بررسی روش‌شناسی قرآنی در روانشناسی / در مواجهه با قرآن چه رویکردی داشته باشیم

فاطمه فیاض، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا و دبیر اجرایی اولین همایش ملی «قرآن و روانشناسی» در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به جزئیات پنل‌های روز دوم این همایش گفت: این همایش با همکاری دانشگاه امام صادق(ع)، پژوهشکده زنان دانشگاه الزهراء(س)، وزارت بهداشت، مؤسسه آموزش عالی آل طه و کانون روان‌شناسی اسلامی دانشگاه تهران در حال برگزاری است که هیئت رئیسه همایش آقایان حجازی، بهرامی، رحیمیان و رضازاده هستند.

وی با بیان اینکه همایش ملی «قرآن و روانشناسی» از ۲۲ تا 24 تیرماه در دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران در حال برگزاری است، افزود: در این همایش، ۳۵۰ پژوهش در قالب مقاله و پوستر علمی ارسال شد که شورای داوری همایش، ۱۲۸ مقاله را به صورت قطعی پذیرفته که به صورت شفاهی یا پوستر در روز‌های همایش ارائه می‌شود. چکیده آن‌ها هم در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نیز نمایه خواهد شد. همچنین اصل مقالات نیز در کتابچه مقالات همایش قرآن و روانشناسی منتشر می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا با اشاره به اینکه در این همایش، اساتیدی چون سیدعلی مرعشی، اصغری نکاح، آذربایجانی، پسندیده، جان‌بزرگی، بهرامی و اساتید مدرسه دانشجویی قرآن و عترت(ع) حضور دارند و داوری کار را اساتیدی چون آقایان اخوت، پسندیده، طهماسبی، غباری و برخی اساتید دیگر انجام می‌دهند، گفت: از روز ۲۲ تا ۲۴ تیرماه، چهار پنل تخصصی در حال برگزاری است که دو پنل آن برگزار شده است و حدود ۲۰ مقاله ارائه خواهد شد. در روز ۲۴ تیرماه نیز کارگاه‌های متنوعی با موضوعات اصلاح رویکرد رجوع به قرآن، منظومه رشد قرآنی، منظومه تفکر قرآنی، ساختار انسان از منظر قرآن و… به صورت رایگان برگزار می‌شود که علاقه‌مندان می‌توانند در آن شرکت کنند.

فیاض با بیان اینکه امروز دو نشست تخصصی در موضوع قرآن و روانشناسی داشتیم که یکی از این نشست‌ها به عنوان «روش‌شناسی قرآنی در روانشناسی» صبح امروز برگزار شد؛ گفت: این پنل تخصصی با این هدف برگزار شد که اعلام کند ما اساساً در مواجهه با قرآن چه رویکردی باید داشته باشیم و اگر می‌خواهیم به مسائل و موضوعات روانشناختی بپردازیم، در مواجهه با قرآن باید چه اصولی را رعایت کنیم.

وی ادامه داد: نکاتی که در این پنل مطرح شد، این بود که در مواجهه با قرآن، اصل بر طهارت است؛ به این معنی که اولین شرط استفاده و بهره‌مندی از قرآن کریم طهارت است؛ در گام بعدی، خوب دیدن و خوب شنیدن آیات قرآن و بعد عمق داشتن و عمق یافتن در آیات و واژه‌های قرآن به‌عنوان مسیرهایی است که فهم قرآن را برای ما بهتر می‌کند. در مرتبه بعدی، دیدن واژگان سوره‌ها و سوره‌ای خواندن قرآن اهمیت پیدا می‌کند؛ بعد از آن، دیدن ارتباط سوره‌ها با یکدیگر و همچنین ارتباط آیات با همدیگر اهمیت پیدا می‌کند.

دبیر اجرایی اولین همایش ملی «قرآن و روانشناسی» تصریح کرد: ‌در پنل امروز این موضوع مطرح شد که یک انسان در سیر رشد خود و مواجهه با قرآن چه باید بکند و اگر در مواجهه با قرآن فنون لازم را فرانگرفته باشد، استفاده تخصصی ممکن می‌شود؛ لذا یکی از موضوعات مهم این نشست این بود که ما حتماً در مواجهه با قرآن نیازها را ببینیم و به آنها توجه داشته باشیم؛ به این معنی که اگر نیازهای ما فعال نشده باشد، قرآن به ما پاسخ نخواهد داد.

فیاض با بیان اینکه حرف اصلی در این نشست این بود که در درک روانشناس با جامعه‌شناس از قرآن هیچ تفاوتی وجود ندارد، چرا که اینها ابتدا باید نیازهای خودشان را فعال کنند، گفت: اینها باید ابتدا به عنوان یک انسان به قرآن مراجعه کنند و در گام بعدی، استفاده‌های علمی که می‌خواهند، از قرآن داشته باشند. بنابراین در تدبر که یکی از روش‌های مراجعه به قرآن است و در قرآن هم به این موضوع بسیار پرداخته شده و خداوند هم به آن تأکید کرده و روایت‌های بسیاری هم در مورد تدبر داریم، این موضوع مهم می‌شود که ما در آیات قرآن، به عمل و عاقبت اتفاق‌هایی که در زندگیمان رخ می‌دهد، توجه نشان دهیم.