دفتر تولید ادبیات قرآنی تشکیل شود / نقش مجری مسابقات قرآن در فضاسازی هیجانی
مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما ضمن ارائه پیشنهاد تشکیل دفتر تولید ادبیات قرآنی در وزارت ارشاد یا فرهنگستان زبان فارسی، گفت: یکی از مواردی که می‌تواند در زمان برگزاری مسابقات، فضاسازی قرآنی ایجاد کند، بحث مسابقات و ابتناء به ادبیات قرآنی است.
به گزارش ایکنا؛ نشست هم‌اندیشی بایستگی‌های فرهنگی و تبلیغی مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران روز 18 شهریورماه با حضور جمعی از صاحب نظران این عرصه برگزار شد.
در بخشی از این نشست، محمدحسین محمدزاده، مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما با اشاره به موضوع قرآن‌هراسی و اسلام‌هراسی که سابقه آن به زمان نزول قرآن و بعثت پیامبر اسلام(ص) برمی‌گردد، گفت: این موضوع نشان‌دهنده آن است که نسبت به گرایش مردم به سمت قرآن و اسلام احساس ترس کرده‌اند. هر موقع، احساس شده گرایشی به سمت قرآن شکل گرفته، استکبار تلاش کرده است تا در پیام‌رسانی قرآن اختلال ایجاد کند و آیاتی هم در این زمینه وجود دارد.
وی در ادامه به آیه 26 سوره مبارکه فصلت «وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُونَ» اشاره کرد و افزود: یکی از نقاطی که گرایش به مفاهیم قرآنی و اسلامی در آنجا بسیار زیاد شده است. همین کشور فرانسه است، با توجه به اعتراضاتی که صورت گرفت و بن‌بست‌هایی که در زمینه‌های مختلف برای مردم آن کشور به وجود آمده و گزارشات آن به ما رسیده است، تقاضای ارتباطات زیادی با اندیشمندان ما دارند. اینها نشان می‌دهد قصد دارند دغدغه‌های خود را از طریق وحیانی و قرآن کریم بیابند، این موضوع نشان‌دهنده ضعف و عجز آنهاست، به همین خاطر است که قرآن‌هراسی و اسلام‌هراسی رونق گرفته است.
محمدزاده در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اینکه باید به سوی نقاط تلاقی در بحث تبلیغ حرکت کنیم، گفت: نکاتی که گفته می‌شود، قابل انطباق و برقراری نقاط تلاقی به صحبت‌های دیگر صاحب‌نظران است. این می‌تواند به اجرایی شدن بهتر آنها کمک کند.
وی افزود: در رابطه با تبلیغات یک محصول فرهنگی، حدود پنج نوع تبلیغات را می‌توان در نظر گرفت که شامل تبلیغات محیطی، شهری، مجازی، رسانه‌ای و مخابراتی می‌شود. معمولاً تبلیغاتی که می‌توانیم در ذهن یا در مرحله اجرا تقسیم‌بندی کنیم، در این پنج دسته قرار می‌گیرد. البته هر کدام از این تبلیغات، در مرحله اجرا می‌تواند تقسیم‌بندی‌های دیگری نیز داشته باشد.
مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما با تأکید بر اینکه اطلاع‌رسانی یکی از شاخه‌های تبلیغات است، گفت: این نوع از تبلیغات در سه شاخه مکتوب، شنیداری و دیداری دسته‌بندی می‌شود، هر کدام از مواردی که گفته شد دارای زیرشاخه‌های خاص خود است. در بحث سندهای فرهنگی و تبلیغی که از مرحله تدوین عبور کرده و به مرحله اجرا و اقدام رسیده است بر اساس تجربیات دوستان برگزارکننده و پیشکسوتانی که در این زمینه فعالیت داشته‌اند، می‌توانیم به برخی خروجی‌ها دست یابیم. یکی از خروجی‌ها می‌تواند، تدوین جدول‌ها و منشورات اجرایی تبلیغی در هر زمینه‌ای باشد، یعنی جداول ماتریکس‌گونه از متغیرهای مختلف که نوع تبلیغ در آن لحاظ شده است، داشته باشیم. در ادامه هر رسانه و هر واحد تبلیغاتی که قصد مشارکت داشته باشد، براساس یافته‌های تجربی و علمی می‌تواند چنین جدولی داشته باشد.
