برگزاری نشست «تجلی غدیر در آیات مکتوم قرآن»

به گزارش ایکنا، نشست علمی با موضوع «تجلی غدیر در آیات مکتوم قرآن کریم» از سوی انجمن علمی دانشجویی دانشکده علوم قرآنی آمل و با ارائه حجت الاسلام والمسلمین محمدحسین شیرافکن؛ استاد حوزه و دانشگاه به صورت زنده و به مدت 60 دقیقه در سامانه ادوب کانکت با حضور دانشجویان قرآنی شامگاه پنجشنبه هفتم مردادماه برگزار شد.

شیرافکن با اشاره به اینکه در قرآن کریم سه آیه در مورد غدیر وجود دارد، گفت: یک آیه مربوط به قبل از جریان غدیر، یک آیه در مورد داستان غدیر و یک آیه دیگر مربوط به بعد از ماجرای غدیر است. اولین آیه که به قبل از جریان غدیر مربوط می شود آیه 67 سوره مبارکه مائده است که می فرماید: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ‏ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّك»، خطاب در این آیه، خطاب رسالی است. این دستور از جانب پروردگار خطاب به پیامبر اسلام (ص) صادر شده که اگر انجام ندهد، رسالت الهی را انجام نداده است.

وی افزود: آیه دوم که در شأن غدیر نازل شد آیه سوم همان سوره است: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ‏ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي‏»؛ این آیه در زمان بیان پیامبر (ص) و تبیین ولایت مولا علی (ع) نازل شد. سومین آیه قرآن کریم که به واقعه غدیر اختصاص دارد، آیه اول سوره مبارکه معارج است؛ «سَأَلَ سائِلٌ‏ بِعَذابٍ واقِع» که به داستان نازل شدن عذاب بر شخصی اشاره دارد که ماجرای غدیر را نپذیرفت.

شیرافکن تصریح کرد: در قرآن مجید آیاتی وجود دارد که با قبل و بعد خود از لحاظ سیاق و محتوا همخوانی ندارد مانند آیه مبارکه «تطهیر» که آیات قبل و بعد آن در مورد زنان پیامبر (ص) است، آیه مبارکه «ابلاغ امامت» که آیات قبل و بعد آن خطاب به اهل کتاب است و آیه مبارکه «اکمال دین» که قبل و بعد این آیه، در مقام بیان احکام الهی است.

این استاد حوزه و دانشگاه در تبیین سیاق آیه اکمال دین بیان کرد: از دیدگاه اهل سنت، آیه فوق به بحث ولایت اختصاص ندارد و در مورد همان مسائل احکام است که وقتی خداوند احکام را کامل برای مردم بیان نمود، نعمت را بر آنان تمام کرد اما در میان شیعیان دیدگاه های مختلفی وجود دارد و به بحث چینش آیات قرآن بر می گردد که آیا توقیفی و از جانب خداوند بوده، یا زمان جمع آوری قرآن در عصر پیامبر (ص) و به دستور ایشان انجام شده یا از سوی اصحاب و پس از رحلت آن حضرت، که قول صحیح آن است که چینش آیات و سوره ها توقیفی است و توسط خود پیامبر (ص) هنگام جمع آوری آیات صورت پذیرفته است.

وی در این نشست علمی اظهار کرد: در این خصوص، سه دیدگاه میان شیعیان وجود دارد؛ بر اساس دیدگاه اول، آیات قرآن جای خودشان قرار گرفته اند و ناسازگاری بین آنها وجود ندارد. در آیه سوم سوره مبارکه مائده، خداوند احکام را بیان کرد و یکی از احکام، همین مسئله ولایت است. بر طبق دیدگاه دوم، میان آیات سازگاری وجود نداشته و از لحاظ ساختار و محتوا، برخی آیات جای خودشان قرار نگرفته اند.

شیرافکن افزود: پیروان دیدگاه دوم بر دو دسته تقسیم می شوند؛ عده ای مانند علامه مجلسی معتقدند چینش آیات توقیفی نیست بلکه اجتهادی است. زمان پیامبر (ص) جمع آوری شدند اما هنگام یکسان سازی مصاحف، با اجتهاد صحابه، آیات قرآن جا به جا شد. در مقابل، بعضی قائل به توقیفی بودن آیات هستند اما معتقدند چینش آیات، به دستور خداوند صورت گرفته و برخی آیات در میان آیه های ناسازگار قرار گرفته است و دلیل آن حفظ و صیانت قرآن از تحریف است که به این آیات، آیات مکتومه یا مستوره گفته می شود.

وی در تبیین بیشتر این دیدگاه گفت: آیات مکتوم و استتاری، جزء آیه های سیاسی قرآن بوده، پوشانده و مستور هستند تا تحریف نشوند. پس توقیفی و به فرمان خداوند در جای خود قرار گرفته اند اما با قبل و بعد خود ارتباطی ندارند تا از تحریف مصون باشند. همانند نام اهل بیت (ع) که بنا بر روایتی از امام رضا (ع) نام امام علی (ع) در قرآن وجود دارد اما در روایتی از امام صادق آمده که اسم اهل بیت (ع) در قرآن نیامده است. با جمع بین این دو روایت، درمی یابیم که نام امام علی (ع) به صراحت در قرآن مطرح نشده ولی به صورت استتاری بیان شده است چرا که اسم آن حضرت، سیاسی است و اگر تصریح می شد، مخالفان به تحریف قرآن دست می زدند.

شیرافکن به سومین دیدگاه شیعیان در مورد سیاق آیات اشاره و اذعان کرد: پیروان این نظریه معتقدند که هیچ سیاق متصلی در قرآن کریم وجود نداشته و میان آیات ارتباطی وجود ندارد، در نتیجه سیاق متصل، ضرورتی ندارد.
بر اساس این گزارش در بخش پایانی این نشست، حجت الاسلام والمسلمین شیرافکن به سوالات دانشجویان پاسخ داد.