تفاوت عملکرد ائمه(ع) نشانه تفاوت هدف و غایت نیست

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا؛ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سوگواره «همایش ملی حفظ انسجام امت اسلامی در سیره و سنت پیامبر، امام حسن و امام رضا (علیهم السلام)» که 29 مردادماه از سوی دفتر قم بنیاد علمی- فرهنگی آستان قدس رضوی برگزار شد به موضوع «هویت امت اسلام در عصر حضور امام و غیبت امامت» پرداخت و گفت: ائمه معصومین(ع) در مقطعی از تاریخ  در حفظ امت یعنی میراث بزرگ جدشان پیامبر(ص) نقش آفریدند و قاعدتا مقاطع مختلف تاریخ سبب شده است تا عملکرد ایشان متفاوت باشد. از آنجا که نبی اکرم(ص) و ائمه(علیهم السلام) نور واحد هستند تفاوت عملکرد را نمی‌توان به غایت و تفاوت شخصیت ایشان بدانیم؛ بلکه باید به شرایط دوره زندگی ایشان برگردانیم.

 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه صاحب جواهر در کتاب «جواهر» که فقهی است در جلد هشتم صفحه 353 و برخی صفحات دیگر آورده است که کلام ائمه(ع) مانند یک کلام واحد است که عده‌ای، برخی تعابیر دیگر را تفسیر و تبیین می‌کنند، اظهار کرد؛ حیات انسانی هم مانند یک متن است و برای فهم سنت و سیره ائمه(ع) وقتی کنشگر عاقل و واحد است برخی علمکردها و سنت‌ها مبین و مفسر برخی سنت‌های دیگر است و به تعبیر رهبر انقلاب عملکرد ائمه(ع) عملکرد یک انسان 250 ساله است. 

 

رئیس دفتر قم بنیاد علمی فرهنگی آستان قدس رضوی، تصریح کرد: تاریخ اسلام و مقاطع حیات را که یک تاریخ واحد است به چند بخش می‌توان تقسیم کرد؛ اول مقطع تأسیس که زمان حضور پیامبر(ص) است؛ دوم مقطع بعد از رحلت پیامبر(ص) و دوره حیات ائمه(ع) است و سوم هم دوره غیبت ائمه(ع) است و چهارم می‌توان به مقطع بعد از ظهور اشاره کنیم؛ در حال حاضردر مقطع سوم هستیم که می‌توان از لحاظ عقلی و نقلی در مورد آن اندیشید. 

 

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه کنشگری پیامبر(ص) قطعا در تعامل با فرهنگ جاهلیت تحول ایجاد کردند؛ لذا نیاز داریم به مقطع جاهلیت بپردازیم و بعد وارد مقطع تأسیس شویم، اضافه کرد: اهل حدیث، تاریخ‌نگاران، محدثین و متکلمین و ... هر کدام از منظر خود به این مقاطع تاریخی پرداخته‌اند و فلاسفه و عرفا هم در حدی به این مقطع پرداخته‌اند؛ عرفا دوره بعثت را دوره ظهور نور تام نبوت می‌دانند و ولایت در پرتو راهیابی به مخزن و معدن علم الهی و خزان العلم است.

 

وی افزود: پیامبر(ص) در کنشگری تاریخ با استفاده از این علم که مظهر علم الهی است کنشگری نمی‌کند بلکه به اقتضاء تاریخ انجام می‌شود؛ پیامبر(ص) در مواجهه با مردم به قدر عقول آنان داوری، قضاوت، تعامل و کنشگری دارد و مکلف به برخورد در همین سطح است؛ لذا گاهی بین رفتار، علم نبی(ص) و امام اختلاف رأی بین علما صورت گرفته است شبیه آن چه در کتاب جاوید ایجاد شد. 

 

پارسانیا افزود: در قلمرو رسالت، اجتهاد وجود دارد ولی در باطن نبوت که ولایت است در تاریخ بروز ندارد و عصر غیبت عصری است که باطن نبوت ظهور می‌یابد و معرفت به آن افق می‌رسد؛ فارابی در این موضوع نبوت را مدینه فاضله می‌داند که نبی حضور و رهبری فرهنگ را برعهده دارد و بعد ممکن است با جامعه‌ای مواجه شویم که کلمه توحید و فرهنگ آن مرجعیت خود را دارد ولی یکسری ارزش‌هایی که ریشه در جاهلیت و عصبیت دارد در ذیل آن قرار می‌گیرند و به تدریج این مدینه را به فاسقه تبدیل می‌کند و اگر چنین مدینه‌ای تداوم بیابد به مدینه ضاله تبدیل خواهد شد و فرهنگ اسلامی در آن به طور کلی از صحنه خارج شده و از بین خواهد رفت. 

 

پارسانیا افزود: در تاریخ اسلام به دلیل غلبه فرهنگ الهی، نوعا هیچ وقت شاهد بی‌دینی و مدینه ضاله عریان نیستیم گرچه سکولاریزاسیون با حذف مدیریت امام رخ داده است و در تاریخ بشری از هبوط آدم به بعد، دنیاگرایی را داریم ولی اینکه خودش را عریان نشان دهد، نداریم. 

 

پارسانیا تصریح کرد: با رحلت پیامبر(ص) و استقرار بنی‌امیه و بنی عباس قدرت‌هایی آمدند که پوشش دینی گرفتند و نتوانستند خود را از ذیل فرهنگ اسلامی خارج کنند؛ در این جامعه امام منزوی شد که در سقیفه و در جریان ائمه بعدی دیدیم ولی خلفا هم مجبور بودند با عنوان خلیفه رسول الله(ص) کنشگری کنند؛ ابن خلدون این روش را سنت الهی ولی فارابی آن را مدینه فاسقه می‌داند. در چنین مقطعی که امام هست ولی غیبت امامت را به دلیل تسلط خلفای فاسق شاهدیم عملکرد ائمه(ع) برای فهم فقیه بسیار مهم است؛ یعنی امام در جامعه حضور دارد ولی خلافت ندارد و کنشگری دارد که برای ما حجت است. 

 

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه عملکرد امام حسن(ع) و امام رضا(ع) دو فراز از تاریخ و چراغ راه برای زمانی است که نه امامت است و نه امام؛ به خصوص دوره غیبت کبری، گفت: فقه ما که از سنت و سیره ائمه(علیهم السلام) درس می‌گیرد با این نگاه می‌تواند کنشگری خود را در عصر غیبت کبری تبیین کند. 250 سال بسیار پرفراز و نشیب است و هر کدام از ائمه(ع) شیوه خاصی را برگزیده‌اند که راهگشای علمای ما در دوره غیبت کبری است. 

 

وی ادامه داد: وقتی مهدی موعود بیاید و باطن امامت ظهور یابد سطح دیگری از تاریخ بشری و حیات عالم رخ نمودار خواهد کرد.