معارف ناب اهل‌ بیت(ع) در موسوعه فاخر «بحارالانوار» تجلی یافت

به گزارش خبرنگار ایکنا، آیین رونمایی از موسوعه‌ فاخر «بحارالانوار فی علوم‌ القرآن علی مذهب اهل‌ البیت علیهم‌السلام» پنجشنبه، ۱۰ مهرماه با حضور نمایندگان بیوت مراجع عظام تقلید آیات عظام بروجردی، تبریزی، گلپایگانی، فاضل لنکرانی، صافی گلپایگانی و جمعی از اساتید برجسته‌ حوزه علمیه، در کتابخانه‌ آیت‌الله بروجردی(ره) مسجد اعظم قم برگزار شد.

آیت‌الله محمدجواد علوی بروجردی در این مراسم با تقدیر از سه دهه تلاش مؤلف، این اثر را گام بلندی در بازشناسی سهم شیعه در عرصه‌ علوم قرآنی دانست و گفت: این موسوعه فتح بابی برای برگشتن به بنای شیعه است، اینکه میراث خودمان را به دست خودمان تخریب نکنیم و قدر بحار و سایر کتب روایی را بدانیم.

استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان اینکه شیعه میراث عظیم و گرانبهای روایی دارد، گفت: متأسفانه از این میراث غافل هستیم، نه تنها غافل که علیه آن هم کار می‌شود خصوصا در عصر حاضر و یکی از جهاتی که این میراث چوب می‌خورد از آن جهت است که دیگران این میراث را ندارند و  تنها بر کتاب الله تأکید می‌کنند.

وی با بیان اینکه در احکام هم فارغ از دعا، تفسیر، زیارت و ... این معارف را ندارند؛ لذا علیه آن عمل می‌کنند، افزود: تفکرات سیاسی مانند اخوان المسلمین که پدیدار شد تنها بر کتاب الله تأکید کردند و از طرف دیگر هم به جای اینکه معارفشان را از آقا رسول‌الله(ص) بگیرند از سوسیالیسم گرفتند. 

استاد حوزه علمیه افزود: ما این میراث عظیم را داریم اما گاهی به «بحار الانوار» مرحوم مجلسی و آثار دیگر حمله شده و می‌شود. آقایانی هم در بحث سند روایات حتی روایات «کافی» را بررسی کرده و «صحیح الکافی» نوشتند در حالی که رجال، اجتهادی و یکی از ابزار تشخیص صحت است، یعنی روایتی که یکنفر آن را صحیح می‌داند ممکن است عالم دیگری طبق مبانی خودش آن را صحیح نداند.

استاد درس خارج حوزه علمیه با تأکید بر اینکه راه‌های دیگری هم برای تشخیص روایت صحیح وجود دارد، اضافه کرد: مرحوم کلینی در «دیباچه کافی» تصریح کرده است، روایاتی که من آورده‌ام صحاح روایات است اما مراد ایشان از صحیح یعنی صحیح در متن، نه تعریف صحیح در مبانی امامیه. 

آیت‌الله علوی بروجردی با بیان اینکه به تعبیر صاحب رسائل، وثوق به سند برنمی‌گردد بلکه به متن برمی‌گردد، ادامه داد: برخی گمان می‌کنند که رجال همه چیز در صحت روایت است، در حالی که رجال یکی از عوامل است. ما مقایسه‌ای بین مبانی رجالی آیت‌الله خویی و آیت‌الله بروجردی کردیم و دیدیم که طبق مبانی رجالی آقای بروجردی چهارپنجم و طبق مبانی ایت‌الله خویی یک‌پنجم کتب اربعه تصحیح می‌شود.