محمدزاده با اشاره به اینکه آسیب‌شناسی مباحث تبلیغی ادوار گذشته باید مدنظر قرار گیرد، اظهار کرد: می‌توانیم مقایسه‌ای بین هدف تبلیغات و اطلاع‌رسانی در مسابقات قرآن و مسابقات دیگر را نیز داشته باشیم، یعنی پژوهش‌هایی در مورد مقایسه تبلیغ مسابقات قرآن با مسابقات ورزشی انجام دهیم. در آنجا چه مواردی باعث ایجاد هیجان شده است تا ما مورد استفاده قرار دهیم؟ قاعدتاً نمی‌توانیم همه ظرفیت را در نوع مسابقات فرهنگی به کار ببریم. لذا به اعتقاد من در مقام تحقیق و پژوهش، هیچ اشکالی نخواهد داشت که به مقایسه بین مسابقات قرآن با دیگر مسابقات آوایی در سراسر دنیا بپردازیم.
وی بیان کرد: نکته دیگر که در اصل تبلیغ خیلی قابل ملاحظه و رایج است، این شعار است که «بهترین تبلیغ، ارائه خوب و با کیفیت محصول است»، برگزاری با کیفیت مسابقات یا هر محصول دیگری خود بهترین تبلیغ برای آن رویداد و محصول است. بنابراین شرایط جذاب کردن یک امر مهم است و در همین راستا یکی از ویژگی‌هایی که کمیته‌ها می‌توانند داشته باشند، گردش اطلاعات بین کمیته‌ها هست. اگر ما به این اصل رسیده باشیم که خود محصول باید جذاب باشد، قاعدتاً باید نقاط تلاقی موثری را با کمیته‌های دیگر داشته باشیم و نظرات رسانه‌ای خود را بیان کنیم تا محصول به شکل جذابتری ارائه شود.
مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما اظهار کرد: اگر این نقاط تلاقی وجود نداشته باشد، به مشکل خواهیم خورد، به عنوان مثال اگر برگزاری مسابقات دچار اختلال کوچکی در نظم شود، در نظم رسانه‌ای نیز دچار مشکل خواهیم شد که این مسئله در برخی ادوار مخاطبان را ناراضی کرده است. بنابراین همه مسائل و ارکان مسابقات با هم ارتباط و متأثر از یکدیگر هستند. اگر چنین چیزی نباشد برخی مواقع به مشکل بر می‌خوریم. اگر برگزاری مسابقات دچار اختلال کوچکی شود در بخش رسانه ای دچار مشکل عمده می‌شویم و این بر روی مخاطب نیز تأثیر می‌گذارد، بنابراین همه مسائل بر روی هم اثر دارد.
محمدزاده ادامه داد: نکته دیگر در بحث اطلاع‌رسانی مسابقات قرآن مربوط به برقراری نقاط تلاقی مسابقات با دیگر رشته‌های علمی است. بسیاری از رشته‌های مسابقات می‌تواند یک موضوع میان‌رشته‌ای از قرآن کریم باشد تا به این ترتیب مسابقات با رشته‌های علمی دیگر ارتباط برقرار کرده باشد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه اصل ترویج مسابقه دادن نیست، تصریح کرد: باید هدف خودمان را گرایش مردم به قرآن کریم در نظر بگیریم، اگر بخواهیم صرفا گرایش مردم به سمت مسابقات را مد نظر قرار دهیم، ظرفیت آن را نداریم و زیر ساخت آن آماده نیست. در حال حاضر هم اگر یک شناخت آماری داشته باشیم شاید به بحث هدف از مسابقات برای ما بیشتر مشخص شود.
مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما با مرور کوتاهی بر مسابقات قرآنی که تاکنون برگزار شده، گفت: در خوشبینانه‌ترین حالت در تمامی مسابقات بین‌المللی قرآن که تاکنون در کشورهای مختلف برگزار شده است، خروجی‌هایی که در حد قهرمان‌سازی بوده، خوب بوده است. اما اینکه تمام ظرفیت تبلیغ را صرفاً برای این بگذاریم که مردم تمایل به شرکت در مسابقات پیدا بکنند، با ظرفیت‌های موجود سازگار نیست.
