فیلمسازی پیرامون شاهنامه باید در مسیر کسب معرفت باشد

امرالله احمد‌جو؛ کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با ایکنا پیرامون ظرفیت‌های نمایشی شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی گفت: جنبه‌های نمایشی شاهنامه آنقدر روشن است که نیازی به تأیید و تصویب کسی ندارد. شاهنامه فردوسی اثری نمایشی در کلام منظوم است. برای همین تبدیل آن به هرگونه نمایشی به شرط تسلط نویسنده، قابل تحقق است.

وی درباره دلایل کم‌کاری سینما و تلویزیون در تصویرگری از شاهنامه فردوسی تصریح کرد: برای این مسئله چند دلیل را می‌توان ذکر کرد که باعث شده در این زمینه کاری تولید نشده باشد، البته در این میان استثنا‌هایی نیز وجود دارد. برای مثال احمدی (هنرمند اصفهانی) با سرمایه شخصی خویش فیلمی روایی در‌این‌باره ساخته بود. در این کار شخصیتی خیالی با عنوان خنیاگر با رستم مباحثه می‌کند. در این اثر از سبک ترکیبی فیلم زنده و انیمیشن بهره برده شده است، البته چند کار متوسط هم در تاجیکستان بر مبنای قصه‌های شاهنامه ساخته شد و در کشور ما هم پس از دوبله به نمایش درآمد، ولیکن در قالب فیلم سینمایی در کشورمان هنوز کاری در این رابطه ساخته نشده است.

کارگردان سریال «تفنگ سرپر» درباره نگاه منفی به شاهنامه چنین توضیح داد: متاسفانه نگاهی اشتباه پیرامون شاهنامه وجود داشت که خاسته از نام کتاب بود. این سطحی‌نگری تا آنجا بود که به واسطه نام کتاب، آن را اثری درباره شاهان توصیف می‌کرد، درصورتیکه شاه شاهنامه به معنای بالا بودن است، همانند؛ شاهکار، شاه‌راه و.... این باور پیرامون شاهنامه سال‌ها وجود داشت و تا از بین رفتن چنین دیدگاهی زمانی زیاد صرف شد و همین عامل نیز باعث برهوت فیلمسازی در این رابطه شده است. نکته دیگر اینکه ساخت فیلم‌هایی درباره شاهنامه نیاز به تدارکات وسیعی دارد که برای رسیدن به آن نیاز به هزینه‌های بسیار بالا است.

کارگردان سریال «روزی روزگاری» گفت: به‌شخصه خوشحالم در این رابطه کاری تا امروز ساخته نشده است! چون به صرف داشتن یک برداشت سطحی و بدون داشتن آگاهی کامل قدم زدن در این حوزه باعث خواهد شد کاری تولید شود که در شأن شاهنامه نباشد. لازم به ذکر است به شخصه کسی را نمی‌شناسم که آشنا به شاهنامه باشد تا آروز کنم‌ ای کاش او بانی ساخت کاری در این رابطه شود.

احمدجو گفت: یک شبه‌روشنفکر که هیچ فردی را نیز قبول ندارد در برنامه‌ای شاهنامه‌خوانی کرد، اقدامی که سبب شد مضحکه فضای مجازی شود. این مشکل نیز تنها منحصر به این فرد نیست، چون شاهنامه‌شناسان که در این رابطه مشغول کار هستند هر روز زوایای جدیدی از گنج ادبی کشف می‌کنند، در چنین شرایطی که بسیاری از معنا‌های شاهنامه هنوز کشف نشده، طبیعی است کسی نتواند آنگونه که باید در این زمینه کاری در خور توجه تولید کند. همین نقصان نیز باعث شده هنوز کسی یک کار نمادین بر اساس قصه رستم و سهراب خلق نکند.

این کارگردان تأکید کرد: کم‌کاری ما در حوزه اقتباس تنها به شاهنامه مربوط نمی‌شود، بلکه دیگر شاهکار‌های ادبی نیز مغفول مانده‌اند، زیرا مطالعه‌گریزی در بخش عمده‌ای از فیلمسازی وجود دارد. انفعال ما در این عرصه در شرایطی است که اگر کشور‌های صاحب سینما چنین گنجینه‌هایی در اختیارشان بود مطمئن باشید درباره آن آثار بسیاری را تا امروز روی آنتن فرستاده بودند. درضمن کار کردن پیرامون شاهنامه یک شرط اصلی دارد، آنهم اینکه فردی که می‌خواهد در این رابطه کار کند نباید برای لذت بردن در این حوزه قدم بردارد، بلکه ضروریست هدفش کسب معرفت باشد.

وی در پایان این گفت‌وگو تاکید کرد: همه داستان‌های شاهنامه اوج درام است، اما به شخصه معتقدم در قصه رستم و سهراب ما نهایت درام را شاهدیم. در این کار فاجعه فرزندکشی را به تاثیرگذارترین شکل می‌بینیم، برای همین اگر فردی ظرفیت ساخت چنین کاری را داشته باشد، مطمئن باشید یک شاهکار ادبی خلق خواهد شد.