نحوه اعتبار ادعیه

وی با اشاره به اینکه ما با توسعه‌ای که در مبانی و مباحث رجالی داریم و خود متن هم برای ما موضوعیت دارد نمی‌توان مثلا دعای کمیل را صرفا به علت اینکه سند ندارد کنار بگذاریم، ادامه داد: صحیحی که قدما می‌گفتند؛ یعنی قرائنی بیرون از روایت که دال بر صحت روایت است؛ کسانی که ادعیه را نقل کرده‌اند مجاهده کردند، زیرا حکام ادوار مختلف سعی در از بین بردن آن‌ها داشتند، آیت‌الله بروجردی می‌گفتند؛ در کتب اولیه در عرصه فقه که فقه متنی به آن گفته می‌شود به متن روایات فتوا داده‌اند؛ به گفته ایشان روایت وجود داشته است اما گم شده است؛ اکنون اصولی در کتابخانه‌های خارجی پیدا می‌کنیم که دست به دست شده است. بزرگانی چون حضرت آقای وحید توثیقات علامه را حجت می‌دانستند و وقتی به ایشان گفته می‌شد که علامه چگونه می‌تواند توثیق شهادتی داشته باشند؛ ایشان فرموده است علامه مرجع بوده است، لذا به ایشان مراجعه می‌شده و اصولی در دست او بوده که نزد شیخ کلینی نبوده است و ما امروز معنای این حرف را دقیق متوجه می‌شویم.

آیت‌الله علوی بروجردی با تأکید مجدد بر اهمیت میراث روایی شیعه، تصریح کرد: میراث روایی ما خیلی بزرگ است، به جای آن که برخورد کرده و چون نمی‌فهمیم بگوییم آن را کنار بگذاریم، باید نسبت به آن اهتمام داشته باشیم و اگر قرائن متنی و سندی تمام نبود نباید بگوییم روایت صادر نیست. همین روایاتی که کلینی آورده است اصح روایات از نظر خود می‌دانسته و اگر این روایات در دست ما هم باشد، شاید روایات اصح موارد دیگری باشد. کار روایت، به این اندازه توسعه دارد؛ لذا قضاوت کار ساده‌ای نیست.

استاد حوزه علمیه گفت: مرحوم مجلسی روایات را فارغ از حیث صدور و سند جمع‌آوری کرده است تا روایات از دست نرود. مجلسی فردی رجالی است و هنرش را در سایر کتبش هم نشان داده و بحار را به عنوان جامع در اختیار ما قرار داده است و ما باید بر مبنای خودمان تشخیص دهیم که کدام روایت صادره از اهل بیت(ع) است.

شماتت برخی علیه بحارالانوار و کتب روایی

آیت‌الله علوی بروجردی با تأکید بر اینکه برخی درصدد هستند که بحار و مجلسی را از اعتبار بیندازند، افزود: اکنون هم کسانی در حوزه هستند که می‌گویند به قرآن باید تمسک کرد؛ زیرا روایات موضوعیت ندارد؛ متأسفانه این نوع تفکر از دیگران وارد حوزه شیعه هم شده است و این تفکر کسانی است که چنین میراث ارزشمندی نداشتند و حتی وقتی روایتی دلیل بر فضیلت امام علی(ع) بود حذف کردند در حالی که حضرت امیر(ع) از روز یوم‌الدار در کنار پیامبر(ص) بودند و هرچه پیامبر(ص) می‌فرمودند می‌نوشتند و از حضرت نقل است که اگر پیامبر(ص) هم مطلبی نمی‌فرمودند من از ایشان می‌پرسیدم.

وی اضافه کرد: این در حالی است که در بخاری به ندرت مطلبی در مورد حضرت علی(ع) آمده است اما از ابوهریره و ... روایات زیادی داریم، مگر اینها چقدر همراه با پیامبر(ص) بودند؟ بنابراین ما در حوزه شیعه نباید همراه با این‌ها شویم؛ روایات ثروت عظیمی برای ماست و اگر وهابیت فقط ادعیه ما را داشتند خدا را به بندگی قبول نداشتند.

استاد حوزه علمیه در پایان با بیان اینکه شیعه را متهم به ضعف در علوم قرآنی می‌کنند، گفت: روایاتی که ما در باب تفسیر داریم اگر با روایات دیگران در باب قرآن مقایسه کنیم خواهیم دید تفاوت چقدر است؟ ما تفاسیر روایی مستقل مانند «البرهان» داریم؛ لذا این موسوعه هم فتح بابی برای برگشتن به بنای شیعه است و اینکه میراث خودمان را به دست خودمان تخریب نکنیم و قدر بحار و سایر کتب روایی بدانیم.