محمدزاده در بخش دیگری از سخنان خود به بیان یکی از دغدغه‌های خود پرداخت و گفت: با بررسی‌های اندکی که انجام داده‌ام، متوجه شده‌ام یکی از مواردی که می‌تواند در زمان برگزاری مسابقات جو قرآنی ایجاد کند، بحث اجرای مسابقات و ابتناء به ادبیات قرآنی است. متأسفانه در بررسی مختصری می‌بینیم تولید ادبیات قرآنی و نثر و شعری که با موضوع قرآن باشد، وجود ندارد. ادبیات و کلمات بسیار زیبا و موثری امروز با ترکیب شدن در کنار هم می‌تواند یک بانک شکست خورده را به اوج موفقیت برساند. سوالی که وجود دارد، این است که چنین ادبیاتی که می‌تواند در مسابقات هیجان ایجاد کند، از سوی چه کسانی باید تولید شود و چقدر به این مسئله بها داده شده است.
وی بیان کرد: در دوره‌ای از مسابقات، استاد عباس سلیمی ترازی را در اجرای مسابقات قرآنی به وجود آوردند که بعید می‌دانم تا کنون کسی به این تراز دست پیدا کرده باشد. سوالی که اینجا پیش می‌آید، این است که سیستم فرهنگی کشور چه میزان در رسیدن استاد سلیمی به این جایگاه در اجرا نقش داشته است؟ قطعاً پاسخ صفر است، چرا که این جایگاه با تلاش شخصی به دست آمده است، نه فراهم کردن شرایط از سوی سیستم. اما آیا باید دوباره منتظر بمانیم تا شخصی مانند استاد سلیمی بر اساس تلاش و پشتکار خود به این جایگاه برسد؟ آیا نباید در طول این ۴۰ سال که برای انواع فعالیت‌ها تولید ادبیات شد، بحث قرآنی نیز مورد توجه قرار می‌گرفت؟
محمدزاده با تأکید بر اینکه در فضایی که الان به وجود آمده است، اسناد تصویری بسیار زیادی از تلاوت قاریان تهیه شده است، گفت: در این اسناد، مشخص است که مجری برنامه حتی در اثرگذار تلاوت اساتیدی همچون مصطفی اسماعیل هم سهم داشته‌اند. بنابراین نباید تمام فضای قرآنی را به کسی که تلاوت می‌کند یا حفظ ارائه می‌دهد، خلاصه کنیم. اجرای قرآنی را به عنوان یک موضوع و نه یک طریق مورد توجه قرار دهیم. تولید ادبیات قرآنی برای این حوزه در حد صفر است و این می‌تواند فاجعه باشد.
مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما با بیان اینکه در حال حاضر، جوانان مستعد بسیار زیادی هستند که به تولید شعر در موضوعات اجتماعی و عاشقانه می‌پردازند، بیان کرد: ما ذهن جوانان را سوق نداده‌ایم که به بحث قرآن نیز ورود داشته باشند و در این حوزه به تولید ادبیات بپردازند. شاید لازم باشد با رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و یا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صحبت شود تا دفتر تولید ادبیات یا آثار مکتوب قرآنی طراحی شود. این ادبیات به فضاسازی قرآن می‌تواند بسیار کمک کند.
محمدزاده در بخش پایانی صحبت‌های خود به برخی فرضیه‌های حوزه ارتباطات اشاره کرد و گفت: یکی از فرضیه‌های ارتباطات می‌گوید آثار و مقولات هنری زمانی که از طریق شنیداری یا دیداری دیده می‌شوند، از ارزش هنری آنها کاسته می‌شود. یعنی دیدن تابلوهای استاد فرشچیان از نزدیک بسیار ارزشمندتر از دیدن همان تابلوها در تلویزیون و یا ... است. مسابقات آوایی مانند مسابقات ورزشی نیست که تمام ظرفیت و زیبایی‌های اجرای شرکت کننده نمایش داده شود. اگر دقت کنید اجراهای خصوصی و انفرادی افراد بسیار شنیدنی‌تر و جذاب‌تر از همان اجرا در مسابقات است، این نشان می‌دهد اثرگذاری این آثار به صورت حضوری بیشتر است. در چنین وضعیتی که رسانه مقداری از غنای محصول را می‌گیرد، باید از وسایل جنبی برای غنابخشی استفاده کنیم، یکی از موثرترین کمک‌های جانبی همین فضاسازی توسط مجری است. در مسابقات مالزی مشاهده کرده‌ایم که فضاسازی قبل از تلاوت قرآن به فضاسازی بسیار کمک کرده است.
انتهای پیام
