و هربلایى برطرف گردد». برخی از محققان در خصوص این فراز زیبا این چنین بیان داشته‌اند: منظور از فتنه در لسان قرآن و اهل بیت(ع)، بیشتر فتنه‌های معنوی، اعتقادی و فکری است. انحرافات فکری و عقیدتی که در میان جامعه پیدا می‌شود به وسیله چنین کسانی رفع می‌شود، قاعدتاً بصیرت و عمق تفکری دینی و مذهبی و مسئولیت‌شناسی و حضور به موقع در شناسایی فتنه و دفع خطر آن موجب فتنه‌زدایی از جامعه اسلامی می‌شود».

نویسنده: علی بیرانوند

پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره مبارکه جمعه آیه 6.
[2]. سوره مبارکه بقره، آیه 96.
[3]. تحف العقول، ص301.
[4]. الخصال، ج‏1، ص25، ح87.
[5]. تحف العقول، ص301.
[6]. همان.
[7]. همان.